Nilinaw ng Korte Suprema sa kasong ito ang tamang paggamit ng doktrina ng operatibong katotohanan matapos ipahayag na labag sa Saligang Batas ang ilang probisyon ng Republic Act No. 9167 (RA 9167). Sa madaling salita, ang mga buwis sa libangan na dapat sanang napunta sa mga lungsod ay pansamantalang inilipat sa Film Development Council of the Philippines (FDCP) dahil sa RA 9167. Nang ideklara ng Korte Suprema na hindi konstitusyonal ang paglilipat na ito, kinailangan nitong magpasya kung ano ang gagawin sa mga buwis na naibayad na. Nagpasya ang Korte na hindi na kailangang ibalik ang mga buwis na natanggap na ng FDCP at mga producer ng pelikula, ngunit ang mga sinehan na hindi pa nagbabayad ng buwis ay kailangang magbayad pa rin sa FDCP para sa panahong may bisa pa ang RA 9167. Dagdag pa, kung napatunayan ng mga sinehan na nagbayad na sila ng buwis sa mga lokal na pamahalaan, hindi na sila kailangang magbayad ulit sa FDCP.

Kung Kailan Nagkabangga ang Kapangyarihan ng Kongreso at Awtonomiya ng Lokal

Ang kaso ay nag-ugat nang ipasa ng Kongreso ang RA 9167, na lumikha sa FDCP. Ayon sa RA 9167, ang mga buwis sa libangan mula sa mga pelikulang may grado ay dapat sanang mapunta sa mga lungsod at munisipalidad sa Metro Manila at iba pang mga mataas na urbanisadong lungsod. Sa ilalim ng Seksiyon 13 at 14 ng RA 9167, ang mga buwis na ito ay dapat ibawas at ipadala sa FDCP, na siyang magbibigay nito bilang insentibo sa mga producer ng pelikula. Ayon sa FDCP, lahat ng mga lungsod at munisipalidad, maliban sa Cebu City, ay sumunod sa batas na ito. Dahil dito, nagpadala ang FDCP ng mga demand letter sa mga sinehan sa Cebu City upang magbayad ng mga buwis sa libangan.

Nagdulot ito ng paghain ng Cebu City at ilang mga operator ng sinehan ng mga petisyon sa korte upang ipahayag na labag sa Saligang Batas ang Seksiyon 13 at 14 ng RA 9167. Nagtagumpay ang mga petisyoner sa Regional Trial Court (RTC), kaya’t umapela ang FDCP sa Korte Suprema. Ang pangunahing isyu sa Korte Suprema ay kung nagkamali ba ang RTC sa pagdedeklara na labag sa Saligang Batas ang Seksiyon 13 at 14 ng RA 9167. Sa pagpapasya, kinilala ng Korte ang tension sa pagitan ng kapangyarihan ng pambansang pamahalaan na magpataw ng buwis at ang karapatan ng mga lokal na pamahalaan sa awtonomiya sa pananalapi.

Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng RTC, na nagdedeklara na ang Seksiyon 13 at 14 ng RA 9167 ay labag sa Saligang Batas dahil nilalabag nito ang prinsipyo ng lokal na awtonomiya sa pananalapi. Sa madaling salita, hindi maaaring basta-basta kunin ng pambansang pamahalaan ang buwis na dapat sanang mapunta sa mga lokal na pamahalaan. Sinabi ng Korte na sa pamamagitan ng pag-earmark sa buwis sa libangan para sa FDCP, kinokonsentra ng pambansang pamahalaan ang kapangyarihan sa pananalapi at pinapahina ang kakayahan ng mga lokal na pamahalaan na magdesisyon kung paano nila gagamitin ang kanilang mga pondo. Dagdag pa, hindi ito maituturing na tax exemption dahil hindi naman nababago kung sino ang magbabayad ng buwis.

Gayunpaman, kinilala ng Korte Suprema na may mga bagay na nagawa na sa ilalim ng RA 9167 bago ito ideklara na labag sa Saligang Batas. Kaya naman, ginamit ng Korte ang doktrina ng operatibong katotohanan. Ang doktrina ng operatibong katotohanan ay nagsasaad na ang isang batas na idineklarang labag sa Saligang Batas ay maaaring magkaroon ng mga epekto bago ito ideklara na hindi konstitusyonal. Sa kasong ito, nangangahulugan ito na kinikilala ng Korte na ang FDCP at mga producer ng pelikula ay nakatanggap ng mga buwis sa libangan sa ilalim ng RA 9167 bago ito ideklara na labag sa Saligang Batas.

“Ang aktwal na pag-iral ng isang batas, bago ang pagpapasiya [ng pagiging labag sa Saligang Batas], ay isang operatibong katotohanan at maaaring magkaroon ng mga kahihinatnan na hindi maaaring balewalain. Ang nakaraan ay hindi palaging maaaring burahin ng isang bagong deklarasyon ng hudikatura. Ang epekto ng kasunod na pagpapasya tungkol sa kawalang-bisa ay maaaring kailangang isaalang-alang sa iba’t ibang aspeto, tungkol sa mga partikular na relasyon, indibidwal at korporasyon, at partikular na pag-uugali, pribado at opisyal.”

Dahil dito, nagpasya ang Korte na hindi na kailangang ibalik ng FDCP at mga producer ng pelikula ang mga buwis na natanggap na nila. Sinabi ng Korte na ang pagpapabalik ng mga buwis ay magpapataw ng mabigat na pasanin sa mga tumalima sa batas bago ito ideklara na labag sa Saligang Batas. Bukod dito, inutusan ng Korte ang mga operator ng sinehan na hindi pa nagbabayad ng mga buwis sa libangan sa FDCP na magbayad pa rin para sa panahong may bisa pa ang RA 9167. Sinabi ng Korte na ang pagbabayad ng buwis ay isang “imperious need” para sa pamahalaan.

Sa huli, nilinaw ng Korte na kung napatunayan ng isang sinehan na nagbayad na sila ng mga buwis sa libangan sa mga lokal na pamahalaan (tulad ng Cebu City), hindi na nila kailangang magbayad ulit sa FDCP. Upang mapatunayan ito, ibinalik ng Korte ang kaso sa RTC para sa pagpapatunay.

Sa kabuuan, pinagtibay ng Korte Suprema ang prinsipyo ng lokal na awtonomiya sa pananalapi ngunit kinilala rin ang mga praktikal na implikasyon ng pagdedeklara ng isang batas na labag sa Saligang Batas. Sa paggamit ng doktrina ng operatibong katotohanan, sinikap ng Korte na balansehin ang interes ng pambansang pamahalaan at ng mga lokal na pamahalaan, pati na rin ang interes ng mga taong umasa sa RA 9167 bago ito ideklara na labag sa Saligang Batas.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung labag ba sa Saligang Batas ang Seksiyon 13 at 14 ng RA 9167, na nag-uutos na ibawas at ipadala sa FDCP ang mga buwis sa libangan na dapat sanang mapunta sa mga lokal na pamahalaan.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Idineklara ng Korte Suprema na labag sa Saligang Batas ang Seksiyon 13 at 14 ng RA 9167 dahil nilalabag nito ang prinsipyo ng lokal na awtonomiya sa pananalapi.
Ano ang doktrina ng operatibong katotohanan?	Ang doktrina ng operatibong katotohanan ay nagsasaad na ang isang batas na idineklarang labag sa Saligang Batas ay maaaring magkaroon ng mga epekto bago ito ideklara na hindi konstitusyonal.
Kailangan bang ibalik ng FDCP ang mga buwis na natanggap na nito?	Hindi na kailangang ibalik ng FDCP ang mga buwis na natanggap na nito dahil sa doktrina ng operatibong katotohanan.
Kailangan bang magbayad ng mga sinehan na hindi pa nagbabayad ng buwis sa FDCP?	Oo, kailangan pa ring magbayad ng mga sinehan na hindi pa nagbabayad ng mga buwis sa libangan sa FDCP para sa panahong may bisa pa ang RA 9167.
Paano kung nakapagbayad na ng buwis ang isang sinehan sa lokal na pamahalaan?	Kung napatunayan ng isang sinehan na nagbayad na sila ng mga buwis sa libangan sa lokal na pamahalaan, hindi na nila kailangang magbayad ulit sa FDCP.
Bakit kailangang magbayad ng buwis?	Ang pagbabayad ng buwis ay mahalaga dahil ito ang “lifeblood” ng pamahalaan, na nagpapahintulot dito na magbigay ng mga serbisyo publiko.
Ano ang magiging epekto nito sa awtonomiya ng lokal na pamahalaan?	Ang desisyon ay nagpapatibay sa awtonomiya ng lokal na pamahalaan sa pamamagitan ng pagtiyak na hindi maaaring basta-basta kunin ng pambansang pamahalaan ang mga buwis na dapat mapunta sa mga lokal na pamahalaan.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay-linaw sa tamang aplikasyon ng doktrina ng operatibong katotohanan at nagpapatibay sa kahalagahan ng lokal na awtonomiya sa pananalapi.

Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay ibinigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: FDCP vs. Colon Heritage Realty Corporation, G.R No. 203754 at G.R No. 204418, October 15, 2019