Sa kasong ito, pinagdesisyunan ng Korte Suprema na ang petisyon para sa pagwawasto ng mga entry sa sertipiko ng kapanganakan ay hindi sapat upang baguhin ang apelyido at piliasyon ng isang tao. Bagamat pinapayagan ang pagwawasto ng mga clerical error sa ilalim ng Rule 108 ng Rules of Court, ang mga substantial na pagbabago tulad ng pagpapalit ng apelyido at pagtukoy ng illegitimate na piliasyon ay nangangailangan ng mas malawak na proseso at pagdinig. Kaya, ibinasura ang petisyon ni Eduardo Santos na baguhin ang kanyang apelyido at piliasyon sa kanyang sertipiko ng kapanganakan.
Kuwento ng Paghahanap ng Pagkilala: Maaari Bang Itama ang Nakasulat Para sa Pagkakakilanlan?
Nagsampa si Eduardo Santos ng petisyon sa korte upang itama ang ilang entry sa kanyang sertipiko ng kapanganakan. Nais niyang ipalit ang kanyang apelyido mula “Cu” sa “Santos,” itama ang kanyang nasyonalidad mula “Chinese” sa “Filipino,” baguhin ang kanyang filiation mula “legitimate” sa “illegitimate,” at iwasto ang civil status ng kanyang ina mula “married” sa “single”. Ayon kay Eduardo, ang mga maling impormasyon ay naitala dahil hindi kasal ang kanyang mga magulang at ginamit niya ang apelyido ng kanyang ina sa lahat ng kanyang transaksyon.
Sa ilalim ng Rule 108 ng Rules of Court, pinapayagan ang pagwawasto o pagbabago ng mga entry sa civil registry. Ayon sa Section 2 nito:
Section 2. Entries subject to cancellation or correction. – Upon good and valid grounds, the following entries in the civil register may be cancelled or corrected: (a) births; (b) marriage; (c) deaths; (d) legal separations; (e) judgments of annulments of marriage; (f) judgments declaring marriages void from the beginning; (g) legitimations; (h) adoptions; (i) acknowledgments of natural children; j) naturalization; (k) election, loss or recovery of citizenship; (l) civil interdiction; (m) judicial determination of filiation; (n) voluntary emancipation of a minor; and (o) changes of name.
Nilinaw ng Korte Suprema na may pagkakaiba sa pagitan ng clerical errors at substantial changes. Ang pagwawasto ng clerical errors ay maaaring gawin sa pamamagitan ng summary proceeding, samantalang ang substantial changes, tulad ng pagbabago ng civil status, citizenship, o nationality, ay nangangailangan ng adversary proceeding. Ang petisyon ni Eduardo ay itinuturing na substantial dahil malaki ang epekto nito sa kanyang filiation, status, at citizenship.
Dahil dito, kinakailangan ang pagsunod sa mga alituntunin ng Rule 108, partikular na ang pag-impeach sa lahat ng persons na interesado sa pagbabago. Sa Section 3 ng Rule 108 sinasabi na “When cancellation or correction of an entry in the civil register is sought, the civil registrar and all persons who have or claim any interest which would be affected thereby shall be made parties to the proceeding.” Kailangan ding ipaalam ang hearing sa pamamagitan ng paglalathala ng notice. Ipinunto ng Korte na hindi sapat na sabihin lamang na ipinapatawag ang lahat ng maapektuhan; kinakailangan ang pagpapakita ng pagsisikap na ipaalam sa mga posibleng interesado, tulad ng mga kapatid ni Eduardo at ang diumano’y asawa ng kanyang ama sa China.
Kahit na ipagpalagay na walang ibang interesadong partido at nasunod ang Section 3 ng Rule 108, hindi pa rin maaaring pagbigyan ang petisyon ni Eduardo. Binigyang-diin ng Korte na ang aksyon upang kwestyunin ang pagiging lehitimo ng isang bata ay limitado lamang sa ilang indibidwal. Bagama’t may pagkakataon para baguhin ang apelyido ni Eduardo, kinailangan pa rin na muling isampa ang petisyon, isama ang civil registrar at ang persons na interesadong partido at mailahad ang lahat ng ebidensya, tulad ng CENOMAR.
Kaya, sa desisyong ito, ipinaliwanag ng Korte Suprema na hindi maaaring gamitin ang Rule 108 para sa mga substantial na pagbabago sa sertipiko ng kapanganakan kung hindi nasunod ang tamang proseso at hindi naiprisinta ang sapat na ebidensya. Ang desisyon ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso ng korte upang protektahan ang interes ng lahat ng partido at matiyak ang integridad ng civil registry.
FAQs
| Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Ang pangunahing isyu ay kung maaaring gamitin ang Rule 108 ng Rules of Court para sa mga substantial na pagbabago sa sertipiko ng kapanganakan, tulad ng pagpapalit ng apelyido at piliasyon. |
| Ano ang pagkakaiba ng clerical error sa substantial change? | Ang clerical error ay simpleng pagkakamali sa pagtatala, samantalang ang substantial change ay may malaking epekto sa identity at status ng isang tao. |
| Sino ang dapat imbitahan sa petisyon sa ilalim ng Rule 108? | Dapat imbitahan ang civil registrar at lahat ng persons na maaaring maapektuhan ng pagbabago sa sertipiko ng kapanganakan. |
| Bakit hindi pinayagan ang petisyon ni Eduardo? | Hindi pinayagan ang petisyon ni Eduardo dahil ito ay naglalayong gumawa ng substantial changes at hindi nasunod ang tamang proseso ng Rule 108. |
| Maaari bang magpalit ng apelyido ang isang lehitimong anak? | Ayon sa kaso ng Alanis III v. Court of Appeals, ang isang lehitimong anak ay maaaring gumamit ng apelyido ng alinman sa kanyang mga magulang. |
| Ano ang kinakailangang gawin para mapalitan ang apelyido? | Kinakailangan na muling isampa ang petisyon, isama ang civil registrar at persons na interesadong partido, at maglahad ng sapat na ebidensya. |
| Ano ang kahalagahan ng CENOMAR sa kasong ito? | Ang CENOMAR ay maaaring magpatunay kung kasal o hindi ang mga magulang ni Eduardo, na makakatulong sa pagtukoy ng kanyang filiation. |
| Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga petisyon para sa pagwawasto ng civil registry? | Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa tamang proseso at pagpapakita ng sapat na ebidensya para sa mga petisyon na naglalayong gumawa ng substantial changes sa civil registry. |
Ang desisyon na ito ay nagpapakita ng limitasyon ng Rule 108 sa paggawa ng malalaking pagbabago sa mga dokumento ng civil registry. Mahalaga na sundin ang tamang proseso at magpakita ng sapat na ebidensya upang matiyak na ang mga pagbabago ay naaayon sa katotohanan at protektado ang karapatan ng lahat ng partido.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Eduardo Santos vs. Republic of the Philippines, G.R. No. 221277, March 18, 2021