Sa kasong ito, ipinagdesisyon ng Korte Suprema na dapat sundin ng Food and Drug Administration (FDA) ang due process sa pagpaparehistro at re-certification ng mga gamot, lalo na ang mga contraceptives. Dapat ding bigyan ng pagkakataon ang mga nagpoprotesta na marinig ang kanilang hinaing. Ang desisyong ito ay nagbibigay proteksyon sa karapatan ng mga mamamayan na magkaroon ng ligtas at hindi abortifacient na mga gamot. Pinagtibay din ng Korte Suprema na ang karapatan sa buhay ay dapat protektahan mula sa paglilihi.

Kung Kailan Nagkabangga ang RH Law at ang Karapatan sa Due Process

Nagsimula ang kaso dahil sa pag-aalala ng Alliance for the Family Foundation, Philippines, Inc. (ALFI) tungkol sa mga contraceptives na maaaring abortifacient o pumapatay sa buhay mula sa paglilihi. Matapos ang desisyon sa kasong Imbong v. Ochoa na nagpatibay sa Republic Act No. 10354 (RH Law), hiniling ng ALFI sa FDA na tiyakin na ang mga contraceptives na irerehistro ay hindi lumalabag sa batas at Konstitusyon. Gayunpaman, nagpatuloy ang FDA sa pag-apruba ng mga contraceptives nang walang pagdinig sa mga oposisyon ng ALFI, kaya’t humingi ng tulong ang ALFI sa Korte Suprema.

Ayon sa ALFI, nilabag ng FDA ang kanilang karapatan sa due process dahil hindi sila binigyan ng pagkakataong marinig ang kanilang mga argumento laban sa pagpaparehistro ng mga contraceptives. Iginiit din nila na ang ilang contraceptives ay maaaring abortifacient, na labag sa karapatan sa buhay na protektado ng Konstitusyon. Sa kabilang banda, iginiit ng FDA na sinusunod nila ang RH Law at mga regulasyon nito, at ang proseso ng pagpaparehistro ay dumadaan sa masusing pagsusuri. Sinabi rin nilang walang direktang pinsala na natamo ang mga nagpetisyon kaya’t walang basehan para sa aksyon.

Ang pangunahing isyu sa kaso ay kung nilabag ba ng FDA ang due process sa pagpaparehistro ng mga contraceptives, at kung dapat bang magkaroon ng mga patakaran at regulasyon para sa pagsusuri ng mga gamot na ito. Ang due process ay isang mahalagang karapatan na nakasaad sa ating Saligang Batas, na nagsisiguro na walang sinuman ang maaaring tanggalan ng buhay, kalayaan, o ari-arian nang hindi dumaan sa tamang proseso ng batas. Kabilang dito ang karapatang marinig ang iyong panig at magpakita ng ebidensya.

Pinanindigan ng Korte Suprema na mahalaga ang due process sa lahat ng proseso ng gobyerno, lalo na kung may kinalaman sa kalusugan at buhay ng mga mamamayan. Ayon sa Korte:

“Due process of law has two aspects: substantive and procedural due process. In order that a particular act may not be impugned as violative of the due process clause, there must be compliance with both the substantive and the procedural requirements thereof.”

Ang substantive due process ay tumutukoy sa kung ang batas mismo ay makatarungan, habang ang procedural due process ay tumutukoy sa kung ang proseso ng pagpapatupad ng batas ay patas at walang kinikilingan. Idinagdag pa ng Korte na dapat sundin ng FDA ang mga sumusunod na alituntunin sa pagdinig:

• Ang karapatang magkaroon ng pagdinig, na kinabibilangan ng karapatang ipakita ang sariling kaso at magsumite ng ebidensya bilang suporta;
• Dapat isaalang-alang ng tribunal ang ebidensyang ipinakita;
• Ang desisyon ay dapat mayroong basehan;
• Ang ebidensya ay dapat na matibay;
• Ang desisyon ay dapat na ibatay sa ebidensyang ipinakita sa pagdinig, o hindi bababa sa nilalaman ng rekord at ibinunyag sa mga apektadong partido;
• Ang tribunal o anumang hukom nito ay dapat na kumilos sa sarili nitong independiyenteng pagsasaalang-alang ng batas at mga katotohanan ng kontrobersya at hindi lamang basta tanggapin ang mga pananaw ng isang subordinate sa paggawa ng desisyon; at
• Ang board o katawan ay dapat, sa lahat ng mga kontrobersyal na tanong, magbigay ng desisyon nito sa paraang malalaman ng mga partido sa paglilitis ang iba’t ibang isyu na kasangkot, at ang dahilan para sa desisyon na ibinigay.

Binigyang-diin din ng Korte Suprema ang kahalagahan ng right to life o karapatan sa buhay, mula sa paglilihi. Kaya’t dapat tiyakin ng FDA na ang mga contraceptives na kanilang inaprubahan ay hindi abortifacient at hindi naglalagay sa panganib sa buhay ng hindi pa naisisilang na bata. Kaugnay nito, ibinaba ng Korte ang sumusunod na mga direktiba:

1. INUUTUSAN ang Food and Drug Administration na bumuo ng mga tuntunin ng pamamaraan sa pagsusuri, pagsusuri at pag-apruba ng lahat ng mga gamot at device na contraceptive na gagamitin sa ilalim ng Republic Act No. 10354. Ang mga tuntunin ng pamamaraan ay dapat maglaman ng mga sumusunod na minimum na kinakailangan ng due process:
(a) publikasyon, abiso at pagdinig,
(b) papayagan ang mga interesadong partido na makialam,
(c) ang pamantayang itinakda sa Konstitusyon, gaya ng pinagtibay sa ilalim ng Republic Act No. 10354, kung ano ang bumubuo sa mga pinapahintulutang contraceptive ay dapat na mahigpit na sundin, iyon ay, yaong mga hindi nakakasama o sumisira sa buhay ng hindi pa naisisilang mula sa paglilihi/pagpapataba,
(d) sa pagtimbang sa ebidensya, ang lahat ng makatwirang pagdududa ay dapat lutasin na pabor sa proteksyon at pangangalaga ng karapatan sa buhay ng hindi pa naisisilang mula sa paglilihi/pagpapataba, at
(e) ang iba pang mga kinakailangan ng administrative due process, gaya ng binuod sa Ang Tibay v. CIR, ay dapat na sundin.