Sa pinagsamang kaso ng G.R. No. 175417 at G.R. No. 198923, ipinasiya ng Korte Suprema na ang mga ari-arian na nakatalaga sa serbisyong pampubliko, tulad ng mga tangke ng tubig na ginagamit ng General Mariano Alvarez Water District (GMAWD), ay hindi maaaring ipailalim sa pagkakarga o pagbebenta dahil sa pagkakautang. Sa madaling salita, hindi maaaring gamitin ang mga ari-arian ng bayan para bayaran ang mga obligasyon ng isang pribadong entidad, upang masiguro na hindi mapuputol ang mahalagang serbisyo sa publiko.
Tubig sa GMA: Kanino ang Responsibilidad, Kanino ang Pag-aari?
Nagsimula ang lahat noong 1979 nang ipinasa ng Bureau of Public Works (BPW) sa National Housing Authority (NHA) ang isang sistema ng tubig sa San Gabriel, Carmona, Cavite (na ngayon ay General Mariano Alvarez). Ayon sa kasunduan, dapat ipasa ng NHA ang sistema ng tubig sa isang kooperatiba. Kaya naman, sa pamamagitan ng Memorandum of Agreement noong Hulyo 17, 1979, ipinasa ng NHA ang sistema sa San Gabriel Water Services Cooperative (SAGAWESECO), na kilala ngayon bilang GEMASCO. Ngunit noong 1983, nagkaroon ng problema sa loob ng GEMASCO na nagresulta sa dalawang magkaibang grupo na nangangasiwa dito. Dahil dito, pansamantalang nakialam ang NHA noong Setyembre 18, 1986. Pagkatapos nito, noong Enero 10, 1992, pumasok ang NHA sa isang Deed of Transfer and Acceptance kasama ang GMAWD, at ipinasa sa huli ang operasyon at pangangasiwa ng sistema ng tubig sa General Mariano Alvarez, Cavite. Kaya naman, naghain ang GEMASCO ng reklamo laban sa NHA at GMAWD, na kinukuwestyon ang Deed of Transfer and Acceptance.
Idineklara ng Korte Suprema na tama ang ginawang paglipat ng NHA sa GMAWD. Pinagtibay ng korte na ang NHA, bilang ahensya ng gobyerno na may awtoridad na magbigay ng pamamahala sa sistema ng tubig, ay may kapangyarihan din na bawiin ang award na ito kung hindi nasusunod ang mga kondisyon. Ang NHA ay may karapatang humanap ng ibang entity na kwalipikado para pangasiwaan ang sistema ng tubig. Hindi rin maaaring kwestyunin ng GEMASCO ang legalidad ng paglipat dahil ito ay naaayon sa kapangyarihan ng NHA na mamahala. Sa ganitong sitwasyon, kailangang manaig ang kapakanan ng publiko sa isyu ng pangunahing pangangailangan sa tubig.
Dagdag pa rito, binigyang-diin ng Korte Suprema na ang mga desisyon ng mga ahensya ng gobyerno ay dapat igalang, lalo na kung ito ay may kinalaman sa kanilang espesyal na kaalaman. Hindi dapat makialam ang mga korte sa mga bagay na nasa ilalim ng diskresyon ng ahensya ng gobyerno, maliban na lamang kung mayroong malinaw na pag-abuso sa diskresyon. Maliban dito, napagalaman din ng korte na ang isyu na iniharap ng GEMASCO ay may kinalaman sa katotohanan na hindi sakop ng Rule 45 na limitado lamang sa mga katanungang legal. Kaugnay nito, hindi pinahintulutan ng CA ang petisyon ng GEMASCO dahil hindi makikinabang dito ang GEMASCO, dahil hindi pa rin ito ang magmamay-ari nito kahit manalo ito sa kaso. Ang GMAWD naman ang siyang may karapatang kumilos.
Mahalaga ring tandaan na ang sistema ng tubig sa General Mariano Alvarez, Cavite, kasama ang tatlong tangke ng tubig, ay nakalaan para sa pampublikong gamit. Ayon sa batas, ang mga ari-arian ng bayan ay hindi maaaring ipailalim sa pagkakarga o pagbebenta. Ang anumang pagtatangka na ipailalim ang mga ari-arian ng bayan sa pagkakarga, pagbebenta sa publiko o pribado, ay labag sa batas at walang bisa dahil taliwas ito sa interes ng publiko. Ito ay dahil mapipigilan ang paghahatid ng mga mahahalagang serbisyo sa publiko kapag ang mga ari-arian ay ipinailalim sa pagkakarga, foreclosure at pagbebenta.
Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Ang pangunahing isyu ay kung maaaring ipailalim sa pagkakarga o pagbebenta ang mga ari-arian ng bayan, partikular ang mga tangke ng tubig, upang bayaran ang mga utang ng isang pribadong entity. |
Bakit mahalaga ang desisyon ng Korte Suprema? | Mahalaga ang desisyon dahil pinoprotektahan nito ang mga ari-arian ng bayan na nakalaan para sa serbisyong pampubliko. Tinitiyak nito na hindi mapuputol ang mahalagang serbisyo sa publiko. |
Ano ang sinasabi ng batas tungkol sa mga ari-arian ng bayan? | Ayon sa batas, ang mga ari-arian ng bayan ay hindi maaaring ipailalim sa pagkakarga, pagbebenta, o anumang uri ng disposisyon. Nakalaan ang mga ito para sa pampublikong gamit at kapakanan. |
Ano ang papel ng NHA sa kasong ito? | Ang NHA ang ahensya ng gobyerno na may awtoridad na magbigay ng pamamahala sa sistema ng tubig. May karapatan din itong bawiin ang award na ito at humanap ng ibang entity na kwalipikado para pangasiwaan ang sistema. |
Ano ang naging batayan ng Korte Suprema sa pagpabor sa GMAWD? | Batay sa mga naunang nabanggit, pinagtibay ng Korte Suprema na mas mahalaga ang pampublikong interes, kung kaya’t pinaboran nito ang GMAWD na nagbibigay serbisyo sa publiko. |
Anong aral ang makukuha sa kasong ito? | Ang kasong ito ay nagpapaalala sa kahalagahan ng pangangalaga sa mga ari-arian ng bayan at pagtiyak na ang mga ito ay ginagamit para sa kapakanan ng publiko. |
Sino ang mga respondent sa kaso? | Ang mga respondent ay ang National Housing Authority (NHA) at General Mariano Alvarez Water District (GMAWD). |
Ano ang nangyari sa Writ of Execution? | Ang Writ of Execution na inisyu ng Labor Arbiter ay binawi at pinawalang-bisa ng Korte Suprema dahil kasama rito ang mga ari-arian na nakalaan para sa pampublikong gamit. |
Ang desisyong ito ay nagpapakita ng pangako ng Korte Suprema na protektahan ang mga ari-arian ng bayan para sa kapakanan ng publiko. Sa pamamagitan ng pagtiyak na hindi maaaring gamitin ang mga ari-arian na ito para sa pribadong interes, tinitiyak ng korte na patuloy na makakatanggap ang publiko ng mga mahahalagang serbisyo.
Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay para sa impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniakma sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: GEMASCO vs NHA and GMAWD, G.R. No. 175417, February 09, 2015