Nilinaw ng Korte Suprema na hindi awtomatikong paglabag sa conflict of interest ang pagkakaroon ng magkaparehong direktor sa dalawang kumpanyang nag-bid para sa isang proyekto ng gobyerno. Kailangan patunayan na ang direktor ay direktang nakikialam sa proseso ng bidding ng parehong kumpanya. Ipinapaliwanag ng desisyong ito na dapat suriin ng mga ahensya ng gobyerno ang bawat kaso upang matiyak na walang sabwatan at pantay ang laban para sa lahat ng bidders. Binibigyang-diin din nito ang importansya ng pagiging transparent at patas sa mga proyekto ng gobyerno upang maiwasan ang pagdududa at siguruhin na ang publiko ang nakikinabang.
Mactan-Cebu Airport Bidding: Fair Ba ang Laban?
Sa kaso ng Mactan-Cebu International Airport (MCIA) Project, kinuwestiyon kung dapat bang diskuwalipikahin ang GMR-Megawide Consortium dahil sa umano’y conflict of interest. Ayon kay Senator Sergio Osmeña III, ang pagiging direktor ni Mr. Tan Sri Bashir Ahmad bin Abdul Majid sa dalawang subsidiary ng GMR-Megawide Consortium, kasabay ng kanyang posisyon bilang Managing Director ng Malaysia Airport Holdings Berhad (MAHB), na nag-bid din para sa proyekto, ay isang paglabag. Sinabi ng senador na dapat ipawalang-bisa ang award sa GMR-Megawide. Nais din ng Business for Progress Movement (BPM) na pigilan ang pagtaas ng terminal fees dahil sa pinagdudahan nilang financial capacity ng GMR-Megawide.
Ang pangunahing tanong dito ay kung nagkaroon ba ng grave abuse of discretion ang Pre-qualification, Bids and Awards Committee (PBAC) nang ideklara nilang qualified bidder ang GMR-Megawide Consortium. Dapat ding suriin kung legal ang pagtataas ng terminal fees at kung may karapatan ba ang mga petisyoner na maghain ng injunction. Ang conflict of interest ay hindi lang basta pagkakapareho ng mga opisyal sa iba’t ibang kumpanya. Kailangan din ng direct involvement sa bidding process ng magkabilang panig. Ayon sa PBAC, hindi sapat na magkapareho ang direktor kung hindi naman ito aktwal na nakikilahok sa deliberasyon at pagdedesisyon sa bidding process ng magkabilang kumpanya.
Ayon sa BOT Law IRR, ang PBAC ang responsable sa lahat ng aspeto ng pre-bidding at bidding process, kabilang ang interpretasyon ng mga panuntunan.
Ito ay may batayan sa layunin ng panuntunan. Nilalayon ng conflict of interest provision na maiwasan ang sabwatan sa mga bidders na maaaring makasama sa kompetisyon. Sa madaling salita, gusto nitong pigilan na ang isang tao na may access sa impormasyon ng dalawang bidders ay magamit ito para impluwensyahan ang resulta ng bidding.
Binigyang-diin ng Korte Suprema na malawak ang diskresyon ng gobyerno sa pagpili ng bidder na may pinakamagandang terms. Hindi dapat makialam ang mga korte maliban na lang kung may grave abuse of discretion o paglabag sa batas. Ang grave abuse of discretion ay nangangahulugang kapritsoso, arbitraryo, at whimsical na paggamit ng kapangyarihan.
Sa kasong ito, walang nakitang paglabag sa batas o panuntunan ang Korte Suprema. Sinuri ng PBAC ang mga alegasyon tungkol sa performance record at financial capacity ng GMR at walang nakitang sapat na basehan para diskuwalipikahin sila. Ang pagtaas ng terminal fees ay legal din dahil may karapatan ang concessionaire na maningil ng fees para mabawi ang kanilang investment, ayon sa Build-Operate-and-Transfer (BOT) Law. At walang sapat na basehan para mag-isyu ng preliminary injunction dahil walang malinaw na karapatan ang mga petisyoner na nangangailangan ng proteksyon.
Kung tungkol naman sa performance record ng GMR sa Male International Airport, ipinakita ng mga online news reports na nanalo ang GMR sa arbitration case at naghahabol ng kompensasyon dahil sa wrongful termination ng kanilang kontrata. Hindi ito nakaapekto sa desisyon ng PBAC dahil hindi ginamit ang karanasan sa Male airport para patunayan ang technical qualifications ng GMR sa MCIA Project.
Sa madaling salita, nilinaw ng Korte Suprema na hindi basta-basta dapat makialam ang mga korte sa mga desisyon ng mga ahensya ng gobyerno tungkol sa bidding. Kailangan may malinaw na ebidensya ng grave abuse of discretion o paglabag sa batas bago ito gawin. Iginigiit din na hindi awtomatikong paglabag sa conflict of interest ang pagkakapareho ng direktor kung walang direct involvement sa bidding process ng magkabilang panig. Ito ay para matiyak na patas at transparent ang proseso ng public bidding para sa lahat.
FAQs
| Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Kung nagkaroon ba ng grave abuse of discretion ang PBAC sa pagpili sa GMR-Megawide bilang winning bidder, at kung legal ang pagtaas ng terminal fees. |
| Ano ang ibig sabihin ng “conflict of interest” sa kasong ito? | Ang conflict of interest ay tumutukoy sa sitwasyon kung saan ang isang indibidwal ay may personal na interes na maaaring makaapekto sa kanyang kakayahan na magdesisyon nang patas at walang kinikilingan. |
| Kailangan bang diskuwalipikahin ang bidder kung may common director sa ibang kumpanya na nag-bid din? | Hindi awtomatiko. Kailangan patunayan na ang director ay may direct involvement sa bidding process ng magkabilang panig at may access sa confidential na impormasyon. |
| Legal ba ang pagtataas ng terminal fees? | Oo, ayon sa BOT Law, may karapatan ang concessionaire na maningil ng fees para mabawi ang kanilang investment at operating expenses. |
| Ano ang “grave abuse of discretion”? | Ito ay ang kapritsoso, arbitraryo, at whimsical na paggamit ng kapangyarihan na nagpapakita ng kawalan ng paggalang sa batas. |
| Ano ang basehan ng Korte Suprema sa pagpabor sa DOTC? | Ang pagbibigay ng malawak na diskresyon sa gobyerno sa pagpili ng bidder, maliban na lang kung may paglabag sa batas. |
| Paano nakaapekto ang kaso sa Male International Airport? | Hindi ito nakasama dahil nanalo ang GMR sa arbitration case kahit pa nagkaroon ng termination. |
| Ano ang BOT Law? | Ito ang Build-Operate-and-Transfer Law na nagbibigay pahintulot sa pribadong sektor na pondohan, magtayo, at mag-operate ng mga proyekto ng gobyerno. |
Sa kabuuan, pinagtibay ng Korte Suprema ang kahalagahan ng transparency at patas na proseso sa public bidding. Bagama’t malawak ang diskresyon ng gobyerno sa pagpili ng bidder, dapat itong gawin nang walang grave abuse of discretion at paglabag sa batas.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Osmeña III v. Abaya, G.R No. 211737 & 214756, January 13, 2016