Sa kasong ito, binigyang-diin ng Korte Suprema na ang pagtatayo ng isang daan sa isang bahagi ng lupa ay hindi nangangahulugang nawawala ang karapatan ng may-ari sa alluvial deposits o alluvion (dagdag-lupa) na nabuo sa katabing ilog. Pinayagan ng Korte na maipagpatuloy ang pagproseso ng survey plan para sa lupaing alluvial, na nagbibigay-daan sa may-ari na pormal na irehistro ang kanyang pagmamay-ari sa lupaing ito. Ang desisyong ito ay nagpapakita na ang karapatan sa alluvion ay nakahiwalay sa usapin ng expropriation, at dapat protektahan ang karapatan ng mga may-ari ng lupa sa mga alluvial deposits.

Kapag Dumaan ang Daan: Pagpaparehistro ng Lupaing Alluvial, Mananatili ba ang Karapatan?

Si Aquilino Manigbas ay ang rehistradong may-ari ng isang lote na katabi ng Ilog San Agustin. Sa paglipas ng panahon, nabuo ang lupaing alluvial sa tabi ng kanyang lote. Nang sinubukan ni Manigbas na irehistro ang lupaing ito, kinontra ito ng ibang partido, dahil daw sa may daan na itinayo sa isang bahagi ng lote ni Manigbas. Iginiit nila na ang pamahalaan, dahil sa daan, ang dapat makinabang sa lupaing alluvial. Ang legal na tanong: Hadlang ba ang daan sa karapatan ni Manigbas na irehistro ang lupaing alluvial bilang kanyang pag-aari?

Pinanigan ng Korte Suprema si Manigbas. Ayon sa Korte, ang alluvion ay ang lupa na unti-unting nabubuo sa tabi ng ilog dahil sa natural na pagdaloy ng tubig. Ayon sa Artikulo 457 ng Civil Code, ang may-ari ng lupa na katabi ng ilog ang may karapatan sa lupaing ito. Upang maging ganap ang karapatan sa lupaing alluvial, kailangan itong irehistro sa pamamagitan ng land registration proceedings. Hindi binibigyan ng korte ng titulo ang may-ari; kinukumpirma lamang nito ang pagmamay-ari na ipinagkaloob na ng batas.

Ang registration process na ito ay nagsisilbing kumpirmasyon ng pagmamay-ari na mayroon na ang may-ari ng lupa. Hindi ito nangangahulugan na nagbibigay ng bagong karapatan, kundi pinoprotektahan lamang ang karapatang dati nang tinatamasa. Mahalaga itong malaman dahil ang proseso ng pagpaparehistro ng lupa ay hindi dapat gamitin para pagkaitan ang isang tao ng karapatan na kanya nang pagmamay-ari.

Bagama’t sinasabi na may daan na itinayo sa lupa ni Manigbas, hindi ito nangangahulugang nawawala ang kanyang karapatan sa lupaing alluvial. Ayon sa Korte, hindi pa naisasakatuparan ang ganap na pagbabayad para sa lupa na ginamit para sa daan. Samakatuwid, hindi pa ganap na naipapasa sa pamahalaan ang pagmamay-ari sa bahaging ito ng lupa. Bukod dito, dapat isaalang-alang ang legal easement o servidumbre.

Ang legal easement ay limitasyon sa karapatan ng pagmamay-ari upang protektahan ang interes ng publiko. Ayon sa Water Code of the Philippines, mayroong tatlong metro sa urban areas at 20 metro sa agricultural areas na dapat iwan para sa easement of public use para sa recreation, navigation, floatage, fishing, at salvage. Kahit nairehistro ni Manigbas ang lupaing alluvial, hindi niya maaaring angkinin ang bahagi na sakop ng legal easement.

Samakatuwid, ang Korte Suprema ay nagdesisyon na dapat ipagpatuloy ang pagproseso ng survey plan ni Manigbas. Ang pagpapatuloy ng survey plan ay hindi nangangahulugang kinikilala na si Manigbas bilang may-ari ng lupaing alluvial. Sa pamamagitan lamang ng land registration proceedings makukumpirma kung siya nga ang may karapatan dito. Hindi dapat maging hadlang ang pagtatayo ng daan sa kanyang karapatang magparehistro ng lupa.

FAQs

Ano ang alluvion?	Ang alluvion ay ang lupa na unti-unting nabubuo sa tabi ng ilog dahil sa natural na pagdaloy ng tubig.
Sino ang may karapatan sa lupaing alluvial?	Ayon sa Civil Code, ang may-ari ng lupa na katabi ng ilog ang may karapatan sa lupaing alluvial.
Ano ang land registration proceedings?	Ito ay ang proseso ng pagpaparehistro ng lupa sa korte upang maging ganap ang karapatan sa lupaing alluvial.
Ano ang legal easement?	Ito ay ang limitasyon sa karapatan ng pagmamay-ari upang protektahan ang interes ng publiko.
Ano ang easement of public use?	Ito ay ang bahagi ng lupa na dapat iwan para sa recreation, navigation, floatage, fishing, at salvage.
Hadlang ba ang daan sa karapatan sa alluvion?	Hindi, ang pagtatayo ng daan ay hindi nangangahulugang nawawala ang karapatan ng may-ari sa lupaing alluvial.
Kailan dapat bayaran ang lupaing expropriated?	Dapat bayaran ang lupaing expropriated bago mailipat ang titulo nito sa pamahalaan.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Pinayagan ng Korte Suprema na maipagpatuloy ang pagproseso ng survey plan ni Manigbas para sa lupaing alluvial.

Ang desisyong ito ng Korte Suprema ay nagbibigay-linaw sa karapatan ng mga may-ari ng lupa sa mga alluvial deposits at nagtatakda ng limitasyon sa kapangyarihan ng expropriation. Mahalaga na maunawaan ng lahat ang mga karapatang ito upang maprotektahan ang kanilang pagmamay-ari.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Aquilino Manigbas vs. Melo Abel, G.R. No. 222123, June 28, 2021