Pinagtibay ng Korte Suprema na maaaring gamitin ng National Grid Corporation of the Philippines (NGCP) ang kapangyarihan ng eminent domain upang kunin ang isang pribadong lupa na nasa loob ng isang industrial zone para sa pagtatayo ng transmission lines. Ang desisyon ay nagpapakita kung paano tinitimbang ng batas ang pangangailangan para sa pagpapaunlad ng imprastraktura at ang karapatan sa pribadong pag-aari. Ang hatol na ito ay nagbibigay-linaw sa saklaw ng kapangyarihan ng NGCP na kumuha ng mga lupain para sa proyekto na naglalayong maghatid ng mas matatag na suplay ng kuryente sa iba’t ibang bahagi ng bansa, at nagtatakda ng balanse sa pagitan ng pribadong interes at pampublikong pangangailangan.
Kung Kailan ang Lupaing Pang-industriya ay Maaaring Makuha: Kwento ng PNOC at NGCP
Ang kasong ito ay nag-ugat sa reklamong inihain ng NGCP laban sa PNOC Alternative Fuels Corporation (PAFC) upang makuha ang isang bahagi ng lupa sa Bataan na pag-aari ng PAFC. Sinabi ng NGCP na kailangan nila ang lupa upang maitayo ang Mariveles-Limay 230 kV Transmission Line Project na kinakailangan upang mapabuti ang daloy ng kuryente sa rehiyon. Ayon sa PAFC, ang lupa ay nakalaan na para sa isang pampublikong layunin, kaya hindi ito dapat basta-basta kunin ng NGCP. Ang legal na tanong dito ay kung ang kapangyarihan ng NGCP na eminent domain ay maaaring gamitin sa lupang itinuturing na industrial zone at pag-aari ng isang korporasyon ng gobyerno.
Dito lumabas ang isyu ng eminent domain, kung saan binibigyang kapangyarihan ang estado na kumuha ng pribadong ari-arian para sa pampublikong gamit basta’t mayroong just compensation. Ayon sa Section 4 ng R.A. No. 9511, binibigyan ng kapangyarihan ang NGCP na gamitin ang kanilang kapangyarihan ng eminent domain:
Seksyon 4. Karapatan ng Eminent Domain. – Alinsunod sa mga limitasyon at pamamaraan na itinakda ng batas, ang Grantee ay pinahintulutang gamitin ang karapatan ng eminent domain kung kinakailangan para sa pagtatayo, pagpapalawak, at mahusay na pagpapanatili at pagpapatakbo ng sistema ng transmission at grid at ang mahusay na pagpapatakbo at pagpapanatili ng mga subtransmission system na hindi pa naipagbibili ng TRANSCO. Maaaring makuha ng Grantee ang mga pribadong ari-arian na talagang kinakailangan para sa pagsasakatuparan ng mga layunin kung saan ipinagkaloob ang franchise na ito: Sa kondisyon, Na ang naaangkop na batas sa eminent domain ay dapat sundin, partikular, ang mga kinakailangan sa pagkuha ng pag-aari at ang pagpapasiya at pagbabayad ng wastong kabayaran.
Sinabi ng Korte Suprema na kahit ang lupang dating para sa pampublikong gamit ay maaaring muling kunin kung ito ay para sa mas malaking kapakinabangan ng publiko. Ipinaliwanag ng korte na ang pangunahing tanong ay kung ang lupa ba ay maituturing na pribadong pag-aari. Upang maunawaan ito, kinailangang suriin ang pagkakaiba sa pagitan ng lupaing pampubliko at pribadong pag-aari.
Ayon sa Artikulo 419 ng Civil Code, ang ari-arian ay maaaring uriin bilang pampublikong dominio o pribadong pagmamay-ari. Ang lupaing pampubliko ay yaong nakalaan para sa paggamit ng publiko o para sa pampublikong serbisyo o para sa pagpapaunlad ng yaman ng bansa. Ang pangunahing katangian ng mga lupaing pampubliko ay hindi ito maaaring ipagbili, iregalo, o isailalim sa anumang kontrata, maliban sa mga pagkukumpuni o pagpapabuti.
Kabaligtaran naman nito, ang patrimonial properties ng Estado ay mga ari-arian na pag-aari ng Estado sa kanyang pribado o proprietary capacity. Ang ganitong uri ng ari-arian ay may kaparehong karapatan at kapangyarihan ng pagtatapon gaya ng mga pribadong indibidwal sa kanilang sariling ari-arian.
Sa kasong ito, napagdesisyunan ng Korte Suprema na ang lupaing pinag-uusapan ay maituturing na patrimonial property na may katangian ng pribadong pag-aari. Bagamat pag-aari ito ng isang ahensya ng gobyerno, ang lupa ay nasa loob ng isang industrial zone na nakatuon sa pagpapaunlad ng mga industriya, kabilang ang industriya ng petrokimikal, na nagpapahintulot dito na maisailalim sa pribadong sektor sa pamamagitan ng lease, sale at conveyance.
Idinagdag pa ng korte na ang expropriation ay kinakailangan at makatwiran dahil ito ay para sa konstruksiyon at pagpapanatili ng Mariveles-Limay 230 kV Transmission Line Project. Ang proyektong ito ay kinakailangan upang matiyak ang katatagan at pagiging maaasahan ng supply ng kuryente sa mga lalawigan ng Bataan at Zambales. Ang PNOC ay hindi nakapagbigay ng sapat na pagtutol o ebidensya upang labanan ang mga alegasyon na ginawa ng NGCP.
FAQs
| Ano ang eminent domain? | Ito ang kapangyarihan ng gobyerno na kumuha ng pribadong ari-arian para sa pampublikong gamit, basta’t may just compensation. |
| Ano ang pagkakaiba ng pampublikong dominio at pribadong pag-aari? | Ang pampublikong dominio ay nakalaan para sa pampublikong gamit o serbisyo at hindi maaaring ipagbili, samantalang ang pribadong pag-aari ay pag-aari ng Estado sa pribadong kapasidad at maaaring gamitin tulad ng isang pribadong indibidwal. |
| Bakit pinayagan ng Korte Suprema ang NGCP na gamitin ang eminent domain? | Dahil ang lupa ay itinuring na patrimonial property ng Estado at kinakailangan para sa proyekto ng transmission line upang mapabuti ang supply ng kuryente. |
| Ano ang patrimonial property? | Ito ay ari-arian ng Estado sa kanyang private capacity at maaaring ipagbili o ipagamit sa ibang partido. |
| Paano nakaapekto ang RA 9511 sa kapangyarihan ng NGCP? | Ang RA 9511 ang nagbigay ng kapangyarihan sa NGCP na gamitin ang eminent domain para sa mga proyektong kinakailangan sa pagpapadala ng kuryente. |
| Anong kondisyon ang kailangan para magamit ang kapangyarihan ng eminent domain? | Kailangan na ang lupa ay para sa pampublikong gamit at may just compensation na ibabayad sa may-ari. |
| Ano ang ginawang basehan ng Korte Suprema para sa desisyon? | Sinuri ng Korte Suprema ang mga batas na nagpapahintulot sa expropriation at kung ang paggamit nito ay naaayon sa batas. |
| Ano ang kahalagahan ng industrial zone sa kaso? | Ipinakita nito na ang lupa ay intended para sa paggamit pang-negosyo, na nagpabago sa estado nito bilang pampribadong ari-arian. |
Sa huli, ang desisyon ng Korte Suprema ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagbalanse sa kapangyarihan ng estado na kumuha ng pribadong ari-arian para sa pampublikong gamit at sa karapatan ng mga pribadong indibidwal. Nagbigay linaw ang desisyong ito sa mga kumpanya katulad ng NGCP sa paggamit ng kapangyarihan nito sa eminent domain para sa kanilang mga proyekto na siyang naglalayong maihatid ang katatagan at pagiging maaasahan ng supply ng kuryente sa bansa.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: PNOC Alternative Fuels Corporation v. National Grid Corporation of the Philippines, G.R. No. 224936, September 04, 2019