Sa desisyong ito, nilinaw ng Korte Suprema na hindi awtomatikong dapat bayaran ang mga dagdag na trabaho sa isang proyekto ng gobyerno kung walang pahintulot. Binigyang-diin na ang kontratista ay dapat sumunod sa mga regulasyon at kumuha ng pahintulot bago magpatuloy sa dagdag na trabaho. Ang prinsipyong quantum meruit, kung saan binabayaran ang isang tao para sa makatwirang halaga ng kanyang serbisyo, ay hindi laging naaangkop kung hindi sinunod ang mga tamang proseso. Mahalaga ito para sa mga kontratista ng gobyerno upang matiyak na nasusunod nila ang mga patakaran para maiwasan ang hindi pagbabayad.

Dagdag na Gawain, Dagdag na Bayarin? Ang Kwento ng Estomo vs. CSC

Ang kasong ito ay tungkol sa hindi pagkakaunawaan sa pagitan ni Engr. Domingo F. Estomo, isang kontratista, at ng Civil Service Commission (CSC) Regional Office No. X. Si Estomo ay kinontrata para itayo ang ikatlong palapag ng gusali ng CSC-X. Habang isinasagawa ang proyekto, nagkaroon ng mga dagdag na trabaho na hindi orihinal na kasama sa kontrata. Ang pangunahing tanong dito ay kung dapat bang bayaran ng CSC ang mga dagdag na trabahong ito, kahit na walang malinaw na pahintulot o kasunduan?

Ayon kay Estomo, umabot sa P261,963.82 ang halaga ng mga dagdag na trabaho, batay sa prinsipyong quantum meruit, na nagsasaad na dapat bayaran ang isang tao para sa halaga ng kanyang ginawa. Ngunit ayon sa CSC, ang napagkasunduan lamang nilang halaga para sa dagdag na trabaho ay P144,735.98. Kaya naman, dinala ni Estomo ang usapin sa korte upang ipatupad ang pagbabayad sa kanya.

Sa ilalim ng Presidential Decree (P.D.) No. 1594 at ng Implementing Rules and Regulations (IRR) nito, na siyang batas na namamahala sa mga kontrata ng gobyerno para sa imprastraktura, malinaw na dapat sundin ang mga patakaran sa pag-apruba ng anumang dagdag na trabaho. Hindi maaaring basta-basta na lamang magpatuloy sa trabaho ang isang kontratista nang walang pahintulot, lalo na kung ito ay magdadagdag sa orihinal na halaga ng kontrata. Sinasabi sa batas na ito:

“Under no circumstances shall a contractor proceed to commence work under any change order, extra work order or supplemental agreement unless it has been approved by the Secretary or his duly authorized representative.”

Ayon sa Korte Suprema, hindi sapat na basta may mga sulat o request lamang si Estomo para sa dagdag na trabaho. Kailangan ang malinaw na pag-apruba mula sa CSC. Kung walang ganitong pag-apruba, inaako ni Estomo ang responsibilidad kung hindi man ito bayaran. Iginiit din ng Korte na ang prinsipyong quantum meruit ay hindi awtomatikong magagamit kung hindi sumunod sa mga regulasyon. Kaya, bagama’t nakinabang ang CSC sa mga dagdag na trabaho, hindi ito nangangahulugan na obligado silang bayaran ang buong halaga na hinihingi ni Estomo.

Maliban pa rito, pinag-usapan din sa kaso ang tungkol sa mga deductions sa orihinal na kontrata. Nilinaw ng Korte na may mga legal na deductions tulad ng retention money, recoupment para sa advance payments, at withholding taxes na dapat ibawas sa kabuuang halaga ng kontrata. Ang retention money ay nagsisilbing garantiya para sa maayos na pagkumpleto ng proyekto, habang ang recoupment ay para mabawi ang mga advance payments na ibinigay sa kontratista. Ayon sa IRR ng P.D. No. 1594 tungkol sa advance payments:

“The advance payment shall be repaid by the contractor by deducting 20% from his periodic progress payments, with the first repayment to be made when the contract value of the work executed and materials delivered shall equal or have exceeded twenty percent (20%) of the contract price…”

Tungkol naman sa withholding taxes, natuklasan ng Korte na may ilang pagkakamali sa pagkalkula ng CSC. Dapat umanong ibawas ang VAT (Value-Added Tax) batay sa gross amount ng bawat progress payment, bago pa ibawas ang retention money. Kaya, inutusan ng Korte na itama ang pagkalkula at ibawas ang tamang halaga ng VAT sa retention money na dapat pa sanang bayaran kay Estomo.

Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga patakaran at regulasyon sa mga kontrata ng gobyerno. Hindi sapat na basta may napagkasunduan, kailangan itong documented at aprubado ng mga tamang opisyal. Para sa mga kontratista, mahalagang maging maingat at siguraduhin na nasusunod ang lahat ng proseso upang maiwasan ang mga problema sa pagbabayad sa hinaharap.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung dapat bang bayaran ng Civil Service Commission (CSC) ang kontratistang si Domingo F. Estomo para sa mga dagdag na trabaho sa proyekto, kahit walang malinaw na pahintulot o kasunduan para dito. Kasama rin sa isyu ang mga tamang deductions sa kontrata at ang paggamit ng prinsipyong quantum meruit.
Ano ang quantum meruit?	Ang quantum meruit ay isang legal na prinsipyo kung saan binabayaran ang isang tao para sa makatwirang halaga ng kanyang serbisyo o trabaho, kahit walang pormal na kontrata. Gayunpaman, hindi ito awtomatikong naaangkop kung hindi sinunod ang mga tamang proseso sa kontrata.
Ano ang Presidential Decree No. 1594?	Ito ay isang batas na nagtatakda ng mga patakaran, regulasyon, at guidelines para sa mga kontrata ng gobyerno para sa imprastraktura. Ito ay naglalaman ng mga probisyon tungkol sa pag-apruba ng mga pagbabago sa kontrata at pagbabayad para sa dagdag na trabaho.
Ano ang retention money?	Ang retention money ay isang porsyento ng halaga ng kontrata na ibinabawas sa mga progress payments sa kontratista. Ito ay nagsisilbing garantiya na maayos na matatapos ang proyekto at upang masiguro na may pondo para sa anumang posibleng sira o depekto sa trabaho.
Ano ang advance payment recoupment?	Ito ay ang pagbawi ng gobyerno sa mga advance payments na ibinigay sa kontratista. Ginagawa ito sa pamamagitan ng pagbabawas ng isang porsyento sa bawat progress payment hanggang mabawi ang buong halaga ng advance payment.
Paano dapat kalkulahin ang VAT (Value-Added Tax) sa mga kontrata ng gobyerno?	Dapat kalkulahin ang VAT batay sa gross amount ng bawat progress payment, bago ibawas ang retention money. Natuklasan ng Korte na may pagkakamali sa pagkalkula ng VAT sa kasong ito, kaya inutusan itong itama.
Anong mga dokumento ang kailangan para maaprubahan ang dagdag na trabaho?	Kailangan ang malinaw na pag-apruba mula sa mga tamang opisyal ng ahensya ng gobyerno. Hindi sapat ang mga simpleng sulat o request. Kailangan din ng mga supporting forms at detalyadong accounting ng mga gastos.
Ano ang naging resulta ng kaso?	Pinaboran ng Korte Suprema ang CSC sa ilang isyu, ngunit inutusan din ang CSC na bayaran ang retention money kay Estomo, matapos itama ang pagkalkula ng VAT. Ipinadala rin ang kaso sa mababang korte upang kalkulahin ang eksaktong halaga na dapat bayaran, kasama ang interes.
Ano ang aral na makukuha sa kasong ito para sa mga kontratista?	Mahalagang sundin ang lahat ng mga patakaran at regulasyon sa mga kontrata ng gobyerno, lalo na sa pag-apruba ng mga dagdag na trabaho. Kailangan din tiyakin na lahat ng kasunduan ay nakasulat at aprubado ng mga tamang opisyal.

Ang kasong ito ay paalala sa mga kontratista at ahensya ng gobyerno na maging maingat at sundin ang tamang proseso sa lahat ng aspeto ng kontrata, mula sa pag-apruba ng mga pagbabago hanggang sa pagbabayad. Sa pamamagitan nito, maiiwasan ang hindi pagkakaunawaan at masisiguro ang maayos na pagpapatupad ng mga proyekto.

Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay para lamang sa layuning pang-impormasyon at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Estomo vs. Civil Service Commission, G.R. No. 248971, August 31, 2022