Paglabag sa Tungkulin ng Notaryo Publiko: Ano ang mga Pananagutan?
A.C. No. 13557 [Formerly CBD Case No. 14-4293], October 04, 2023
Kadalasan, iniisip natin na ang pagpapapirma sa isang notaryo publiko ay isang simpleng proseso lamang. Ngunit, may malaking responsibilidad na nakaatang sa mga notaryo publiko. Kapag sila ay nagpabaya sa kanilang tungkulin, maaari silang managot. Ang kasong ito ay nagpapakita kung gaano kahalaga ang pagsunod sa mga alituntunin ng notarial practice at ang mga posibleng kahihinatnan kapag hindi ito nasunod. Sa kasong ito, tinalakay ang mga pananagutan ng isang notaryo publiko na nagpabaya sa pagpapatotoo ng mga dokumento.
Ang Legal na Batayan
Ang mga notaryo publiko ay may mahalagang papel sa ating sistema ng batas. Sila ay inaatasan na sundin ang 2004 Rules on Notarial Practice at ang Code of Professional Responsibility and Accountability (CPRA). Ang CPRA, na nagkabisa noong May 29, 2023, ay nagtatakda ng mga pamantayan ng pag-uugali para sa mga abogado, kabilang na ang mga notaryo publiko.
Ayon sa Rule IV, Section 2(b) ng 2004 Notarial Rules, hindi dapat magsagawa ng notarial act kung ang taong pumirma sa dokumento ay hindi personal na humarap sa notaryo at hindi personal na kilala ng notaryo o hindi nagpakita ng sapat na katibayan ng kanyang pagkakakilanlan. Ang “sapat na katibayan ng pagkakakilanlan” ay tumutukoy sa isang identification document na may larawan at pirma, na inisyu ng isang opisyal na ahensya ng gobyerno. Halimbawa, pasaporte, driver’s license, o voter’s ID.
Mahalaga rin na itala ng notaryo ang bawat notarial act sa kanyang notarial register. Ayon sa Rule VI, Section 2 ng 2004 Notarial Rules, dapat itala ang petsa, oras, uri ng notarial act, pangalan at address ng principal, at ang katibayan ng pagkakakilanlan kung hindi personal na kilala ng notaryo ang principal.
Canon II, Section 1 ng CPRA: “A lawyer shall not engage in unlawful, dishonest, immoral, or deceitful conduct.”
Canon III, Section 2 ng CPRA: “A lawyer shall uphold the constitution, obey the laws of the land, promote respect for laws and legal processes, safeguard human rights, and at all times advance the honor and integrity of the legal profession.”
Ang Kwento ng Kaso
Si Dominador C. Fonacier ay nagreklamo laban kay Atty. Gregorio E. Maunahan dahil sa paglabag umano nito sa kanyang tungkulin bilang isang abogado at notaryo publiko. Narito ang mga pangyayari:
- Atty. Maunahan notarized a Special Power of Attorney (SPA), Affidavit of Loss (AOL), at Verification and Certification na ginamit sa isang petisyon para sa pagpapalit ng nawawalang titulo ng lupa.
- Lumabas na ang taong nagpakilalang si Anicia C. Garcia, na siyang nagbigay ng SPA, AOL, at Verification and Certification, ay patay na noong 1999.
- Hindi rin naitala ni Atty. Maunahan ang mga dokumentong ito sa kanyang notarial register.
- Ayon kay Fonacier, nagpakita ng kapabayaan si Atty. Maunahan sa pagpapatotoo ng mga dokumento, na nagdulot ng pinsala sa kanya.
Depensa ni Atty. Maunahan, nagtiwala siya sa taong nagpakilalang si Anicia dahil nagpakita ito ng community tax certificate (CTC) at isang SPA na ginawa noong 1992. Inamin din niya na hindi niya naitala ang mga dokumento sa kanyang notarial register dahil sa kapabayaan ng kanyang staff.
Ayon sa Integrated Bar of the Philippines (IBP), nagkasala si Atty. Maunahan sa pagpapabaya sa kanyang tungkulin bilang isang notaryo publiko. Inirekomenda ng IBP na patawan siya ng parusa.
“in the realm of legal ethics, a breach of the 2004 Rules on Notarial Practice would also constitute a violation of the Code of Professional Responsibility (CPR), considering that an erring lawyer who is found to be remiss in his functions as a notary public is considered to have violated his oath as a lawyer as well.”
Ano ang mga Implikasyon?
Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagsunod sa mga alituntunin ng notarial practice. Ang mga notaryo publiko ay dapat maging maingat sa pagpapatotoo ng mga dokumento at tiyakin na ang mga taong humaharap sa kanila ay tunay na sila ang mga taong nakasaad sa dokumento.
Mga Mahalagang Aral:
- Tiyakin ang pagkakakilanlan ng taong humaharap sa notaryo sa pamamagitan ng sapat na katibayan.
- Itala ang bawat notarial act sa notarial register.
- Sundin ang lahat ng alituntunin ng notarial practice at ang CPRA.
Mga Madalas Itanong (FAQ)
1. Ano ang dapat kong gawin kung ang notaryo publiko ay hindi nagpatotoo ng tama sa aking dokumento?
Maaari kang maghain ng reklamo sa Integrated Bar of the Philippines (IBP) o sa Korte Suprema.
2. Ano ang mga posibleng parusa para sa isang notaryo publiko na nagpabaya sa kanyang tungkulin?
Maaaring patawan ng suspensyon, pagtanggal ng notarial commission, o pagbabayad ng multa.
3. Ano ang kahalagahan ng notarial register?
Ang notarial register ay isang opisyal na talaan ng lahat ng notarial acts. Ito ay mahalaga upang mapatunayan ang pagiging tunay ng mga dokumento.
4. Maaari bang gamitin ang community tax certificate (CTC) bilang katibayan ng pagkakakilanlan?
Hindi na. Kailangan ang identification document na may larawan at pirma.
5. Ano ang Code of Professional Responsibility and Accountability (CPRA)?
Ito ang code na nagtatakda ng mga pamantayan ng pag-uugali para sa mga abogado sa Pilipinas.
Eksperto ang ASG Law sa mga usaping may kinalaman sa responsibilidad ng notaryo publiko. Kung mayroon kang katanungan o nangangailangan ng legal na tulong, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Bisitahin ang aming website dito o mag-email sa hello@asglawpartners.com para sa konsultasyon. Kami sa ASG Law ay handang tumulong sa iyo!