Sa kasong ito, nagdesisyon ang Korte Suprema na hindi maaaring gamitin ang certiorari kung mayroong remedyo ng apela. Ipinunto ng Korte na kapag ibinasura ang isang kaso dahil sa naunang desisyon, dapat umapela ang partido sa halip na maghain ng certiorari. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso sa paghahabol ng kaso at nagtuturo na ang maling remedyo ay maaaring magresulta sa pagkawala ng pagkakataong muling dinggin ang usapin.

Pamana sa Pagitan ng Magpinsan: Kailan Lalabas ang Tunay na Nagmamay-ari?

Ang kaso ay nagsimula sa isang alitan sa pagitan ng mga tagapagmana nina Jose Malit, Sr. at Jesus Malit tungkol sa isang 16.8-ektaryang lupa sa Hermosa, Bataan. Iginiit ng mga tagapagmana ni Jose Malit, Sr. na sila at ang mga tagapagmana ni Jesus Malit ay mga pinsan at kapwa may-ari ng lupa. Ayon sa kanila, nagkaroon ng oral agreement na ang mga tagapagmana ni Jesus Malit ang magpapadali sa pagpapatitulo ng lupa, ngunit nilabag ito nang hatiin ng mga tagapagmana ni Jesus Malit ang lupa at ipalabas ang mga titulo sa kanilang mga pangalan lamang. Naghain ng reklamo ang mga tagapagmana ni Jose Malit, Sr. para sa partisyon at danyos, ngunit ibinasura ito ng RTC.

Nagpasiya ang RTC na ang isyu ay nalutas na sa isang naunang kaso at ang lupa ay hindi maaaring mapailalim sa partisyon dahil nakuha ito sa pamamagitan ng isang libreng patente. Bukod pa rito, binigyang-diin ng RTC na hindi lahat ng mga nagrereklamo ay lumagda sa sertipikasyon laban sa forum shopping at hindi sinunod ang kondisyon na magkaroon ng earnest efforts upang maayos ang usapin bago maghain ng reklamo. Dahil dito, naghain ang mga tagapagmana ni Jose Malit, Sr. ng petisyon para sa certiorari sa CA, na sinasabing nagkaroon ng grave abuse of discretion ang RTC. Gayunpaman, ibinasura ng CA ang petisyon, na nagresulta sa pag-akyat ng kaso sa Korte Suprema.

Ang pangunahing isyu sa kaso ay kung tama ang ginawang pagbasura ng CA sa petisyon ng mga tagapagmana ni Jose Malit, Sr. dahil sa maling remedyo o dahil nahuli na sa paghahain. Sinuri ng Korte Suprema ang likas na katangian ng pagpapawalang-bisa ng RTC sa reklamo. Ayon sa mga tuntunin, hindi dapat hadlangan ng pagpapawalang-bisa ng isang reklamo ang muling paghahain ng parehong aksyon o paghahabol, maliban kung ang paghahabol ay ibinasura dahil sa naunang paghuhukom o preskripsyon, pinawalang-bisa, o ginawang hindi maipatupad sa ilalim ng mga probisyon ng statute of frauds. Ibinasura ng RTC ang reklamo dahil ito ay barred by a prior judgment, kaya ang pagbasura ay may pagkiling, na nagbabawal sa muling paghahain ng kaso.

Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang pagkakaroon ng apela bilang remedyo sa isang pagbasura nang may pagkiling ay nagpapawalang-bisa sa aggrieved party sa paggamit ng mga paglilitis ng certiorari, dahil ang dalawang ito ay magkaiba. Ang tamang paraan para umapela sa kautusan ng pagbasura ng korte ay sa pamamagitan ng ordinaryong apela sa ilalim ng Rule 41 ng Mga Tuntunin. Ito ay naaayon sa patakarang dapat sundin upang hindi malito ang mga partido sa pagpili ng nararapat na aksyon.

SECTION 1. Petition for certiorari. — When any tribunal, board or officer exercising judicial or quasi-judicial functions has acted without or in excess its or his jurisdiction; or with grave abuse of discretion amounting to lack or excess of jurisdiction, and there is no appeal, or any plain, speedy, and adequate remedy in the ordinary course of law, a person aggrieved thereby may file a verified petition in the proper court, alleging the facts with certainty and praying that judgment be rendered annulling or modifying the proceedings of such tribunal, board or officer, and granting such incidental reliefs as law and justice may require.

Dagdag pa rito, kahit na paluwagin ng CA ang aplikasyon ng mga panuntunan sa pamamaraan, nalaman din ng CA na ang mga tagapagmana ni Jose Malit, Sr. ay naghain ng kanilang petisyon pagkatapos ng 51 araw pagkatapos matanggap ang RTC Order na nagpapawalang-bisa sa kanilang Motion for Reconsideration. Kaya, kahit na ang CA ay nagpagaan ng mga patakaran at ituring ang kanilang certiorari petisyon bilang isang ordinaryong apela, ito ay hindi pa rin matibay para sa paghahain nang lampas sa 15-araw na panahon ng apela. Ang mga ito ay nagpapahiwatig na ang batas ay sinusunod ng mahigpit.

Samakatuwid, kinatigan ng Korte Suprema ang desisyon ng CA at ibinasura ang petisyon. Pinagtibay ng Korte Suprema ang obserbasyon ng CA na ang mga tagapagmana ni Jose Malit, Sr. ay naghain ng petisyon sa Rule 65 bilang isang naisip na lamang, dahil nawala na ang kanilang karapatang umapela. Ang kaisipang ito ay nagbibigay-diin na ang karapatan ay may kaakibat na responsibilidad at kung hindi ito magagawa sa loob ng takdang panahon, hindi na ito maaari pang makuha. Sa madaling salita, mas mainam na maging maagap kaysa maging huli.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung tama ba ang ginawang pagbasura ng Court of Appeals (CA) sa petisyon para sa certiorari na inihain ng mga tagapagmana ni Jose Malit, Sr., dahil sa paggamit ng maling remedyo o dahil nahuli na sa paghahain nito.
Bakit ibinasura ng RTC ang reklamo para sa partisyon?	Ibinasura ng RTC ang reklamo dahil nakita nito na ang isyu ay nalutas na sa naunang paglilitis, ang lupa ay hindi maaaring partisyon dahil ito ay nakuha sa pamamagitan ng libreng patente, at mayroong mga depekto sa pagsampa ng sertipikasyon laban sa forum shopping.
Ano ang remedyong certiorari?	Ang certiorari ay isang remedyong legal na ginagamit upang kwestyunin ang isang desisyon ng isang mababang hukuman kung ito ay lumampas sa sakop ng kapangyarihan nito o nagpakita ng grave abuse of discretion.
Bakit hindi maaaring gamitin ang certiorari sa kasong ito?	Hindi maaaring gamitin ang certiorari dahil mayroong remedyo ng apela na maaaring gamitin upang kwestyunin ang desisyon ng RTC. Ang certiorari ay ginagamit lamang kapag walang remedyo ng apela.
Ano ang ibig sabihin ng pagbasura ng kaso “with prejudice”?	Ang pagbasura ng kaso nang “with prejudice” ay nangangahulugan na hindi na maaaring muling isampa ang parehong kaso laban sa parehong mga partido.
Gaano katagal ang taning para umapela sa desisyon ng RTC?	Ang taning para umapela sa desisyon ng RTC ay 15 araw mula sa pagkatanggap ng abiso ng desisyon.
Ano ang nangyari dahil nahuli sa paghahain ng apela?	Dahil nahuli sa paghahain ng apela, ang desisyon ng RTC ay naging pinal at hindi na maaaring kwestyunin pa.
Ano ang aral sa desisyon ng Korte Suprema?	Ang desisyon ng Korte Suprema ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga tamang pamamaraan sa paghahain ng mga kaso at paggamit ng mga tamang remedyo sa loob ng mga itinakdang panahon.

Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagsunod sa tamang remedyo at takdang panahon sa paghahain ng kaso. Ang hindi pagsunod dito ay maaaring magresulta sa pagkawala ng karapatang umapela. Ito ay isang paalala sa lahat na maging maingat sa pagsunod sa mga legal na pamamaraan upang matiyak na maprotektahan ang kanilang mga karapatan.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Heirs of Jose Malit, Sr. vs. Heirs of Jesus Malit, G.R. No. 205979, April 28, 2021