Ang Bigat ng Testimonya ng Saksi sa Kaso ng Homicide

G.R. No. 167454, September 24, 2014

INTRODUKSYON

Isipin ang isang sitwasyon kung saan ang buhay ng isang tao ay nawala dahil sa karahasan. Sa ganitong mga pangyayari, ang paghahanap ng hustisya ay nakasalalay sa matibay na ebidensya. Ngunit paano kung ang pinakamahalagang ebidensya ay nagmumula sa alaala at salaysay ng mga nakasaksi? Ito ang sentro ng kaso ni Emeritu C. Barut laban sa People of the Philippines, kung saan ang Korte Suprema ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng kredibilidad ng mga testigo sa pagpapatunay ng krimen ng homicide.

Sa kasong ito, si Emeritu Barut, isang guwardiya, ay nahatulang guilty sa homicide dahil sa pagkamatay ni Vincent Ucag. Ang pangunahing isyu? Kung sapat ba ang testimonya ng mga saksi para mapatunayan na si Barut nga ang responsable sa krimen, lalo na’t may mga pagtatangka na kuwestiyunin ang kanilang kredibilidad.

LEGAL NA KONTEKSTO: ANG HALAGA NG EBIDENSYA AT TESTIMONYA

Sa sistema ng hustisya sa Pilipinas, ang pagpapatunay ng pagkakasala sa isang krimen ay nangangailangan ng ‘proof beyond reasonable doubt’ o patunay na higit pa sa makatwirang pagdududa. Ayon sa Rule 133, Section 2 ng Rules of Court, “Sa kasong kriminal, ang akusado ay may karapatang ituring na walang sala hangga’t hindi napapatunayan ang kanyang kasalanan nang higit pa sa makatwirang pagdududa. Kailangan ang patunay na ito para mahatulan siya.”

Isa sa mga pangunahing uri ng ebidensya ay ang testimonya ng saksi. Ang testimonya, kung kapani-paniwala at walang bahid ng pagdududa, ay maaaring maging sapat para mapatunayan ang kasalanan. Ngunit hindi lahat ng testimonya ay pare-pareho ang bigat. Ang kredibilidad ng isang saksi ay sinusuri batay sa iba’t ibang aspeto, tulad ng kanilang pag-uugali sa korte, ang pagkakapare-pareho ng kanilang salaysay, at ang kawalan ng motibo para magsinungaling.

Sa kaso ng People v. Napat-a, binigyang-diin ng Korte Suprema na “ang kredibilidad ng mga testigo ay pangunahing usapin para sa trial court.” Dahil ang trial judge ang direktang nakakakita at nakakarinig sa mga testigo, sila ang may pinakamahusay na posisyon para masuri kung nagsasabi ba ng totoo ang isang saksi o hindi. Ang Court of Appeals at maging ang Korte Suprema ay karaniwang iginagalang ang mga factual findings ng trial court pagdating sa kredibilidad ng mga testigo, maliban na lamang kung may malinaw na pagkakamali.

Mahalaga ring tandaan ang patakaran tungkol sa ‘formally offered evidence’ o pormal na inalok na ebidensya. Ayon sa Section 34, Rule 132 ng Rules of Court, tanging ang ebidensya lamang na pormal na iniharap sa korte ang maaaring isaalang-alang. Ang layunin nito ay para mabigyan ng pagkakataon ang kabilang partido na tumutol at makapaghanda ng depensa laban sa ebidensyang ito. Kung hindi pormal na inalok ang isang ebidensya, kahit pa ito ay nasa record ng kaso, hindi ito dapat isaalang-alang ng korte.

PAGLALAHAD NG KASO: BARUT LABAN SA PEOPLE

Noong September 24, 1995, naganap ang insidente na humantong sa pagkamatay ni Vincent Ucag. Si SPO4 Vicente Ucag, kasama ang kanyang pamilya, ay pauwi galing Laguna. Ang sasakyan na minamaneho ng kapatid ni Ucag ay pinara ng mga guwardiya ng PNCC na sina Conrado Ancheta at Emeritu Barut dahil sa umano’y walang headlight. Kasunod nito, dumating din ang sasakyan ni Ucag.

Nang alamin ni Ucag ang nangyari, sinubukan niyang makipag-usap sa mga guwardiya para maibalik ang lisensya ng driver ng isa pang sasakyan. Ngunit nauwi ito sa mainitang pagtatalo. Ayon sa mga saksi na sina Villas at Fabiano, biglang bumunot ng baril si Ancheta at pinaputukan si Ucag. Gumanti rin ng putok si Ucag at tinamaan si Ancheta.

Sa gitna ng putukan, si Vincent Ucag, anak ni SPO4 Ucag, ay sumugod para tulungan ang kanyang ama. Dito na umano binaril ni Barut si Vincent sa dibdib. Napuruhan si Vincent at namatay habang ginagamot sa ospital.

Sa korte, itinanggi ni Barut na siya ang bumaril kay Vincent. Iginiit niya na maaaring si Ancheta o si Ucag mismo ang nakabaril sa bata. Ngunit ayon sa testimonya nina Villas at Fabiano, malinaw nilang nakita na si Barut ang bumaril kay Vincent.

Desisyon ng Korte Suprema:

• Pagpapatibay sa Hatol ng Mababang Korte: Sinang-ayunan ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals na nagpapatibay sa hatol ng Regional Trial Court (RTC). Pinanigan ng Korte Suprema ang factual findings ng RTC, lalo na pagdating sa kredibilidad ng mga testigo. Ayon sa Korte, “Bagaman ang record ng paglilitis ay nakabukas sa bawat apela sa isang kasong kriminal, ang kredibilidad ng mga testigo ay isang factual issue na hindi maaaring baguhin ng Korte sa apela na ito.”
• Kredibilidad ng mga Saksi: Binigyang-diin ng Korte Suprema ang pagiging consistent at credible ng testimonya nina Villas at Fabiano. Hindi umano nagbago ang kanilang salaysay mula sa imbestigasyon hanggang sa paglilitis sa korte. Mas pinaniwalaan ng korte ang kanilang positibong identipikasyon kay Barut bilang bumaril, kumpara sa pagtanggi ni Barut.
• Ekstra-hudisyal na Salaysay ni Villas: Hindi pinansin ng Korte Suprema ang ekstra-hudisyal na salaysay ni Villas kung saan sinabi niyang hindi niya nakita si Barut na bumaril. Ito ay dahil hindi ito pormal na iniharap bilang ebidensya sa korte. Ayon sa Korte, “Ang CA’s negative treatment of the declaration contained in Villas’ extra-judicial sworn statement was in accord with prevailing rules and jurisprudence. Pursuant to Section 34, Rule 132 of the Rules of Court, the RTC as the trial court could consider only the evidence that had been formally offered.”
• Pagbabago sa Sentensya at Civil Liability: Itinuwid ng Korte Suprema ang sentensya na ipinataw kay Barut. Ginawa itong indeterminate sentence mula 10 taon ng prision mayor bilang minimum, hanggang 17 taon at 4 na buwan ng reclusion temporal bilang maximum. Binago rin ang civil liability, at nagtakda ang Korte ng P75,000.00 bilang civil indemnity, P75,000.00 bilang moral damages, at P25,000.00 bilang temperate damages para sa mga heirs ni Vincent Ucag.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG MAAARING MATUTUNAN?

Ang kasong Barut ay nagtuturo ng ilang mahahalagang aral, lalo na pagdating sa batas kriminal at ebidensya:

• Kahalagahan ng Testimonya ng Saksi: Sa maraming kaso, lalo na kung walang direktang pisikal na ebidensya, ang testimonya ng saksi ay maaaring maging susi sa pagpapatunay ng krimen. Kaya’t mahalaga na masusing suriin ang kredibilidad ng mga saksi.
• Pormal na Pag-aalok ng Ebidensya: Hindi sapat na basta nasa record lang ang isang ebidensya. Kailangan itong pormal na i-offer sa korte para ito ay isaalang-alang. Kung may mahalagang dokumento o salaysay, siguraduhing maayos itong maipresenta sa korte.
• Paggalang sa Factual Findings ng Trial Court: Ang mga apela ay hindi para ulitin ang paglilitis. Ang Court of Appeals at Korte Suprema ay karaniwang nirerespeto ang mga factual findings ng trial court, lalo na pagdating sa kredibilidad ng mga testigo na direktang nakita at narinig ng trial judge.
• Civil Liability sa Krimen: Bukod sa parusang kriminal, may kaakibat ding civil liability ang mga krimen. Sa kaso ng homicide, kabilang dito ang civil indemnity, moral damages, at temperate damages para sa mga naulila ng biktima.

SUSING ARAL: Ang kredibilidad ng testimonya ng saksi ay isang mahalagang batayan sa pagpapatunay ng krimen sa Pilipinas. Ang pormal na pag-aalok ng ebidensya ay mahalaga para ito ay isaalang-alang ng korte. At ang mga factual findings ng trial court pagdating sa kredibilidad ng mga testigo ay karaniwang nirerespeto sa antas ng apela.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng ‘homicide’?
Sagot: Ang homicide ay ang pagpatay sa isang tao. Sa legal na konteksto, ito ay ang pagpatay na walang justifiable cause o mitigating circumstance na magpapababa ng krimen sa manslaughter.

Tanong 2: Bakit mahalaga ang testimonya ng saksi sa kasong kriminal?
Sagot: Sa maraming kaso, walang direktang pisikal na ebidensya. Ang testimonya ng saksi ang maaaring magbigay ng salaysay kung ano ang nangyari, sino ang sangkot, at paano naganap ang krimen. Ito ang nagiging batayan ng korte para malaman ang katotohanan.

Tanong 3: Paano sinusuri ang kredibilidad ng isang saksi?
Sagot: Sinusuri ang kredibilidad ng saksi batay sa pagiging consistent ng kanyang testimonya, ang kanyang pag-uugali sa korte, ang kawalan ng motibo para magsinungaling, at ang pagkakatugma ng kanyang salaysay sa iba pang ebidensya.

Tanong 4: Ano ang epekto kung hindi pormal na i-offer ang isang ebidensya sa korte?
Sagot: Kung hindi pormal na i-offer ang isang ebidensya, hindi ito isasaalang-alang ng korte sa pagdedesisyon ng kaso. Kahit pa ito ay mahalaga, kung hindi ito dumaan sa tamang proseso ng pag-offer, para bang hindi ito umiiral sa mata ng korte.

Tanong 5: Ano ang ‘civil liability’ sa kasong homicide?
Sagot: Ang ‘civil liability’ ay ang pananagutan na bayaran ang mga danyos sa mga naulila ng biktima. Sa kasong homicide, karaniwang kabilang dito ang civil indemnity (bayad para sa pagkawala ng buhay), moral damages (bayad para sa emotional suffering), at temperate damages (para sa mga gastusin na hindi lubos na mapatunayan).

Tanong 6: Ano ang indeterminate sentence?
Sagot: Ang indeterminate sentence ay isang uri ng sentensya kung saan may minimum at maximum na termino ng pagkabilanggo. Ang eksaktong panahon na makukulong ang isang tao ay depende sa kanyang conduct habang nakakulong, ngunit hindi ito maaaring mas maikli sa minimum term at hindi rin lalampas sa maximum term.

May katanungan ka ba tungkol sa batas kriminal o ebidensya? Ang ASG Law ay eksperto sa pagbibigay ng legal na payo at representasyon sa mga kasong kriminal. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.