Kapag May Utang Ka, Pwede Bang Ibawas Ito sa Babayaran Sayo? Alamin ang Prinsipyo ng Legal Compensation
G.R. No. 174882, Enero 30, 2013 – MONDRAGON SALES, INC. VS. VICTORIANO S. SOLA, JR.
INTRODUKSYON
Naranasan mo na bang magpautang sa isang kaibigan tapos nang ikaw naman ang mangailangan at umutang sa kanya, bigla na lang niyang sasabihin na “Okay lang, bawas na lang ‘yan sa utang mo sa akin dati”? Sa pang-araw-araw na buhay, madalas nating ginagawa ito. Pero paano kung sa negosyo o sa legal na usapin ito nangyari? Pwede bang basta-basta na lang ibawas ang utang sa dapat bayaran? Ang kasong Mondragon Sales, Inc. vs. Victoriano S. Sola, Jr. ay nagtuturo sa atin tungkol sa prinsipyong legal na tinatawag na “compensation” o “kabayaran legal” – ang pagbabayad ng utang sa pamamagitan ng pagbabawas nito sa dapat sanang bayaran sa’yo. Sa madaling salita, kung pareho kayong may utang sa isa’t isa, pwedeng magbawas na lang para hindi na magpalitan pa ng pera. Ang pangunahing tanong sa kasong ito: tama ba ang ginawa ng Mondragon Sales na ibawas ang serbisyo fee ni Mr. Sola sa utang ng asawa nito, at tama bang kinatigan ng Court of Appeals ang pagpapawalang-bisa ng kontrata dahil dito?
KONTEKSTONG LEGAL: ANO ANG LEGAL COMPENSATION?
Sa ilalim ng batas Pilipinas, partikular sa Artikulo 1278 ng Civil Code, ang compensation ay nangyayari kapag ang dalawang tao, sa sarili nilang karapatan, ay parehong may utang at may pinagkakautangan sa isa’t isa. Isipin mo na lang na parang nagbabayaran kayo nang sabay. Ang layunin nito ay para mapadali ang pagbabayad at maiwasan ang komplikasyon kung saan magpapalitan pa kayo ng pera gayong pareho naman kayong may obligasyon sa isa’t isa.
Ang mahalagang konsepto dito ay ang legal compensation. Ayon sa Artikulo 1279 ng Civil Code, ang legal compensation ay otomatikong nangyayari basta’t mayroong limang rekisito:
- Parehong partido ay principal obligor at principal creditor ng isa’t isa. Ibig sabihin, sila mismo ang may direktang utang at pinagkakautangan, hindi lang sila representante o ahente.
- Parehong utang ay pera, o kung hindi man pera, ay pareho ang uri at kalidad kung espesipikong tinukoy. Halimbawa, parehong bigas at pareho ang klase ng bigas.
- Parehong utang ay due na, o dapat nang bayaran. Hindi pwedeng i-compensate ang utang na hindi pa dapat bayaran.
- Parehong utang ay liquidated at demandable. Ang “liquidated” ay nangangahulugang tiyak na ang halaga ng utang. Ang “demandable” naman ay nangangahulugang pwedeng singilin na ang utang.
- Walang retention o kontrobersya na sinimulan ng third person at naipaalam sa debtor. Ibig sabihin, walang ibang tao na umaangkin o nakikipag-usap tungkol sa alinman sa mga utang na ito.
Kapag kumpleto ang limang rekisito na ito, kusang nangyayari ang legal compensation kahit walang pormal na kasunduan ang mga partido. Ito ay by operation of law, ika nga. Mahalagang tandaan na iba ito sa conventional compensation, kung saan kailangan pa ng kasunduan ng mga partido para mag-compensate, kahit hindi kumpleto ang lahat ng rekisito.
PAGSUSURI NG KASO: MONDRAGON SALES, INC. VS. VICTORIANO S. SOLA, JR.
Nagsimula ang lahat nang pumasok sa kontrata si Victoriano Sola, Jr. sa Mondragon Sales, Inc. bilang service contractor. Siya ay maglalaan ng bodega at opisina para sa mga produkto ng Mondragon sa General Santos City. Ang bayad sa kanya ay komisyon base sa benta. Bago pa man ito, ang asawa ni Mr. Sola, si Lina Sola, ay may utang na sa Mondragon dahil sa franchise distributorship agreement nila.
Isang araw, sumulat si Mr. Sola sa Mondragon, kinikilala ang utang ng kanyang asawa na halos P2 milyon at nangakong babayaran nila ito nang installment. Dahil dito, pinigil ng Mondragon ang pagbabayad ng serbisyo fee ni Mr. Sola at ibinawas ito sa utang ng asawa niya. Hindi nagustuhan ni Mr. Sola ito. Sinuspinde niya ang operasyon niya at nagsampa ng kaso sa korte para ipa-rescind o ipawalang-bisa ang kontrata at magpa-accounting.
Depensa naman ng Mondragon, may liham si Mr. Sola na kumikilala sa utang ng asawa niya at pumapayag na bayaran ito. Kaya tama lang daw na ibinawas nila ang serbisyo fee ni Mr. Sola bilang kabayaran sa utang. Nag-counterclaim pa ang Mondragon para mabayaran ang buong utang at iba pang danyos.
Sa Regional Trial Court (RTC), nanalo ang Mondragon. Ayon sa RTC, may kontrata ng serbisyo at liham na nagpapatunay na inako ni Mr. Sola ang utang ng asawa niya. Tama rin daw ang computation ng Mondragon sa serbisyo fee. Walang basehan para i-rescind ang kontrata dahil walang panloloko o pagkakamali nang pumasok sila sa kontrata.
Umapela si Mr. Sola sa Court of Appeals (CA) at dito, binaliktad ang desisyon ng RTC. Kinatigan ng CA si Mr. Sola. Ayon sa CA, si Mondragon ang lumabag sa kontrata sa pamamagitan ng pagpigil sa serbisyo fee ni Mr. Sola. Hindi daw inako ni Mr. Sola ang utang ng asawa niya at walang legal compensation na nangyari. Inutusan pa ng CA ang Mondragon na bayaran si Mr. Sola ng attorney’s fees at ipina-remand ang kaso sa RTC para kwentahin ang serbisyo fee na hindi nabayaran.
Hindi sumang-ayon ang Mondragon kaya umakyat sila sa Korte Suprema. Dito, binaliktad naman ang desisyon ng CA at ibinalik ang desisyon ng RTC na pumapabor sa Mondragon. Ayon sa Korte Suprema, mali ang CA. Pinaninindigan ng Korte Suprema na:
“A reading of the letter shows that respondent becomes a co-debtor of his wife’s accountabilities with petitioner. Notably, the last paragraph of his letter which states “I fully understand and voluntarily agree to the above undertaking with full knowledge of the consequences which may arise therefrom” and which was signed by respondent alone, shows that he solidarily bound himself to pay such debt.”
Dagdag pa ng Korte Suprema,
“We find that petitioner’s act of withholding respondent’s service fees/commissions and applying them to the latter’s outstanding obligation with the former is merely an acknowledgment of the legal compensation that occurred by operation of law between the parties.”
Kumpleto raw ang rekisito para sa legal compensation. Parehong principal debtor at creditor ang Mondragon at si Mr. Sola. Pera ang utang. Due na ang parehong utang. Liquidated at demandable din. At walang third person na nakikialam. Kaya valid ang legal compensation. Dahil dito, walang basehan para i-rescind ang kontrata. Si Mr. Sola pa nga raw ang unang lumabag sa kontrata nang isinara niya ang bodega.
PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG ARAL NG KASONG ITO?
Ang kasong ito ay nagtuturo sa atin ng ilang mahahalagang aral, lalo na sa mga negosyante at indibidwal na pumapasok sa kontrata:
- Magbasa at umintindi ng kontrata bago pumirma. Si Mr. Sola ay pumirma sa kontrata at sa liham kung saan inako niya ang utang ng asawa niya. Hindi siya pwedeng magkunwari na hindi niya alam ang nilalaman ng mga ito.
- Ang legal compensation ay pwedeng mangyari kahit walang kasunduan. Basta’t kumpleto ang limang rekisito, otomatikong magka-compensate ang mga utang. Kaya kung may utang ka sa isang tao at may utang din siya sa’yo, pwedeng magbawas na lang kayo.
- Maging maingat sa pag-ako ng utang ng iba. Sa kasong ito, inako ni Mr. Sola ang utang ng asawa niya. Dahil dito, naging legal ang pagbawas ng Mondragon sa serbisyo fee niya. Kung ayaw mong mangyari ito, dapat malinaw sa dokumento na hindi mo inaako ang utang ng iba.
- Ang paglabag sa kontrata ay may consequences. Sinubukan ni Mr. Sola na ipa-rescind ang kontrata dahil daw sa ginawa ng Mondragon. Pero lumabas na siya pa pala ang unang lumabag sa kontrata nang isinara niya ang bodega. Kaya hindi siya kinatigan ng Korte Suprema sa isyu ng rescission.
MGA MADALAS ITANONG (FAQs)
Tanong 1: Pwede bang i-compensate ang utang kahit hindi pa due?
Sagot: Hindi. Isa sa mga rekisito ng legal compensation ay dapat due na ang parehong utang.
Tanong 2: Paano kung magkaiba ang halaga ng utang? Magkano ang iko-compensate?
Sagot: Ang iko-compensate lang ay hanggang sa concurrent amount. Ibig sabihin, kung magkaiba ang halaga ng utang, ibabawas lang hanggang sa pinakamababang halaga ng utang. Halimbawa, kung may utang kang P10,000 sa akin at may utang naman ako sa’yo na P5,000, ang iko-compensate lang ay P5,000. Magkakaroon ka pa rin ng utang na P5,000 sa akin.
Tanong 3: Pwede bang i-compensate ang utang na hindi pera?
Sagot: Pwede, basta’t pareho ang uri at kalidad. Halimbawa, kung may utang kang 10 sako ng bigas sa akin at may utang naman ako sa’yo na 5 sako ng parehong klase ng bigas, pwedeng i-compensate ang 5 sako.
Tanong 4: Ano ang pagkakaiba ng legal compensation at conventional compensation?
Sagot: Ang legal compensation ay otomatikong nangyayari basta’t kumpleto ang limang rekisito. Ang conventional compensation naman ay kailangan ng kasunduan ng mga partido para mag-compensate, kahit hindi kumpleto ang lahat ng rekisito ng legal compensation.
Tanong 5: Ano ang dapat kong gawin kung sa tingin ko ay mali ang pag-compensate ng utang sa akin?
Sagot: Kumunsulta agad sa abogado. Mahalagang malaman ang iyong mga karapatan at kung may basehan ba para tutulan ang compensation. Ang ASG Law ay eksperto sa mga usapin tungkol sa kontrata at obligasyon. Kung kailangan mo ng legal na payo o representasyon, makipag-ugnayan sa amin o bumisita dito para sa konsultasyon. Handa kaming tumulong sa iyo.


Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)