ASG Law

Tag: Preterisyon

  • Pagmana sa Lupa: Ano ang Preterisyon at Paano Ito Nakakaapekto sa Iyong Mana?

    Pagmana sa Lupa: Ano ang Preterisyon at Paano Ito Nakakaapekto sa Iyong Mana?

    G.R. No. 254695, December 06, 2023

    Naranasan mo na bang magtaka kung bakit hindi ka nakatanggap ng mana mula sa iyong magulang o kamag-anak? Ang preterisyon ay maaaring ang sagot. Ito ay isang sitwasyon sa batas ng pagmamana kung saan ang isang tagapagmana ay ganap na kinalimutan sa isang huling habilin. Maaari itong magdulot ng malaking problema at pagtatalo sa pamilya, lalo na kung mayroong ari-arian na pinag-uusapan.

    Sa madaling salita, tatalakayin natin ang isang kaso kung saan ang hindi pagbanggit sa isang tagapagmana sa huling habilin ay nagdulot ng pagpapawalang-bisa ng ilang probisyon nito. Alamin natin ang mga detalye at kung paano ito maaaring makaapekto sa iyong sariling sitwasyon sa pagmamana.

    Legal na Konteksto ng Preterisyon

    Ang preterisyon ay isang mahalagang konsepto sa batas ng pagmamana sa Pilipinas. Ito ay tumutukoy sa hindi sinasadyang pagkalimot ng isang testator (ang taong gumawa ng huling habilin) sa kanyang compulsory heir sa direct line. Ayon sa Article 854 ng Civil Code of the Philippines:

    Art. 854. The preterition or omission of one, some, or all of the compulsory heirs in the direct line, whether living at the time of the execution of the will or born after the death of the testator, shall annul the institution of heir; but the devises and legacies shall be valid insofar as they are not inofficious.

    Sa madaling salita, kung ang isang compulsory heir (tulad ng anak o apo) ay hindi nabanggit sa huling habilin, ang paghirang sa ibang tagapagmana ay mapapawalang-bisa. Ngunit, ang mga specific na regalo (legacies) o ari-arian (devises) na nakasaad sa huling habilin ay mananatiling balido, basta’t hindi nito nasasakripisyo ang legitime ng compulsory heir. Ang legitime ay ang bahagi ng mana na nakalaan para sa mga compulsory heir ayon sa batas.

    Halimbawa, si Juan ay may huling habilin na nagbibigay lahat ng kanyang ari-arian sa kanyang asawa. Hindi niya binanggit ang kanyang anak sa labas. Dahil dito, ang paghirang sa asawa bilang tagapagmana ay mapapawalang-bisa dahil sa preterisyon. Ngunit, kung mayroon siyang specific na regalo sa kanyang kaibigan, tulad ng isang kotse, ito ay mananatiling balido basta’t hindi nito babawasan ang legitime ng kanyang anak.

    Ang preterisyon ay hindi lamang basta pagkalimot. Kailangan itong maging total omission. Ibig sabihin, hindi lamang hindi nabanggit sa huling habilin, kundi wala ring natanggap na anumang ari-arian bilang regalo (donation inter vivos) o mana sa pamamagitan ng intestate succession (kung walang huling habilin).

    Ang Kwento ng Kaso: Trinidad vs. Trinidad

    Sa kaso ng Nelfa Delfin Trinidad, Jon Wilfred D. Trinidad at Timothy Mark D. Trinidad vs. Salvador G. Trinidad, Wenceslao Roy G. Trinidad, Anna Maria Natividad G. Trinidad-Kump, Gregorio G. Trinidad at Patricia Maria G. Trinidad, ang pamilya Trinidad ay naharap sa isang komplikadong sitwasyon ng pagmamana. Narito ang mga pangyayari:

    • Si Wenceslao Trinidad ay namatay na may huling habilin. Sa huling habilin, itinalaga niya ang kanyang asawa at mga anak sa kanyang pangalawang asawa bilang mga tagapagmana.
    • Hindi nabigyan ng mana ang mga anak ni Wenceslao sa kanyang unang asawa, maliban sa isang condominium unit sa Pico de Loro na ibabahagi nilang lahat.
    • Kinuwestiyon ng mga anak sa unang asawa ang huling habilin, dahil ang condominium unit ay hindi pagmamay-ari ni Wenceslao. Ito ay nakarehistro sa pangalan ng kanyang pamangkin.
    • Dahil dito, inakusahan nila ang preterisyon, dahil wala silang matatanggap na mana mula sa kanilang ama.

    Narito ang ilan sa mga susing argumento ng Korte Suprema:

    “To recall, in his Will, Wenceslao bequeathed only one property, i.e., the Pico De Loro Condominium Unit in favor of respondents. All the other properties were left to petitioners. As above-discussed, however, this could not be given effect considering that the condominium unit does not belong to him at the time of his death. In effect, respondents will receive nothing from the decedent as there are no other properties bequeathed in their favor. Otherwise stated, though respondents were named as compulsory heirs in the Will, they were not assigned any part of the estate without expressly being disinherited—tacitly depriving the heirs of their legitimes. This is the very essence of preterition.”

    Idinagdag pa ng Korte:

    “From the foregoing, We conclude that respondents were preterited from the Will.”

    Ang Korte Suprema ay nagdesisyon na mayroong preterisyon. Ngunit, hindi ito nangangahulugan na buong huling habilin ay walang bisa. Ang mga specific na regalo o ari-arian (legacies and devises) sa huling habilin ay mananatiling balido, basta’t hindi nito nasasakripisyo ang legitime ng mga anak sa unang asawa. Ipinadala ng Korte Suprema ang kaso sa mababang hukuman upang kalkulahin ang legitime at tiyakin na ito ay maibibigay sa mga tagapagmana.

    Praktikal na Implikasyon ng Kaso

    Ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng maingat na pagpaplano ng pagmamana. Kung ikaw ay may huling habilin, siguraduhin na nabanggit mo ang lahat ng iyong compulsory heirs. Kung hindi, maaaring mapawalang-bisa ang iyong huling habilin at magdulot ng pagtatalo sa iyong pamilya. Narito ang ilang mahahalagang aral mula sa kasong ito:

    • Kahalagahan ng Pagbanggit sa Lahat ng Compulsory Heirs: Siguraduhin na lahat ng compulsory heirs ay nabanggit sa iyong huling habilin, kahit na hindi mo sila gustong bigyan ng malaking bahagi ng iyong mana.
    • Pagtiyak ng Pagmamay-ari ng Ari-arian: Bago ipamahagi ang ari-arian sa huling habilin, tiyakin na ito ay tunay na pagmamay-ari mo. Kung hindi, maaaring magdulot ito ng problema sa pagmamana.
    • Konsultasyon sa Abogado: Kumunsulta sa isang abogado upang matiyak na ang iyong huling habilin ay legal at sumusunod sa batas.

    Mga Pangunahing Aral:

    • Ang preterisyon ay maaaring magpawalang-bisa sa paghirang ng tagapagmana sa huling habilin.
    • Ang specific na regalo o ari-arian (legacies and devises) ay mananatiling balido, basta’t hindi nito nasasakripisyo ang legitime ng compulsory heir.
    • Mahalaga ang maingat na pagpaplano ng pagmamana at konsultasyon sa abogado upang maiwasan ang problema sa hinaharap.

    Mga Madalas Itanong (FAQ)

    Ano ang mangyayari kung may preterisyon sa huling habilin?
    Ang paghirang sa tagapagmana ay mapapawalang-bisa, ngunit ang specific na regalo o ari-arian (legacies and devises) ay mananatiling balido, basta’t hindi nito nasasakripisyo ang legitime ng compulsory heir.

    Paano kinakalkula ang legitime?
    Ayon sa batas, ang legitime ay nakadepende sa relasyon ng compulsory heir sa testator at kung sino ang iba pang mga tagapagmana.

    Maaari bang baligtarin ang preterisyon?
    Hindi. Kung napatunayan na mayroong preterisyon, ang paghirang sa tagapagmana ay mapapawalang-bisa.

    Ano ang pagkakaiba ng preterisyon sa disinheritance?
    Ang preterisyon ay hindi sinasadyang pagkalimot, habang ang disinheritance ay sinadyang pagtanggal ng karapatan sa mana dahil sa isang legal na dahilan.

    Kailangan ko bang kumunsulta sa abogado kung ako ay tagapagmana?
    Oo, lalo na kung mayroong problema sa huling habilin o kung hindi ka sigurado sa iyong mga karapatan.

    Naging komplikado ba ang sitwasyon ng iyong pagmamana? Eksperto ang ASG Law sa mga usapin ng pagmamana at preterisyon. Para sa konsultasyon, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin sa pamamagitan ng email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming website sa Contact Us. Handa kaming tumulong sa iyo! Magandang araw!

  • Pag-aalis ng Tagapagmana: Pagtiyak sa mga Karapatan sa Mana sa Pilipinas

    Ipinasiya ng Korte Suprema na ang pag-aalis ng isang compulsory heir sa direktang linya ay nagpapawalang-bisa sa paghirang ng mga tagapagmana sa isang testamento, na nagreresulta sa intestate succession, o pamamahagi ng mana nang walang wasiat. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagkilala sa mga karapatan ng mga tagapagmana at sumusuporta sa prinsipyong kung ang isang tagapagmana ay sadyang inalis sa testamento, ang buong pag-aari ay dapat ipamahagi ayon sa batas ng intestacy.

    Pagsasawalang-Bisa ng Wasiat: Ang Usapin ng Preterisyon

    Umiikot ang kaso sa apela ni Iris Morales hinggil sa desisyon ng Court of Appeals (CA). Ang CA ay sumang-ayon sa desisyon ng Regional Trial Court (RTC) na ipagpatuloy ang pagdinig bilang intestate dahil sa diumano’y pagtanggal kay Francisco Javier Maria Bautista Olondriz, isang illegitimate son, sa testamento ng yumaong si Alfonso Juan P. Olondriz, Sr.

    Nagsimula ang usapin nang maghain ang mga tagapagmana ng petisyon para sa paghahati ng ari-arian nang walang testamento. Gayunpaman, si Iris Morales ay nagpakita ng isang wasiat na nagngangalang kanya bilang tagapagpaganap. Nakasaad sa testamento na hahatiin ang pag-aari sa pagitan ni Iris Morales Olondriz, mga anak ni Alfonso Juan Olondriz, Jr., Alejandro Olondriz, Isabel Olondriz, Angelo Olondriz, at ina nilang si Maria Ortegas Olondriz, Sr. Ang hindi pagsama kay Francisco Javier Maria Bautista Olondriz, isang illegitimate son, ang naging batayan ng pagtatalo. Ikinatwiran ng mga tagapagmana na ang nasabing pagtanggal ay nangangahulugan ng preterisyon, kaya dapat ipagpatuloy ang pamamahagi bilang intestate. Ayon sa Artikulo 854 ng Civil Code, ang preterisyon, o pagtanggal, ng isa, ilan, o lahat ng compulsory heirs sa direktang linya ay nagpapawalang-bisa sa paghirang ng mga tagapagmana. Mahalagang tandaan na kailangang lubos ang pagtanggal—walang anumang legasiya, mana, o abanse sa kanyang legitime.

    Idiniin ng Korte Suprema na si Francisco, bilang illegitimate son, ay isang compulsory heir sa direktang linya. Hindi nagpakita si Morales ng ebidensya na nakatanggap si Francisco ng anumang donasyon noong nabubuhay pa ang testator o abanse sa kanyang mana. Kaya naman, sumang-ayon ang Korte sa mas mababang hukuman na nagkaroon ng preterisyon. Bagama’t karaniwang limitado ang sakop ng pagsisiyasat ng korte sa extrinsic validity ng wasiat, ang gawi na ito ay hindi ganap. Sa mga natatanging sitwasyon, maaari ring talakayin ng korte ang intrinsic validity nito, lalo na kung ang pagpapatuloy ng pagdinig para sa probate ay magiging walang saysay. Dahil ang wasiat ay walang anumang specific legacies o devises at ang pagtanggal kay Francisco ay nagpawalang-bisa sa paghirang ng mga tagapagmana, ang buong ari-arian ay dapat ipamahagi bilang intestate. Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang nakaraang utos para sa probate ay isang interlocutory order lamang, na maaaring baguhin o bawiin bago ang huling paghuhusga. Sa katunayan, walang nagawang grave abuse of discretion ang RTC sa pag-uutos na ipagpatuloy ang kaso bilang intestate.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Ang pangunahing isyu ay kung ang pagtanggal kay Francisco Olondriz sa testamento ay maituturing na preterisyon, at kung ito ay magpapawalang-bisa sa paghirang ng mga tagapagmana, na magreresulta sa pamamahagi ng ari-arian bilang intestate.
    Sino si Francisco Olondriz sa kasong ito? Si Francisco Olondriz ay ang illegitimate son ng yumaong si Alfonso Juan P. Olondriz, Sr. Siya ay isang compulsory heir sa direktang linya at tinanggal sa testamento.
    Ano ang ibig sabihin ng preterisyon sa konteksto ng batas ng pagmamana? Ang preterisyon ay nangangahulugan ng kumpleto at total na pagtanggal sa isang compulsory heir mula sa mana ng testator, nang walang hayagang pag-aalis sa kanya.
    Paano nakaapekto ang preterisyon sa validity ng wasiat sa kasong ito? Ayon sa Artikulo 854 ng Civil Code, ang preterisyon ng compulsory heir sa direktang linya ay nagpapawalang-bisa sa paghirang ng mga tagapagmana, na humahantong sa pamamahagi ng ari-arian bilang intestate.
    Ano ang pagkakaiba ng probate at intestate proceedings? Ang probate proceedings ay ang legal na proseso ng pagpapatunay ng validity ng wasiat. Ang intestate proceedings ay nangyayari kapag ang isang tao ay namatay nang walang wasiat, at ang ari-arian ay ipinamamahagi ayon sa batas ng intestacy.
    Maaari bang talakayin ng probate court ang intrinsic validity ng wasiat? Karaniwan, ang probate court ay nakatuon lamang sa extrinsic validity ng wasiat. Gayunpaman, sa mga natatanging sitwasyon, maaari rin nilang talakayin ang intrinsic validity, lalo na kung kinakailangan ito ng praktikal na konsiderasyon.
    Bakit sumang-ayon ang Korte Suprema sa desisyon ng mas mababang korte? Sumang-ayon ang Korte Suprema dahil hindi nagpakita si Iris Morales ng ebidensya na nakatanggap si Francisco Olondriz ng anumang donasyon habang nabubuhay pa ang testator o abanse sa kanyang mana, kaya napatunayan ang preterisyon.
    Ano ang implikasyon ng kasong ito sa batas ng pagmamana sa Pilipinas? Binibigyang-diin ng kasong ito ang kahalagahan ng pagkilala sa mga karapatan ng mga compulsory heir at ang mga kahihinatnan ng kanilang pagtanggal sa testamento.

    Sa kinalabasan ng kasong ito, ang Korte Suprema ay muling nagbigay-diin sa kahalagahan ng proteksyon sa mga karapatan ng mga tagapagmana sa ilalim ng batas ng Pilipinas. Sa sandaling matukoy na mayroong preterisyon, ang proseso ng pamamahagi ng mana ay kailangang umayon sa mga pamamaraan na itinakda ng intestacy, na tinitiyak ang pantay at makatarungang pamamahagi ng mga ari-arian ng yumaong indibidwal.

    Para sa mga katanungan tungkol sa paggamit ng hatol na ito sa mga partikular na kalagayan, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay ibinigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
    Source: IRIS MORALES, PETITIONER, VS. ANA MARIA OLONDRIZ, ET AL., G.R. No. 198994, February 03, 2016