Ang Personal na Pagharap sa Notaryo: Bakit Ito Mahalaga?

A.C. No. 10185, March 12, 2014

INTRODUKSYON

Naranasan mo na bang mapahamak dahil sa isang dokumentong pinirmahan pero hindi mo lubos na naiintindihan? O di kaya’y nagtiwala ka sa isang abogado na akala mo’y alam ang tama, ngunit napunta ka pa rin sa problema? Sa kaso ni Licerio Dizon laban kay Atty. Marcelino Cabucana, Jr., ating matututunan ang mahalagang aral tungkol sa proseso ng notarisasyon at ang responsibilidad ng isang abogado bilang notaryo publiko. Isang simpleng pagkakamali sa notarisasyon ang maaaring magdulot ng malaking gulo at maging sanhi pa ng disciplinary action laban sa isang abogado. Ang kasong ito ay nagpapaalala sa ating lahat, abogado man o hindi, na ang personal na pagharap sa notaryo ay hindi lamang basta pormalidad, kundi isang mahalagang paniniguro para sa integridad at legalidad ng isang dokumento.

Ang sentro ng kasong ito ay umiikot sa isang abogado na nasuspinde dahil sa pag-notaryo ng isang kasunduan kahit hindi personal na humarap sa kanya ang lahat ng partido. Ano nga ba ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na buhay natin? Bakit kailangan nating seryosohin ang proseso ng notarisasyon? At ano ang mga dapat nating tandaan para maiwasan ang ganitong problema?

KONTEKSTONG LEGAL

Sa Pilipinas, ang proseso ng notarisasyon ay pinamamahalaan ng Notarial Law at ng Rules on Notarial Practice. Ang pangunahing layunin nito ay ang patotohanan ang mga dokumento at pigilan ang panloloko. Sa madaling salita, tinitiyak ng notaryo publiko na ang mga pumipirma sa dokumento ay siyang tunay na mga taong nagpapakilala, na sila ay pumirma nang malaya at kusang-loob, at nauunawaan nila ang nilalaman ng dokumento.

Ayon sa Public Act No. 2103, o ang Notarial Law:

“The acknowledgment shall be before a notary public or an officer duly authorized by law of the country to take acknowledgments of instruments or documents in the place where the act is done. The notary public or the officer taking the acknowledgment shall certify that the person acknowledging the instrument or document is known to him and that he is the same person who executed it, acknowledged that the same is his free act and deed. The certificate shall be made under the official seal, if he is required by law to keep a seal, and if not, his certificate shall so state.”

Binibigyang-diin din ito sa Section 2(b) ng Rule IV ng 2004 Rules on Notarial Practice:

“A person shall not perform a notarial act if the person involved as signatory to the instrument or document –
(1) is not in the notary’s presence personally at the time of the notarization; and
(2) is not personally known to the notary public or otherwise identified by the notary public through competent evidence of identity as defined by these Rules.”

Ibig sabihin, napakahalaga na personal na humarap ang lahat ng partido sa notaryo publiko. Hindi sapat na basta pirmahan na lang ang dokumento at ipanotaryo sa ibang araw o sa ibang lugar. Ang personal na pagharap ay nagbibigay pagkakataon sa notaryo na makilala ang mga partido, matiyak ang kanilang pagkakakilanlan, at masiguro na naiintindihan nila ang kanilang pinipirmahan. Isipin na lamang kung gaano karaming problema ang maiiwasan kung susundin lamang ang simpleng panuntunang ito. Halimbawa, sa pagbili ng lupa, mahalagang personal na humarap ang nagbebenta at bumibili sa notaryo para matiyak na walang daya at ang transaksyon ay legal.

PAGSUSURI NG KASO

Ang kaso ay nagsimula noong 2004 nang ireklamo ni Licerio Dizon si Atty. Marcelino Cabucana, Jr. sa Integrated Bar of the Philippines (IBP). Ayon kay Dizon, isa siya sa mga gustong bumili ng lupa mula sa mga tagapagmana ni Florentino Callangan. May isang kaso sibil (Civil Case No. 1-689) na isinampa sa Municipal Trial Court in Cities (MTCC) Santiago City kung saan partido ang mga tagapagmana. Noong Nobyembre 6, 2003, isang compromise agreement ang ginawa at pinirmahan sa korte mismo, at ipinanotaryo kay Atty. Cabucana noong araw ding iyon.

Ngunit, sa pagdinig noong Disyembre 11, 2003, sinabi ng mga pumirma sa kasunduan na pinirmahan nila ito sa korte, ngunit hindi sa harap ni Atty. Cabucana bilang notaryo publiko. Dahil dito, naantala ang resolusyon ng kaso at nagdulot umano ito ng perwisyo kay Dizon. Inireklamo ni Dizon si Atty. Cabucana sa paglabag sa Notarial Law at Code of Professional Responsibility, at sinabi rin niya na nagbanta pa umano sa kanya si Atty. Cabucana.

Depensa naman ni Atty. Cabucana, ang reklamo ay ganti lamang dahil siya ang private prosecutor sa isang kasong kriminal laban kay Dizon. Dagdag pa niya, walang basehan ang reklamo dahil wala namang nalabag na karapatan si Dizon dahil “would-be buyer” lamang umano ito at hindi partido sa kasunduan.

Matapos ang imbestigasyon, natuklasan ng IBP na lumabag nga si Atty. Cabucana sa Rule 1.01, Canon 1 ng Code of Professional Responsibility dahil ipinanotaryo niya ang kasunduan nang wala ang personal na pagharap ng lahat ng partido. Iminungkahi ng IBP na suspindihin si Atty. Cabucana bilang notaryo publiko sa loob ng dalawang taon at sa practice of law sa loob ng anim na buwan.

Sa Resolution ng IBP Board of Governors, pinagtibay nila ang finding ng paglabag ngunit binago ang parusa at ginawang anim na buwang suspensyon bilang notaryo publiko lamang. Muling nagmosyon para sa rekonsiderasyon si Atty. Cabucana, at muling binago ng IBP ang parusa—ginawang isang buwang suspensyon sa practice of law at diskwalipikasyon na maitalaga muli bilang notaryo publiko sa loob ng isang taon.

Hindi sumang-ayon ang Korte Suprema sa parusa ng IBP. Binigyang-diin ng Korte Suprema ang kahalagahan ng personal na pagharap sa notaryo publiko. Ayon sa Korte:

“As a notary public, Atty. Cabucana should not notarize a document unless the person who signs it is the same person executing it and personally appearing before him to attest to the truth of its contents. This is to enable him to verify the genuineness of the signature of the acknowledging party and to ascertain that the document is the party’s free and voluntary act and deed.”

Dahil dito, mas pinabigat ng Korte Suprema ang parusa. Sinuspinde nila si Atty. Cabucana sa practice of law ng tatlong (3) buwan, kinansela ang kanyang notarial commission, at pinagbawalan siyang ma-commission muli bilang notaryo publiko sa loob ng dalawang (2) taon. Binalaan din siya na mas mabigat na parusa ang ipapataw kung mauulit ang ganitong paglabag.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong ito ay nagtuturo sa atin ng ilang mahahalagang aral. Una, hindi dapat basta-bastahin ang proseso ng notarisasyon. Ito ay isang mahalagang legal na proseso na nagbibigay-proteksyon sa lahat ng partido na sangkot sa isang dokumento. Pangalawa, ang mga abogado na notaryo publiko ay may mas mataas na responsibilidad na sundin ang mga panuntunan ng notarisasyon. Hindi lamang sila abogado, kundi sila rin ay mga opisyal ng publiko na pinagkatiwalaang magpatunay sa mga dokumento.

Para sa mga negosyante, property owners, at ordinaryong mamamayan, ang kasong ito ay nagpapaalala na dapat tayong maging maingat sa pagpili ng notaryo publiko at siguraduhing sinusunod ang tamang proseso. Huwag pumirma sa dokumento kung hindi ka personal na humaharap sa notaryo. Kung may alinlangan, mas mabuting magtanong o kumonsulta sa isang abogado.

MGA MAHAHALAGANG ARAL:

• Personal na Pagharap: Laging siguraduhin na personal kang humaharap sa notaryo publiko kasama ang lahat ng kinakailangang partido kapag nagpapnotaryo ng dokumento.
• Due Diligence sa Notaryo: Pumili ng mapagkakatiwalaang notaryo publiko na sumusunod sa tamang proseso.
• Proteksyon sa Sarili: Ang tamang notarisasyon ay proteksyon mo laban sa panloloko at legal na problema sa hinaharap.
• Responsibilidad ng Abogado: Ang mga abogado na notaryo publiko ay may tungkuling panatilihin ang integridad ng proseso ng notarisasyon.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

Tanong 1: Kailangan ba talaga na personal na humarap sa notaryo? Hindi ba pwedeng ipadala na lang ang dokumento?
Sagot: Oo, kailangan personal na humarap. Hindi pwede ang ipadala na lang. Ang personal na pagharap ay mahalaga para matiyak ng notaryo ang pagkakakilanlan ng mga partido at ang kanilang kusang-loob na pagpirma.

Tanong 2: Ano ang mangyayari kung hindi personal na humarap sa notaryo?
Sagot: Ang dokumento ay maaaring mapawalang-bisa at hindi tanggapin sa korte. Bukod pa rito, ang notaryo publiko ay maaaring masuspinde o matanggal sa kanyang posisyon, tulad ng nangyari sa kasong ito.

Tanong 3: Paano kung malayo ang notaryo? Pwede bang sa ibang lugar na lang magpanotaryo?
Sagot: Mas mainam na humanap ng notaryo publiko na malapit sa lugar kung saan kayo magpipirmahan. Kung talagang malayo, maaaring mag-usap ang mga partido para maghanap ng notaryo na mas accessible sa lahat. Mahalaga pa rin ang personal na pagharap, kahit na medyo malayo ang notaryo.

Tanong 4: Ano ang dapat kong dalhin kapag pupunta sa notaryo?
Sagot: Magdala ng valid ID (tulad ng driver’s license, passport, o government-issued ID) para sa pagkakakilanlan. Dalhin din ang orihinal na dokumento na ipapanotaryo.

Tanong 5: Magkano ang notaryo fee?
Sagot: Ang notaryo fee ay depende sa uri ng dokumento at sa notaryo publiko. Mayroon ding prescribed fees na sinusunod, kaya mas mabuting itanong na rin sa notaryo bago magpanotaryo.

Ang ASG Law ay may mga abogado na eksperto sa mga usaping notaryo at legal na dokumentasyon. Kung kailangan mo ng konsultasyon o tulong legal, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Bisitahin ang aming website dito o mag-email sa amin sa hello@asglawpartners.com para sa inyong mga katanungan. Handa kaming tumulong sa inyo!

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)