n

Naranasan mo na bang mapaharap sa isang kasong kriminal kung saan ang pangunahing saksi laban sa iyo ay hindi personal na humarap sa korte? Sa Pilipinas, ang karapatan ng isang akusado na harapin ang saksi nang harapan ay isang pundamental na prinsipyo. Ngunit paano kung ang saksi ay nasa ibang bansa o may sakit? Pinagtitibay ng kasong Harry L. Go, et al. v. People of the Philippines ang kahalagahan ng personal na pagharap ng saksi sa korte sa mga kasong kriminal at nililimitahan ang paggamit ng deposisyon, lalo na kung ito ay gagawin sa ibang bansa.

nn

Ang Pundasyon ng Karapatang Konstitusyonal sa Konfrontasyon

n

Sa isang demokratikong lipunan tulad ng Pilipinas, nakasaad sa ating Saligang Batas ang mga karapatan ng bawat akusado. Isa sa pinakamahalaga rito ay ang karapatang harapin ang mga saksi laban sa kanya. Ayon sa Seksyon 14(2), Artikulo III ng Konstitusyon ng Pilipinas:

nn

n“(2) Sa lahat ng mga pag-uusig kriminal, ang nasasakdal ay dapat ituring na walang sala hangga’t hindi napapatunayang nagkasala, at magtatamasa ng karapatang marinig sa pamamagitan ng sarili at ng abogado, mapatalastasan ng uri at dahilan ng sakdal laban sa kanya, magkaroon ng madali, walang kinikilingan, at hayag na paglilitis, harapang makaharap ang mga saksi, at magkaroon ng sapilitang proseso upang matiyak ang pagdalo ng mga saksi at ang paglitaw ng ebidensya sa kanyang kapakanan.” (Binigyang-diin)n

n

Ang karapatang ito, na kilala bilang karapatan sa konfrontasyon, ay hindi lamang basta pormalidad. May malalim itong layunin. Una, nagbibigay ito ng pagkakataon sa akusado na masubok ang katotohanan ng testimonya ng saksi sa pamamagitan ng cross-examination o masusing pagtatanong. Pangalawa, nagbibigay ito ng pagkakataon sa hukom na obserbahan ang kilos, pananalita, at pag-uugali ng saksi habang nagpapatotoo, upang masuri ang kanyang kredibilidad. Sa madaling salita, mas mahirap magsinungaling kung kaharap mo mismo ang hukom at ang akusado.

nn

Ang mga patakaran ng korte ay nagpapahintulot sa pagkuha ng deposisyon sa ilang sitwasyon. Ang deposisyon ay ang testimonya ng isang saksi na kinukuha sa labas ng korte, karaniwan sa pamamagitan ng mga tanong at sagot na isinusulat o binibigkas sa harap ng isang awtorisadong opisyal tulad ng notaryo publiko. Sa mga kasong sibil, malawak ang saklaw ng deposisyon. Ngunit sa mga kasong kriminal, mas limitado ito dahil sa karapatan ng akusado sa konfrontasyon.

nn

Ayon sa Seksyon 15, Rule 119 ng Revised Rules of Criminal Procedure:

nn

nSEC. 15. Pagsusuri sa saksi para sa prosekusyon. – Kapag sapat na napatunayan na ang isang saksi para sa prosekusyon ay masyadong may sakit o mahina upang humarap sa paglilitis ayon sa utos ng korte, o kinakailangang umalis ng Pilipinas nang walang tiyak na petsa ng pagbabalik, siya ay maaaring agad na kondisyonal na masuri sa harap ng korte kung saan nakabinbin ang kaso. Ang ganitong pagsusuri, sa presensya ng akusado, o sa kanyang pagliban pagkatapos na maipaabot sa kanya ang makatwirang abiso na dumalo sa pagsusuri, ay isasagawa sa parehong paraan tulad ng pagsusuri sa paglilitis. Ang pagkabigo o pagtanggi ng akusado na dumalo sa pagsusuri pagkatapos ng abiso ay ituturing na pagtalikdan. Ang pahayag na kinuha ay maaaring tanggapin sa ngalan ng o laban sa akusado.n

nn

Malinaw sa panuntunang ito na kung kukuha ng deposisyon ang prosekusyon dahil may sakit o aalis ng bansa ang saksi, dapat itong gawin sa harap mismo ng korte kung saan nakabinbin ang kaso. Hindi basta-basta pinapayagan ang deposisyon lalo na kung ito ay makakaapekto sa karapatan ng akusado.

nn

Ang Kwento ng Kasong Go v. People

n

Ang kasong Go v. People ay nagsimula sa reklamong estafa na isinampa laban kina Harry Go, Tonny Ngo, Jerry Ngo, at Jane Go. Sila ay kinasuhan ng Other Deceits dahil umano sa panloloko sa Highdone Company, Ltd. Ayon sa reklamo, nagpakita umano ang mga akusado ng mga maling representasyon tungkol sa kanilang mga ari-arian upang makakuha ng pautang.

nn

Ang pangunahing saksi ng prosekusyon ay si Li Luen Ping, isang negosyante mula Laos. Dumating pa siya sa Pilipinas para dumalo sa pagdinig noong 2004. Ngunit dahil sa iba’t ibang dahilan, naantala ang paglilitis. Makalipas ang ilang panahon, naghain ang prosekusyon ng mosyon na kunan ng deposisyon si Li Luen Ping sa Laos dahil umano sa kanyang karamdaman at hindi na siya makabiyahe patungong Pilipinas.

nn

Tinutulan ito ng mga akusado, ngunit pinagbigyan ng Metropolitan Trial Court (MeTC) ang mosyon. Umapela ang mga akusado sa Regional Trial Court (RTC), at kinatigan sila ng RTC. Ayon sa RTC, hindi maaaring gamitin ang panuntunan sa deposisyon sa mga kasong sibil sa kasong kriminal dahil may espesyal na panuntunan para rito, at ito ay ang Seksyon 15, Rule 119 na nagtatakda na dapat sa korte mismo gawin ang deposisyon.

nn

Hindi sumuko ang prosekusyon at umakyat sa Court of Appeals (CA). Binaliktad ng CA ang desisyon ng RTC, at sinabing walang grave abuse of discretion ang MeTC sa pagpayag sa deposisyon sa Laos. Ayon sa CA, may pagkakataon pa rin naman ang mga akusado na mag-cross-examine sa saksi sa pamamagitan ng konsul ng Pilipinas sa Laos.

nn

Dahil dito, umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Ang pangunahing argumento ng mga akusado sa Korte Suprema ay nilalabag ang kanilang karapatang konstitusyonal sa hayag na paglilitis at konfrontasyon kung kukunan ng deposisyon ang saksi sa Laos.

nn

Pinanigan ng Korte Suprema ang mga akusado. Ayon sa Korte Suprema, mali ang CA. Narito ang ilan sa mahahalagang punto ng desisyon ng Korte Suprema:

nn

n“Since the conditional examination of a prosecution witness must take place at no other place than the court where the case is pending, the RTC properly nullified the MeTC’s orders granting the motion to take the deposition of Li Luen Ping before the Philippine consular official in Laos, Cambodia.”n

nn

n“Certainly, to take the deposition of the prosecution witness elsewhere and not before the very same court where the case is pending would not only deprive a detained accused of his right to attend the proceedings but also deprive the trial judge of the opportunity to observe the prosecution witness’ deportment and properly assess his credibility, which is especially intolerable when the witness’ testimony is crucial to the prosecution’s case against the accused.”n

nn

Ipinaliwanag ng Korte Suprema na bagama’t may karapatan ang prosekusyon na mapreserba ang testimonya ng saksi, hindi ito dapat lumabag sa karapatan ng akusado sa konfrontasyon. Ang pagkuha ng deposisyon sa labas ng korte at sa ibang bansa ay hindi naaayon sa Seksyon 15, Rule 119 at lumalabag sa esensya ng karapatan sa konfrontasyon.

nn

Ano ang Implikasyon ng Desisyong Ito?

n

Ang desisyon sa kasong Go v. People ay nagpapakita na seryoso ang Korte Suprema sa pagprotekta sa karapatan ng akusado sa konfrontasyon. Hindi basta-basta papayagan ang pagkuha ng deposisyon ng saksi ng prosekusyon sa labas ng korte, lalo na sa ibang bansa, maliban na lamang kung mahigpit na susundin ang mga panuntunan.

nn

Para sa mga prosecutor, mahalagang tandaan na kung may saksi silang may posibilidad na hindi makadalo sa paglilitis (dahil sa sakit, edad, o paninirahan sa ibang bansa), dapat agad silang kumilos upang makuha ang testimonya nito sa pamamagitan ng kondisyonal na pagsusuri sa harap ng korte, habang nasa hurisdiksyon pa ang saksi.

nn

Para naman sa mga akusado, ang kasong ito ay nagpapatibay ng kanilang karapatan na harapin ang mga saksi laban sa kanila sa korte mismo. Hindi dapat basta-basta pumayag sa deposisyon na gagawin sa labas ng korte kung ito ay makakaapekto sa kanilang depensa.

nn

Mahahalagang Leksyon:

n

n
• Ang deposisyon ng saksi ng prosekusyon sa kasong kriminal ay dapat gawin sa harap ng korte kung saan nakabinbin ang kaso, maliban sa mga limitadong sitwasyon na pinahihintulutan ng panuntunan.

n

• Ang karapatan ng akusado sa konfrontasyon ay pangunahin at dapat protektahan.

n

• Mahalaga ang personal na pagharap ng saksi sa korte upang masuri ang kanyang kredibilidad at bigyan ng pagkakataon ang akusado na mag-cross-examine.

n

• Dapat kumilos agad ang prosekusyon upang mapreserba ang testimonya ng kanilang saksi sa loob ng hurisdiksyon ng korte.

n

nn

Mga Madalas Itanong (FAQ)

np>Tanong 1: Ano ba ang deposisyon?

n

Sagot: Ang deposisyon ay isang paraan ng pagkuha ng testimonya ng isang saksi sa labas ng korte. Ito ay ginagawa sa pamamagitan ng pagtatanong at pagsagot sa harap ng isang awtorisadong opisyal, tulad ng notaryo publiko.

nn

Tanong 2: Kailan pinapayagan ang deposisyon sa kasong kriminal?

n

Sagot: Pinapayagan ang deposisyon sa kasong kriminal kung ang saksi ay may sakit, mahina, o aalis ng Pilipinas nang walang tiyak na petsa ng pagbabalik. Ngunit dapat itong gawin sa harap ng korte kung saan nakabinbin ang kaso.

nn

Tanong 3: Saan dapat gawin ang deposisyon sa kasong kriminal?

n

Sagot: Ayon sa kasong Go v. People, dapat gawin ang deposisyon sa harap ng korte kung saan nakabinbin ang kaso. Hindi basta-basta pinapayagan ang deposisyon sa ibang lugar, lalo na sa ibang bansa.

nn

Tanong 4: Ano ang mangyayari kung hindi makaharap ng akusado ang saksi nang harapan?

n

Sagot: Kung hindi makaharap ng akusado ang saksi nang harapan at basta na lamang gagamitin ang deposisyon na kinuha sa labas ng korte, maaaring labagin ang karapatan ng akusado sa konfrontasyon at maaaring maging dahilan ito upang mapawalang-sala ang akusado.

nn

Tanong 5: Ano ang dapat gawin kung gusto kong magpa-deposito ng saksi sa isang kaso?

n

Sagot: Kung ikaw ay nasa prosekusyon at may saksi kang hindi maaaring humarap sa korte, dapat kang maghain ng mosyon sa korte upang pahintulutan ang kondisyonal na pagsusuri ng saksi sa harap ng korte. Kung ikaw naman ay akusado at gusto mong magpa-deposito ng iyong saksi, maaari ka ring maghain ng mosyon sa korte.

nn

Nakaharap ka ba sa isang kasong kriminal at naguguluhan sa iyong mga karapatan? Ang ASG Law ay may mga abogado na eksperto sa batas kriminal at handang tumulong sa iyo. Huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin para sa iyong mga legal na pangangailangan. Makipag-ugnayan sa amin sa pamamagitan ng email: hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming website dito.

nn