Sa desisyong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na hindi sapat ang mga ebidensya upang mapawalang-bisa ang kasal nina Manuel at Nora dahil sa psychological incapacity. Ayon sa Korte, ang mga testimonya at psychological evaluation report ay hindi nagpapakita na sila ay lubos na walang kakayahan na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal. Ang desisyon ay nagpapakita ng mahigpit na pamantayan sa pagpapatunay ng psychological incapacity sa ilalim ng Artikulo 36 ng Family Code, na naglalayong protektahan ang kasal bilang isang pundasyon ng lipunan.
Kasal na Nabahiran: Kapasidad ba ang Susi sa Walang Hanggang Pag-ibig?
Sina Manuel at Nora ay nagpakasal noong 1975 dahil sa pagbubuntis ni Nora. Sa paglipas ng mga taon, lumaki ang problema sa kanilang relasyon. Nagkaroon ng problema sa responsibilidad at pag-uugali si Manuel, at napansin ni Manuel ang pagiging pasibo at tamad ni Nora. Naghiwalay sila ng landas at nagkaroon ng ibang relasyon si Manuel, dahilan para magsampa siya ng kaso upang mapawalang bisa ang kanilang kasal dahil sa psychological incapacity. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay kung sapat ba ang mga ebidensya, partikular ang testimonya ng isang psychiatrist, upang patunayan na ang isa o parehong partido ay may psychological incapacity na pumipigil sa kanila na gampanan ang kanilang mga obligasyon sa kasal.
Ayon kay Manuel, kapwa sila ni Nora ay may psychological incapacity kaya’t hindi sila magampanan ang kanilang obligasyon bilang mag-asawa. Upang patunayan ito, nagpresenta siya ng isang psychiatrist na si Dr. Cecilia Villegas, na nagtestigo na si Manuel ay may Intermittent Explosive Disorder, samantalang si Nora naman ay may Passive Aggressive Personality Disorder. Ang diagnosis na ito ay nakabatay lamang sa kanyang panayam kay Manuel at sa kanilang anak na si Moncho.
Pinanigan ng RTC (Regional Trial Court) si Manuel at ipinawalang-bisa ang kasal. Ngunit, binawi ng CA (Court of Appeals) ang desisyon ng RTC at sinabing hindi sapat ang ebidensya para patunayan ang psychological incapacity. Dito na napunta ang kaso sa Korte Suprema.
Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng CA. Sinabi ng Korte na ang mga ebidensya ni Manuel, kasama na ang testimonya ni Dr. Villegas, ay hindi sapat. Ang opinyon ni Dr. Villegas ay nakabase lamang sa panayam kay Manuel at kay Moncho, na hindi sapat upang mapatunayan na si Nora ay may psychological incapacity. Mahalaga rin na hindi nagsagawa ng psychological tests kay Manuel, kahit na may pagkakataon para gawin ito. Kung mayroon mang isinagawang psychological tests, maaaring nakatulong ito upang masuri at mapatunayan ang kondisyon ni Manuel.
Ang Artikulo 36 ng Family Code ay nangangailangan ng malinaw na patunay na ang isang partido ay talagang walang kakayahan na gampanan ang mga mahahalagang obligasyon ng kasal. Ang psychological incapacity ay dapat na malubha, permanente, at umiiral na bago pa man ang kasal. Hindi ito dapat na ordinaryong pagtatalo o hindi pagkakasundo. Bukod pa rito, ayon sa kasong Republic of the Philippines v. Galang, kung mapapatunayan ang incapacity sa pamamagitan ng independent means, walang dahilan upang hindi tanggapin ang nasabing independent proof upang suportahan ang konklusyon ng psychological incapacity. Sa kasong ito, hindi naipakita ang ganitong independent proof maliban sa testimonya ni Dr. Villegas at ng anak.
Iginiit ng Korte Suprema na ang testimonya ng mga malalapit na kaibigan, kamag-anak, o maging family doctors ay maaaring makatulong upang magpatotoo sa kalagayan ng mga partido bago o pagkatapos ng kasal. Dahil dito, mahalagang isaalang-alang ang iba pang mga testimonya na maaaring makapagpatunay sa tunay na kalagayan ng mga partido. Ngunit, sa kasong ito, ang testimonya ni Moncho ay hindi gaanong makakatulong dahil hindi siya naroon noong ikinasal ang kanyang mga magulang.
Iginagalang ng Korte Suprema ang Confirmatory Decree ng National Tribunal of Appeals na nagpawalang-bisa sa kasal nina Manuel at Nora sa Simbahang Katoliko. Ngunit, hindi ito itinuturing na controlling o decisive sa kasong ito. Sa madaling salita, ang desisyon ng simbahan ay hindi nangangahulugan na dapat ding ipawalang-bisa ng Korte Suprema ang kasal sa ilalim ng batas.
Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Kung sapat ba ang ebidensya para mapawalang-bisa ang kasal dahil sa psychological incapacity sa ilalim ng Article 36 ng Family Code. |
Ano ang psychological incapacity? | Ito ay ang kawalan ng kakayahan na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal dahil sa malubha at permanenteng problema sa pag-iisip. |
Sino ang nagpresenta ng testimonya sa kaso? | Nagpresenta si Manuel ng testimonya niya mismo at ng isang psychiatrist, si Dr. Cecilia Villegas. |
Ano ang diagnosis ni Dr. Villegas? | Si Manuel ay may Intermittent Explosive Disorder, at si Nora ay may Passive Aggressive Personality Disorder. |
Kanino lamang nakapanayam si Dr. Villegas? | Nakapanayam ni Dr. Villegas si Manuel at ang anak nilang si Moncho. Hindi niya nakapanayam si Nora. |
Ano ang naging batayan ng desisyon ng Korte Suprema? | Hindi sapat ang ebidensya para patunayan na may psychological incapacity dahil hindi nakapanayam si Nora at hindi rin nagsagawa ng psychological tests kay Manuel. |
Ano ang sinasabi ng Korte Suprema tungkol sa desisyon ng simbahan? | Iginagalang ng Korte Suprema ang desisyon ng simbahan, ngunit hindi ito nangangahulugan na dapat ding ipawalang-bisa ng Korte ang kasal. |
Ano ang kahalagahan ng testimonya ng mga malalapit sa mag-asawa? | Makatutulong ang testimonya ng mga malalapit na kamag-anak, kaibigan, o doktor upang mapatunayan ang kalagayan ng mag-asawa bago at pagkatapos ng kasal. |
Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagpapakita na mahigpit ang pamantayan sa pagpapatunay ng psychological incapacity. Kailangan ng sapat na ebidensya upang kumbinsihin ang Korte na ang isa o parehong partido ay tunay na walang kakayahan na gampanan ang kanilang obligasyon sa kasal. Ito ay naglalayong protektahan ang kasal bilang isang pundasyon ng lipunan.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: MANUEL R. BAKUNAWA III VS. NORA REYES BAKUNAWA, G.R. No. 217993, August 09, 2017