Mahalaga ang Personal na Pagharap at Wastong Identipikasyon sa Notarisasyon

G.R. No. 57508 (A.C. No. 8637), Setyembre 15, 2014

INTRODUKSYON

Sa Pilipinas, ang notarisasyon ay isang mahalagang proseso upang gawing legal at mapagkakatiwalaan ang isang dokumento. Isipin na lamang kung gaano kahalaga na mapatunayan na ikaw talaga ang pumirma sa isang dokumento, lalo na kung ito ay gagamitin sa korte o iba pang legal na transaksyon. Ngunit paano kung ang isang notaryo publiko ay hindi sumusunod sa tamang proseso? Ito ang sentro ng kaso ni Imelda Cato Gaddi laban kay Atty. Lope M. Velasco. Ang kasong ito ay nagpapaalala sa ating lahat, lalo na sa mga abogado at notaryo publiko, na ang notarisasyon ay hindi lamang basta pormalidad, kundi isang seryosong responsibilidad na may kaakibat na pananagutan.

KONTEKSTONG LEGAL

Ang kasong ito ay umiikot sa 2004 Rules on Notarial Practice at sa Code of Professional Responsibility para sa mga abogado. Ayon sa Rule IV, Section 2(b) ng 2004 Rules on Notarial Practice, malinaw na nakasaad na hindi dapat notarisahan ng isang notaryo publiko ang isang dokumento maliban kung ang lumagda ay personal na humarap sa kanya sa oras ng notarisasyon at personal niyang kilala o napatunayan ang pagkakakilanlan sa pamamagitan ng competent evidence of identity. Sinasabi rin sa Rule VI, Section 3(a) na sa oras ng notarisasyon, dapat pumirma o maglagay ng thumbmark ang lumagda sa notarial register ng notaryo publiko.

Ang mga patakarang ito ay mahalaga upang matiyak ang integridad ng proseso ng notarisasyon. Ang personal na pagharap ay nagbibigay-daan sa notaryo na makumpirma na ang lumagda ay talaga ngang ang taong nagpapanggap na siya, at kusang-loob niyang pinirmahan ang dokumento. Kung walang personal na pagharap, maaaring magkaroon ng pandaraya o pagpilit sa pagpirma, na maaaring magdulot ng malaking problema sa hinaharap.

Bukod pa rito, ang Code of Professional Responsibility ay nagtatakda ng mataas na pamantayan ng pag-uugali para sa mga abogado. Ang Canon 1 ay nagsasaad na dapat itaguyod ng isang abogado ang Konstitusyon, sundin ang mga batas ng bansa, at itaguyod ang paggalang sa batas at legal na proseso. Ang Rule 1.01 naman ay nagbabawal sa mga abogado na makisali sa ilegal, hindi tapat, imoral, o mapanlinlang na pag-uugali. Ang paglabag sa Rules on Notarial Practice ay maaaring ituring na paglabag din sa Code of Professional Responsibility, dahil ito ay sumasalamin sa kawalan ng propesyonalismo at integridad ng isang abogado.

Halimbawa, sa pang-araw-araw na buhay, kung ikaw ay bibili ng lupa, mahalaga na ang Deed of Sale ay notarisado. Tinitiyak nito na ang nagbebenta ay tunay na may-ari ng lupa at kusang-loob niyang ibinebenta ito sa iyo. Kung ang notarisasyon ay ginawa nang hindi wasto, maaaring lumabas sa kalaunan na peke pala ang pirma o napilitan lamang ang nagbebenta, na maaaring maging sanhi ng pagkawala mo ng lupa at pera.

PAGSUSURI SA KASO

Si Imelda Cato Gaddi, Operations and Accounting Manager ng Bert Lozada Swimming School (BLSS), ay nagbukas ng sangay ng BLSS sa Solano, Nueva Vizcaya. Ngunit, kinomplain siya ni Angelo Lozada, Chief Operations Officer ng BLSS, dahil hindi raw niya pinahintulutan ang sangay na ito. Dahil dito, inaresto ang mga swimming instructor ng BLSS sa Solano.

Nang malaman ni Gaddi ang pag-aresto, nagmakaawa siya sa asawa ni Angelo at sa BLSS Programs Manager na payagan siyang umalis ng opisina sa Manila para pumunta sa Nueva Vizcaya. Sa halip, pinilit siyang gumawa ng sulat-kamay na pag-amin na walang pahintulot ang BLSS sa Solano at hindi siya maaaring umalis hangga’t hindi niya ito ginagawa. Napilitan si Gaddi na sumulat at nakalabas ng opisina bago mag-1:00 ng hapon.

Nalaman ni Gaddi na ginamit ni Angelo ang kanyang sulat-kamay na pag-amin laban sa kanya sa isang reklamo, at ito ay notarisado ni Atty. Velasco. Nagreklamo si Gaddi laban kay Atty. Velasco dahil umano sa paglabag sa 2004 Rules on Notarial Practice, partikular ang Rule IV, Section 2(b) at Rule VI, Section 3. Iginiit ni Gaddi na hindi siya personal na humarap kay Atty. Velasco para notarisahan ang kanyang sulat-kamay, hindi siya pumayag sa notarisasyon, at hindi niya personal na kilala si Atty. Velasco.

Depensa naman ni Atty. Velasco, personal na humarap si Gaddi sa kanyang notarial office sa Makati City noong Abril 22, 2010 at nagpakita ng BLSS ID at TIN ID bilang pagkakakilanlan. Sinabi niyang sinunod niya ang lahat ng patakaran sa notarisasyon at ang reklamo ni Gaddi ang notarisado umano ng pekeng notaryo publiko.

Ang Korte Suprema, sa pagsusuri ng kaso, ay pinanigan ang findings ng Integrated Bar of the Philippines (IBP) na nag-imbestiga sa kaso. Binigyang-diin ng Korte Suprema ang ilang mahahalagang punto:

• Hindi kumpleto ang notarial certificate. Nakasaad sa notarial certificate ni Atty. Velasco na “AFFIANT EXHIBITING TO ME HIS/HER C.T.C. NO.__________ISSUED AT/ON___________.” Ang mga blangkong espasyo ay nagpapakita na hindi sinigurado ni Atty. Velasco ang pagkakakilanlan ni Gaddi.
• Hindi napatunayan ni Atty. Velasco ang personal na pagharap ni Gaddi. Hindi rin nagpakita si Atty. Velasco ng kanyang notarial register upang patunayan na naitala niya ang notarisasyon, na lalong nagpapahina sa kanyang depensa. “It is presumed that evidence willfully suppressed would be adverse if produced.”

Ayon sa Korte Suprema, “The unfilled spaces clearly establish that Velasco had been remiss in his duty of ascertaining the identity of the signatory to the document. Velasco did not comply with the most basic function that a notary public must do, that is, to require the presence of Gaddi… Furthermore, Velasco affixed his signature in an incomplete notarial certificate.”

Dahil dito, napatunayan ng Korte Suprema na nagkasala si Atty. Velasco sa paglabag sa 2004 Rules on Notarial Practice at sa Code of Professional Responsibility.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong Gaddi vs. Velasco ay nagbibigay ng malinaw na babala sa lahat ng notaryo publiko. Hindi dapat isawalang-bahala ang proseso ng notarisasyon. Ang personal na pagharap at wastong pagkakakilanlan ay hindi lamang basta pormalidad, kundi mga pangunahing rekisito upang matiyak ang legalidad at integridad ng isang dokumento.

Ang kapabayaan sa pagtupad ng tungkulin bilang notaryo publiko ay may malaking kaakibat na parusa. Sa kasong ito, sinuspinde si Atty. Velasco sa pagsasagawa ng abogasya sa loob ng isang taon, kinansela ang kanyang notarial commission, at pinagbawalan siyang ma-commission muli bilang notaryo publiko sa loob ng dalawang taon. Mas mabigat pa ang parusa kumpara sa rekomendasyon ng IBP, na nagpapakita ng seryosong pananaw ng Korte Suprema sa mga paglabag sa Rules on Notarial Practice.

Mahahalagang Leksyon:

• Personal na Pagharap ay Mahalaga: Hindi maaaring notarisahan ang dokumento kung hindi personal na humarap ang lumagda sa notaryo publiko.
• Wastong Identipikasyon: Dapat tiyakin ng notaryo publiko ang pagkakakilanlan ng lumagda sa pamamagitan ng competent evidence of identity.
• Kumpletong Notarial Certificate: Huwag pirmahan ang notarial certificate kung hindi kumpleto ang impormasyon, lalo na ang patunay ng pagkakakilanlan.
• Pananagutan: Ang paglabag sa Rules on Notarial Practice ay may kaakibat na disciplinary actions, kabilang ang suspensyon o revocation ng notarial commission, at maging suspensyon sa pag-aabogado.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQs)

Tanong 1: Ano ang competent evidence of identity na tinatanggap para sa notarisasyon?

Sagot: Ayon sa 2004 Rules on Notarial Practice, ang competent evidence of identity ay kinabibilangan ng kahit alin sa mga sumusunod: pasaporte, lisensya sa pagmamaneho, Professional Regulation Commission (PRC) ID, Social Security System (SSS) card, Government Service Insurance System (GSIS) e-card, voter’s ID, at iba pang ID na inisyu ng gobyerno ng Pilipinas, ahensya nito, o instrumentalidad, kabilang ang government-owned and controlled corporations (GOCCs), na may larawan at pirma ng may-ari.

Tanong 2: Maaari bang magpa-notaryo kahit hindi ko personal na kilala ang notaryo publiko?

Sagot: Oo, maaari. Hindi kailangang personal mong kilala ang notaryo publiko, basta’t personal kang humarap sa kanya at magpakita ng competent evidence of identity.

Tanong 3: Ano ang mangyayari kung ang notaryo publiko ay hindi sumunod sa tamang proseso ng notarisasyon?

Sagot: Maaaring maharap sa disciplinary actions ang notaryo publiko, tulad ng suspensyon o revocation ng kanyang notarial commission, at posibleng suspensyon din sa pag-aabogado, depende sa bigat ng paglabag.

Tanong 4: Importanteng dokumento ang ipa-notaryo ko, paano ko masisiguro na tama ang proseso?

Sagot: Siguraduhin na personal kang humarap sa notaryo publiko. Magdala ng valid ID. Basahin nang mabuti ang notarial certificate bago pumirma. Kung may duda, magtanong sa notaryo publiko tungkol sa proseso.

Tanong 5: May remedyo ba kung nagkaroon ng problema dahil sa maling notarisasyon?

Sagot: Maaaring magsampa ng reklamo administratibo laban sa notaryo publiko sa Korte Suprema. Kung may naloko o napinsala dahil sa maling notarisasyon, maaaring magsampa rin ng kasong sibil o kriminal laban sa notaryo publiko at sa iba pang sangkot.

Para sa mas kumplikadong usaping legal ukol sa notarisasyon at iba pang serbisyong legal, huwag mag-atubiling kumonsulta sa mga eksperto. Ang ASG Law ay may mga abogado na bihasa sa ganitong mga usapin at handang tumulong sa iyo. Makipag-ugnayan sa amin sa pamamagitan ng email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page dito.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)