Nilinaw ng Korte Suprema na hindi sapat ang basta na lamang paghahanap sa nawawalang asawa. Kailangan ang masusing pagsisikap upang magkaroon ng “well-founded belief” na siya ay patay na bago payagang magpakasal muli. Ipinapaliwanag ng kasong ito ang mga dapat gawin upang mapatunayang ginawa ang lahat ng makakaya para hanapin ang nawawalang asawa, at kung ano ang mga epekto nito sa karapatang magpakasal muli.
Kuwento ng Paghahanap: Gaano Ka-Seryoso Bago Magdeklara ng Presumption of Death?
Ang kasong ito ay tungkol sa petisyon ni Ludyson C. Catubag na ipahayag ang kanyang asawang si Shanaviv na patay na, upang siya ay makapagpakasal muli. Ayon kay Ludyson, iniwan ni Shanaviv ang kanilang bahay noong 2006 at hindi na nagbalik. Sinubukan niya umanong hanapin ito sa pamamagitan ng pagtatanong sa mga kamag-anak at kaibigan, pagpapahayag sa radyo, at pagbisita sa mga ospital at punerarya. Ipinagkaloob ng Regional Trial Court (RTC) ang kanyang petisyon, ngunit kinuwestiyon ito ng Office of the Solicitor General (OSG) sa Court of Appeals (CA). Ibinasura ng CA ang petisyon dahil hindi umano naghain ng motion for reconsideration. Umakyat ang kaso sa Korte Suprema upang malutas ang isyu kung sapat ba ang ginawang paghahanap ni Ludyson upang magkaroon ng “well-founded belief” na patay na ang kanyang asawa.
Sa paglutas ng usapin, nagbigay diin ang Korte Suprema sa Article 41 ng Family Code, na nagsasaad na maaaring magpakasal muli ang isang tao kung ang kanyang asawa ay nawawala ng apat na taon at may “well-founded belief” na ito ay patay na. Ayon sa Korte, kailangang maipakita ng taong gustong magpakasal muli na nagsagawa siya ng masusing paghahanap sa kanyang nawawalang asawa. Hindi sapat ang basta pagtatanong sa mga kamag-anak at kaibigan; kailangang magpakita ng aktibong pagsisikap na hanapin ang nawawala. Kailangan ng ebidensya na nagawa ang lahat ng makakaya upang malaman kung buhay pa ba o patay na ang nawawalang asawa.
Binanggit ng Korte ang mga naunang kaso, tulad ng Republic vs. Granada, Cantor, at Orcelino-Villanueva, kung saan hindi rin nakapagpakita ng sapat na ebidensya ng masusing paghahanap. Sa mga kasong ito, sinabi ng Korte na hindi sapat ang pagtatanong lamang sa mga kamag-anak, o ang hindi sinasadyang pagtingin sa mga listahan ng pasyente sa ospital. Kailangan ang aktibong paghahanap, tulad ng paghingi ng tulong sa pulis o sa ibang ahensya ng gobyerno, at pagpapakita ng mga saksi na makakapagpatunay sa ginawang paghahanap.
Sa kaso ni Ludyson Catubag, natuklasan ng Korte Suprema na hindi siya nakapagpakita ng sapat na ebidensya ng masusing paghahanap. Hindi niya ipinakita ang mga taong tinanungan niya, hindi siya humingi ng tulong sa pulis, at hindi sapat ang kanyang pagpapahayag sa radyo upang magpatunay na patay na ang kanyang asawa. Kaya naman, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Ludyson na ipahayag na patay na ang kanyang asawa.
Idinagdag pa ng Korte Suprema na kailangang maging maingat sa pagpapatupad ng Article 41 ng Family Code, dahil maaaring gamitin ito ng mga taong gustong magpakasal muli kahit alam nilang buhay pa ang kanilang asawa. Mahalagang protektahan ang institusyon ng kasal, kaya kailangang siguruhin na talagang ginawa ng taong naghahanap ang lahat ng makakaya upang hanapin ang kanyang asawa bago payagang magpakasal muli.
FAQs
Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Kung napatunayan ba ng lalaki na mayroon siyang “well-founded belief” na patay na ang kanyang asawa, batay sa masusing paghahanap, upang siya ay makapagpakasal muli. |
Ano ang ibig sabihin ng “well-founded belief”? | Ito ay ang paniniwala na ang nawawalang asawa ay patay na, batay sa masusing pagsisikap na hanapin ito at sa mga sirkumstansya ng kanyang pagkawala. |
Ano ang dapat gawin upang mapatunayan ang “well-founded belief”? | Kailangang magpakita ng ebidensya ng aktibong paghahanap, tulad ng pagtatanong sa mga kamag-anak at kaibigan, paghingi ng tulong sa pulis, at pagpapahayag sa radyo o sa ibang media. |
Bakit mahalaga ang masusing paghahanap? | Upang masiguro na hindi basta-basta na lamang nagpapahayag na patay na ang isang tao para makapagpakasal muli, at upang protektahan ang institusyon ng kasal. |
Ano ang epekto ng kasong ito sa mga taong gustong magpakasal muli? | Kailangan nilang maging mas maingat at mas masusi sa paghahanap sa kanilang nawawalang asawa, at magpakita ng sapat na ebidensya na ginawa nila ang lahat ng makakaya upang hanapin ito. |
Ano ang nangyari sa kaso ni Ludyson Catubag? | Ibinasura ng Korte Suprema ang kanyang petisyon na ipahayag na patay na ang kanyang asawa, dahil hindi siya nakapagpakita ng sapat na ebidensya ng masusing paghahanap. |
Mayroon bang tiyak na panahon kung gaano katagal dapat hanapin ang isang nawawalang asawa? | Ayon sa batas, kailangan na ang asawa ay nawawala ng apat na taon bago payagang magpakasal muli, ngunit kailangan din na mayroong “well-founded belief” na patay na ito. |
Ano ang mangyayari kung lumitaw ang nawawalang asawa matapos maipahayag na patay na ito? | Ayon sa batas, may karapatan pa rin ang nawawalang asawa kahit na naideklara na siyang patay. |
Sa madaling salita, kailangang maging seryoso sa paghahanap sa nawawalang asawa at magpakita ng sapat na ebidensya na ginawa ang lahat ng makakaya upang hanapin ito. Ang pagiging basta na lamang ay hindi sapat upang payagang magpakasal muli.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: REPUBLIC OF THE PHILIPPINES v. LUDYSON C. CATUBAG, G.R. No. 210580, April 18, 2018