Sa desisyong ito, nilinaw ng Korte Suprema na ang National Transmission Corporation (TRANSCO), at hindi ang Power Sector Assets and Liabilities Management Corporation (PSALM), ang may pangunahing pananagutan sa pagbabayad ng provisional just compensation sa mga may-ari ng lupa na naapektuhan ng mga transmission towers na dating pag-aari ng National Power Corporation (NPC). Ang desisyon ay nagpapatibay na bagaman may mga kaso kung saan maaaring managot ang PSALM, sa pagkakataong ito, ang TRANSCO ang siyang dapat gampanan ang obligasyon dahil sa kanilang papel sa pamamahala at operasyon ng mga transmission facilities sa panahon na iniutos ang pagbabayad.

Kung Paano Naging Usapin ang Just Compensation: Ang Kwento ng PSALM at TRANSCO

Ang usapin ay nagsimula nang magsampa ng inverse condemnation proceedings ang Felisa Agricultural Corporation laban sa National Power Corporation (NPC) noong 2001 dahil sa hindi pagbabayad ng just compensation mula pa noong 1978 nang sakupin ang kanilang lupa. Dahil sa Electric Power Industry Reform Act of 2001 (EPIRA), nabuo ang TRANSCO at PSALM para gampanan ang mga dating tungkulin ng NPC. TRANSCO ang humalili sa mga electrical transmission functions, kasama ang karapatang gumamit ng eminent domain, habang ang PSALM ang humawak sa mga assets, liabilities, at kontrata ng NPC.

Noong 2010, nag-utos ang Regional Trial Court na bayaran ng NPC ang Felisa Agricultural Corporation ng provisional value na P7,845,000.00. Nang hindi ito naayos, nag-file ang Felisa Agricultural Corporation ng Motion for Issuance of Writ of Execution laban sa NPC, TRANSCO, at PSALM, na iginigiit na sila ang mga transferees ng mga ari-arian ng NPC. Nag-isyu ang korte ng Writ of Execution laban sa tatlong korporasyon, na humantong sa pag-file ng PSALM ng Petition for Certiorari sa Court of Appeals, na kalaunan ay ibinasura. Ang Court of Appeals ay nagpasiya na ang PSALM ang dapat managot sa pagbabayad dahil sa paglilipat ng mga liabilities mula sa NPC. Dito na umakyat ang usapin sa Korte Suprema.

Sa pagsusuri ng Korte Suprema, binigyang-diin nito na noong 2010, panahon na iniutos ang pagbabayad ng provisional just compensation, ang TRANSCO na ang may-ari ng transmission towers. Ipinunto ng Korte na ayon sa Section 8 ng EPIRA, ang TRANSCO ang nagmana ng mga transmission function at kapangyarihan ng eminent domain mula sa NPC. Dahil dito, ang obligasyon na bayaran ang Felisa Agricultural Corporation ay dapat na responsibilidad ng TRANSCO.

Idinagdag pa ng Korte Suprema na ang pagiging wholly owned subsidiary ng TRANSCO ng PSALM ay hindi nangangahulugan na dapat akuin ng PSALM ang pananagutan. Binigyang-diin na ang PSALM at TRANSCO ay magkahiwalay na korporasyon at ang pananagutan ng PSALM ay limitado lamang sa mga assets nito, partikular na ang may kaugnayan sa pagbebenta, paglilipat, at privatization ng mga NPC generation assets. Kahit pa tumatanggap ng “net profits” ang PSALM mula sa TRANSCO, dapat na ibawas na rito ang mga gastusin na may kaugnayan sa eminent domain functions.

Bukod pa rito, ang minute resolution sa kasong PSALM v. Regional Trial Court, Branch 48, Bacolod City ay hindi maaaring magsilbing binding precedent dahil iba ang partido na sangkot sa naunang kaso kumpara sa kasalukuyan. Binigyang diin ng Korte na dahil dito, ang Writ of Execution na inisyu laban sa PSALM ay lumabag sa due process dahil hindi naman ito partido sa kaso.

Sa kabila ng pagiging proprietary function ng PSALM, hindi ito awtomatikong nangangahulugan na hindi na kailangan dumaan sa Commission on Audit para maayos ang pagbabayad. Gayunpaman, ipinaliwanag na kahit hindi kailangan dumaan sa COA para sa paunang bayad, dapat tandaan ang limitasyon sa kung anong ari-arian ng pamahalaan ang pwedeng ipa-execute.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung sino ang dapat managot sa pagbabayad ng provisional just compensation sa may-ari ng lupang naapektuhan ng transmission towers ng National Power Corporation (NPC) sa pagitan ng Power Sector Assets and Liabilities Management Corporation (PSALM) at National Transmission Corporation (TRANSCO).
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Ang TRANSCO, at hindi ang PSALM, ang may pangunahing pananagutan sa pagbabayad ng provisional just compensation.
Bakit TRANSCO ang dapat managot?	Dahil sa Electric Power Industry Reform Act of 2001 (EPIRA), ang TRANSCO ang nagmana ng mga transmission function at kapangyarihan ng eminent domain mula sa NPC noong panahon na iniutos ang pagbabayad.
Ano ang papel ng PSALM sa usaping ito?	Bagama’t ang PSALM ang may-ari ng TRANSCO, hindi ito nangangahulugang awtomatiko nitong inaako ang mga pananagutan ng TRANSCO. Ang PSALM ay may hiwalay na corporate personality.
Lumabag ba sa due process ang pag-isyu ng Writ of Execution laban sa PSALM?	Oo, dahil hindi naman partido ang PSALM sa kaso ng inverse condemnation. Hindi ito nabigyan ng pagkakataong maghain ng depensa sa korte.
Kailangan bang dumaan sa Commission on Audit (COA) bago bayaran ang just compensation?	Bagamat hindi kailangan dumaan sa COA sa paunang bayad, dapat tandaan ang limitasyon sa kung anong ari-arian ng pamahalaan ang pwedeng ipa-execute.
Ano ang ibig sabihin ng “minute resolution” sa kasong ito?	Ang minute resolution sa naunang kaso ay hindi maaaring maging binding precedent dahil iba ang partido na sangkot sa naunang kaso kumpara sa kasalukuyang kaso.
May epekto ba ang kasong ito sa mga power consumers?	Maaaring magkaroon ito ng indirect impact. Ang malinaw na pagtukoy sa kung sino ang mananagot sa just compensation ay maaaring makatulong para mapabilis ang proseso ng pagbabayad.

Sa kabuuan, ang desisyon na ito ay nagbibigay-linaw sa pananagutan ng PSALM at TRANSCO, partikular sa usapin ng just compensation, at nagtatakda ng mahalagang precedent sa mga katulad na kaso. Mahalaga para sa mga apektadong landowners, PSALM, TRANSCO, at iba pang stakeholders sa industriya ng kuryente na maunawaan ang implikasyon ng desisyong ito.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: POWER SECTOR ASSETS AND LIABILITIES MANAGEMENT CORPORATION (PSALM) VS. FELISA AGRICULTURAL CORPORATION, ET AL., G.R. No. 205193, July 05, 2021