Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na ang isang binagong kasunduan na nakakaapekto sa mga ari-ariang konjugal ay walang bisa kung wala ang pahintulot ng parehong mag-asawa. Ipinapaliwanag nito na ang pagbabago sa isang orihinal na kasunduan, na pinagtibay ng korte, ay hindi maaaring magawa nang hindi nalalaman at pinapayagan ang isa sa mga asawa. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng proteksyon sa due process at ang pangangailangan para sa magkasanib na desisyon sa paghawak ng mga ari-ariang konjugal.
Kasunduang Binago Nang Walang Pabatid: Maaari Bang Ipawalang-Bisa ang Pagpapasya ng Korte?
Ang kaso ay nagsimula sa isang reklamo tungkol sa utang na isinampa ni Nelson Yu laban sa mag-asawang Atty. Tomas Hofer at Dr. Bernardita R. Hofer. Nagkaroon ng kasunduan sa pagitan ng mga partido na sinang-ayunan ng korte. Makalipas ang ilang taon, isang binagong kasunduan ang isinagawa ni Nelson Yu at Dr. Bernardita R. Hofer, nang walang kaalaman o pahintulot ni Atty. Tomas Hofer. Batay sa binagong kasunduan, naglabas ang korte ng isang bagong desisyon. Dahil dito, naghain si Atty. Hofer ng petisyon upang ipawalang-bisa ang bagong desisyon dahil nilabag umano nito ang kanyang karapatan sa due process at walang hurisdiksyon ang korte na baguhin ang orihinal na desisyon. Ang pangunahing tanong ay kung ang binagong kasunduan at ang desisyon batay dito ay may bisa nang wala ang pahintulot ni Atty. Hofer.
Ang Korte Suprema ay nagbigay-diin na ang karapatan sa due process ay mahalaga, na sinasabi na ang mga taong may interes sa isang bagay na pinag-uusapan sa korte ay dapat abisuhan at bigyan ng pagkakataon na ipagtanggol ang kanilang interes. Binigyang-diin ng Korte na ang pagtanggi sa isang tao ng kanyang karapatan sa due process ay katumbas ng kawalan ng hurisdiksyon. Sa kasong ito, nabatid na si Atty. Tomas Hofer ay hindi lumahok sa paggawa ng binagong kasunduan, at hindi rin siya naabisuhan o nagbigay ng pahintulot dito.
Ang Korte Suprema ay hindi sumang-ayon sa Court of Appeals na ang petisyon ni Atty. Hofer na ipawalang-bisa ang kaso ay naantala. Binigyang-diin ng Korte na walang katibayan na si Atty. Hofer ay may tunay na kaalaman tungkol sa binagong kasunduan hanggang 2009, nang malaman niya na ang kanilang mga ari-ariang konjugal ay ipinagbibili. Matapos malaman ito, kaagad siyang kumilos upang labanan ang binagong desisyon, kaya’t hindi siya maaaring akusahan ng pagpapabaya o pagkaantala sa paghain ng kanyang petisyon.
Binigyang-diin ng Korte na ang unang kasunduan ng mga partido ay isang dacion en pago, kung saan ang paglilipat ng pagmamay-ari ng isang bagay (sa kasong ito, isang ari-arian sa Talamban, Cebu City) ay ginawa upang matugunan ang isang umiiral na obligasyon. Sa sandaling maipatupad ang unang kasunduan, dapat ituring na natupad na ang mga obligasyon sa ilalim nito.
“3. That in total payment of said amount, the defendants hereby convey, transfer and cede in favor of plaintiff a parcel of land owned by them and described as follows:
A parcel of land, Lot 102, Cad. Lot No. 12060-PT situated in the Bo. Of Kalubihan, Municipality of Talamban, City of Cebu, Island of Visayas, with an area of SEVEN HUNDRED NINETY TWO (792) Square meters, more or less, as under Tax Declaration No. 94-GR-02-019-15613 in the name of Spouses Thomas & Bernardita R. Hofer.”
Bagama’t hindi ipinagbabawal na magkaroon ng bagong kasunduan matapos ang isang pinal na desisyon, dapat itong sumunod sa mga kinakailangan at prinsipyo ng mga kontrata. Mahalaga na ang lahat ng partido ay nagbigay ng kanilang pahintulot at sumang-ayon sa mga pagbabago sa kasunduan. Ang Articulo 124 ng Family Code ay nangangailangan din ng nakasulat na pahintulot ng mag-asawa. Sa kasong ito, ang binagong kasunduan ay ginawa lamang ni Dr. Bernardita R. Hofer nang walang pahintulot ni Atty. Tomas Hofer. Dahil dito, ang binagong kasunduan ay walang bisa at hindi maaaring ipatupad.
Sinabi pa ng Korte na kahit na ipagpalagay na ipinagkaloob ni Dr. Bernardita R. Hofer ang kanyang bahagi ng ari-arian, ito ay walang bisa pa rin, sapagkat ang karapatan ng mag-asawa sa kalahati ng mga ari-ariang konjugal ay hindi magkakaroon hanggang sa mapawalang-bisa ang kasunduan. Samakatuwid, ang binagong kasunduan ay walang bisa at hindi dapat pinagtibay ng korte.
FAQs
| Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Kung may bisa ba ang isang binagong kasunduan na ginawa ng isa lamang sa mga mag-asawa, na nakakaapekto sa kanilang mga ari-ariang konjugal. |
| Bakit mahalaga ang pahintulot ng parehong mag-asawa? | Dahil ang ari-ariang konjugal ay pagmamay-ari ng parehong mag-asawa, kinakailangan ang pahintulot ng bawat isa para sa anumang pagbabago o transaksyon na makakaapekto dito. |
| Ano ang dacion en pago? | Ito ay isang paraan ng pagbabayad kung saan ang isang ari-arian ay inililipat sa nagpapautang bilang kabayaran sa utang. |
| Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema? | Ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang binagong desisyon ng korte dahil ginawa ito batay sa isang kasunduan na walang pahintulot ng isa sa mga mag-asawa. |
| Ano ang kahalagahan ng due process sa kasong ito? | Ang due process ay nagbibigay ng karapatan sa isang tao na malaman at mabigyan ng pagkakataong magtanggol ng kanyang interes. Sa kasong ito, hindi naabisuhan si Atty. Hofer at hindi siya binigyan ng pagkakataong magbigay ng pahintulot sa binagong kasunduan. |
| Paano nakaapekto ang Family Code sa kasong ito? | Ayon sa Family Code, kinakailangan ang nakasulat na pahintulot ng parehong mag-asawa para sa anumang transaksyon na kinasasangkutan ng ari-ariang konjugal, kung wala ito, ang transaksyon ay walang bisa. |
| Ano ang epekto ng kasong ito sa mga mag-asawa sa Pilipinas? | Binibigyang-diin nito na ang parehong mag-asawa ay dapat sumang-ayon sa anumang desisyon na may kinalaman sa ari-ariang konjugal, at ang karapatan sa due process ay dapat igalang. |
| Ano ang ibig sabihin ng laches? | Ang laches ay ang pagkabigo na ipagtanggol o igiit ang karapatan sa loob ng makatwirang panahon, na maaaring magresulta sa pagkawala ng karapatang iyon. Sa kasong ito, tinukoy ng korte na hindi naaangkop ang laches dahil kaagad na kumilos si Atty. Hofer nang malaman niya ang tungkol sa binagong kasunduan. |
Sa kabuuan, pinagtibay ng Korte Suprema ang kahalagahan ng pahintulot ng parehong mag-asawa sa mga transaksyon na kinasasangkutan ng mga ari-ariang konjugal at ang proteksyon ng karapatan sa due process. Ang pagbabago ng mga kasunduan, lalo na kung nakakaapekto sa mga ari-arian, ay dapat gawin nang may ganap na transparency at pahintulot ng lahat ng partido na kasangkot.
Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng pagpapasya na ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay ibinigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: SPOUSES ATTY. TOMAS HOFER AND DR. BERNARDITA R. HOFER VS. NELSON YU, G.R. No. 231452, July 01, 2020