ASG Law

Tag: Pagpeke ng Pirma

  • Pagpapatunay ng Pagpeke: Kailangan ba ang Eksperto sa Pagsulat ng Kamay para Patunayan ang Pagpeke sa mga Dokumento?

    Ang kasong ito ay tungkol sa kahalagahan ng pagpapatunay ng pagpeke sa mga dokumento, partikular kung kinakailangan ba ang opinyon ng isang eksperto sa pagsulat ng kamay upang mapatunayan ito. Ipinasiya ng Korte Suprema na hindi laging kailangan ang eksperto. Ang isang hukom ay maaaring magdesisyon batay sa sarili niyang pagsusuri ng mga pirma at iba pang ebidensya, lalo na kung ang mga pagkakaiba ay halata. Ang desisyon na ito ay nagbibigay-diin sa kakayahan ng mga korte na magpasya sa mga kaso ng pagpeke kahit walang teknikal na opinyon, batay sa ebidensyang ipinakita at sarili nilang pagtatasa.

    Pirma sa Utang: Paano Nasangkot ang Mag-asawa sa Loan ng Kapatid?

    Ang kasong ito ay nagsimula nang magsampa ng reklamo ang mag-asawang Archimedes S. Inoncillo at Liboria V. Mendoza laban sa Planters Development Bank (PDB), ngayon ay China Bank Savings, Inc., at sa mag-asawang Rolando at Elsa Inoncillo, pati na rin kay Notary Public Julius Carmelo J. Banez. Sina Archimedes at Liboria ay nagreklamo dahil ginamit ang kanilang lupa bilang collateral sa isang loan na kinuha ng kanilang mga kapatid na sina Rolando at Elsa, nang walang pahintulot nila. Ang isyu ay umiikot kung peke ba ang mga pirma nila sa mga dokumento ng pagpapahiram, at kung may bisa ba ang mortgage sa kanilang lupa.

    Ayon sa mag-asawang Archimedes at Liboria, sila ang rehistradong may-ari ng lupang sakop ng Transfer Certificate of Title (TCT) No. T-101817. Iginiit nila na ang kapatid ni Archimedes na si Rogelio ang nagproseso ng titulo ng lupa. Kinuha naman ni Rolando, isa pang kapatid ni Archimedes, ang orihinal na kopya ng titulo mula kay Rogelio sa dahilan na ibibigay niya ito kay Archimedes.

    Noong August 15, 1997, kumuha ng P1,600,000.00 loan ang mag-asawang Rolando at Elsa Inoncillo sa PDB, na sinigurado ng promissory note at loan agreement. Bilang seguridad, isinangla nila ang dalawang lote, kasama na ang Lot 2 na sakop ng TCT No. T-101817 na nakapangalan kina Archimedes at Liboria. Nagpakita si Rolando sa PDB ng Special Power of Attorney (SPA) na umano’y galing kay Archimedes, na nagpapahintulot sa kanya na isanla ang lupa at pumirma sa mga dokumento kaugnay nito. Ngunit, iginiit ng mag-asawang Archimedes at Liboria na hindi sila pumirma sa anumang SPA at hindi sila sangkot sa pagpapautang. Nalaman lang nila na naisanla ang kanilang lupa nang bumalik sila mula sa Estados Unidos noong October 1997.

    Ang pangunahing legal na isyu sa kasong ito ay kung balido ba ang mortgage agreement. Nakasalalay ito sa kung napatunayan ba na peke ang pirma ng mag-asawang Archimedes at Liboria sa SPA at mortgage agreement. Mahalaga ring malaman kung ang PDB ay nagpakita ng sapat naDue diligence sa pagpapatunay ng awtoridad ni Rolando na isanla ang ari-arian. Ang Korte Suprema ay kinailangan ding tumimbang kung sapat na ba ang ebidensya ng pagpeke na isinagawa ng RTC, at kung kailangan pa ba ang eksperto sa pagsulat ng kamay.

    Nagdesisyon ang RTC na pabor sa mag-asawang Archimedes at Liboria, na sinang-ayunan ng CA. Parehong korte ay nakakita ng sapat na ebidensya na nagpapatunay na peke ang mga pirma sa SPA at mortgage agreement. Ang RTC ay nagbigay-diin na iba ang mga pirma sa SPA at mortgage agreement kumpara sa mga pirma ng mag-asawa sa mga dokumento ng kaso. Bukod pa rito, kinunsidera ng RTC na nasa ibang bansa ang mag-asawa noong umano’y pinirmahan ang mga dokumento, at ang titulo ng lupa ay inisyu lamang pagkatapos ng petsa ng SPA.

    Napagdesisyunan ng Korte Suprema na walang basehan ang petisyon ng PDB. Binigyang-diin ng korte na ang isyu ng pagpeke ng pirma ay isang tanong ng katotohanan na hindi sakop ng kanilang hurisdiksyon sa ilalim ng Rule 45 ng Rules of Court. Dagdag pa rito, iginiit ng Korte Suprema na hindi sila tagahanap ng katotohanan at hindi sila maaaring magdesisyon sa mga isyu na tumutukoy sa katotohanan o kasinungalingan ng mga alegasyon.

    Itinuro ng Korte na kahit walang technical examination ng isang eksperto sa pagsulat ng kamay, ang RTC Judge mismo ang nagsagawa ng pagsusuri ng mga pinagdududahang pirma. Ang pagsusuri na ito, kasama ang iba pang ebidensya, ang nagtulak sa RTC upang ipahayag na peke ang mga pirma. Hindi rin binigyang-halaga ng Korte Suprema ang mga argumento ng PDB tungkol sa mga sertipikasyon mula sa Bureau of Immigration (BOI), dahil ang mga ito ay itinuring na mga bagong isyu na hindi dapat tinatalakay sa apela.

    Section 22, Rule 132 ng Revised Rules of Court:
    “Ang pagsulat ng isang tao ay maaaring mapatunayan ng sinumang saksi na naniniwala na ito ang sulat-kamay ng naturang tao dahil nakita niyang sumulat ang tao, o nakakita ng sulat na nagpapanggap na sa kanya kung saan ang saksi ay kumilos o nasingil, at sa gayon ay nakakuha ng kaalaman sa sulat-kamay ng naturang tao. Ang ebidensya tungkol sa sulat-kamay ay maaari ding ibigay sa pamamagitan ng isang paghahambing, na ginawa ng saksi o ng korte, sa mga sulat na tinanggap o itinuring na tunay ng partido laban kanino inaalok ang ebidensya, o napatunayang tunay sa kasiyahan ng hukom.”

    Sa ilalim ng Article 2208 (2) ng Civil Code, sinang-ayunan ng Korte Suprema ang paggagawad ng bayad sa abogado at gastos sa paglilitis sa mag-asawang Archimedes at Liboria. Ang nasabing paggagawad ay makatwiran dahil napilitan silang makipaglitigasyon at kumuha ng serbisyo ng abogado upang protektahan ang kanilang interes.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Ang pangunahing isyu ay kung peke ba ang mga pirma ng mag-asawang Archimedes at Liboria sa Special Power of Attorney (SPA) at mortgage agreement, at kung balido ang mortgage agreement na nakasanla ang kanilang lupa.
    Kinakailangan ba ang eksperto sa pagsulat ng kamay upang mapatunayan ang pagpeke? Hindi kinakailangan. Maaaring magdesisyon ang korte batay sa sarili niyang pagsusuri ng mga pirma at iba pang ebidensya, lalo na kung halata ang mga pagkakaiba.
    Ano ang ginawang pagsusuri ng RTC sa mga pirma? Nagkaroon ng personal na pagsusuri ang RTC Judge sa mga pinagdududahang pirma sa SPA at mortgage agreement, at kinumpara ito sa mga pirma ng mag-asawa sa mga dokumento ng kaso.
    Anong ibang ebidensya ang sinuportahan ang pagpapatunay ng pagpeke? Kabilang sa iba pang ebidensya ang testimonya ng isang hostile witness, ang petsa ng SPA na nauna pa sa pag-isyu ng titulo ng lupa, at ang kawalan ng mag-asawa sa Pilipinas noong umano’y pinirmahan ang mga dokumento.
    Bakit binigyan ng korte ang mag-asawang Archimedes at Liboria ng bayad sa abogado? Binigyan sila ng bayad sa abogado dahil napilitan silang makipaglitigasyon at kumuha ng serbisyo ng abogado upang protektahan ang kanilang interes, ayon sa Article 2208 (2) ng Civil Code.
    Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga kaso ng pagpapautang? Nagbibigay-diin ang desisyon na kailangan angDue diligence sa pagpapatunay ng awtoridad ng isang taong nagpapanggap na may kapangyarihan na isanla ang ari-arian ng iba.
    Paano nakaapekto ang pagiging nasa ibang bansa ng mag-asawa sa kaso? Sinuportahan ng sertipikasyon mula sa BOI ang kanilang pahayag na hindi sila nasa Pilipinas noong pinirmahan ang mga dokumento, kahit hindi ito ang pangunahing basehan ng desisyon.
    Ano ang kahalagahan ng testimonya ng hostile witness sa kaso? Nakatulong ang kanyang testimonya sa pagpapatunay na hindi niya nakita kung sino ang pumirma sa mga dokumento, na nagbigay-diin sa pagdududa sa pagiging tunay ng mga pirma.

    Sa kabuuan, ang desisyon na ito ay nagpapatibay sa kapangyarihan ng mga korte na magpasya sa mga kaso ng pagpeke batay sa sariling pagsusuri ng mga ebidensya, at nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagiging maingat ng mga bangko sa pagpapatunay ng awtoridad ng mga taong humihiram ng pera at nagpapasanla ng ari-arian.

    Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga tiyak na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay ibinigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
    Source: PLANTERS DEVELOPMENT BANK, NOW CHINA BANK SAVINGS, INC. VS. SPOUSES ARCHIMEDES S. INONCILLO AND LIBORIA V. MENDOZA, G.R. No. 244340, September 09, 2020

  • Pagpapatunay ng Pagpeke sa Pirma: Pagtanggol sa Iyong Pag-aari

    Panimula:
    Pinagtibay ng Korte Suprema na ang isang Deed of Absolute Sale ay walang bisa kung ang pirma ng nagbenta ay peke. Mahalaga ito dahil pinoprotektahan nito ang mga may-ari ng lupa laban sa panloloko at ilegal na paglilipat ng kanilang mga ari-arian. Tinitiyak ng desisyon na ang mga titulo ng lupa ay hindi maaaring ilipat batay sa mga dokumentong may pekeng pirma, na nagbibigay proteksyon sa mga lehitimong may-ari.

    Ang Kuwento ng Lupa at Huwad na Pirma: Paano Ito Nagsimula?

    Si Julita A. Carbonell-Mendes ay naghain ng reklamo upang ipawalang-bisa ang mga dokumento at bawiin ang kanyang pag-aari. Ayon kay Julita, nagtrabaho sa Canada, kanyang nadiskubre na ang titulo ng kanyang lupa ay nailipat sa pangalan ng mga Spouses Carbonell sa pamamagitan ng isang Deed of Absolute Sale na mayroon umanong pekeng pirma. Ipinakita niya na siya ay nasa Canada nang panahong nilagdaan ang Deed of Absolute Sale, kaya imposibleng siya mismo ang lumagda. Bukod pa rito, sinabi niya na ang kanyang tunay na pirma ay malaki ang pagkakaiba sa pirma na nasa Deed of Absolute Sale.

    Ang pagdinig sa kaso ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pagpapatunay ng pagkakakilanlan at integridad ng mga dokumento sa paglipat ng lupa. Ayon sa batas, ang isang kontrata ng bentahan, tulad ng Deed of Absolute Sale, ay dapat na may pahintulot ng parehong partido upang maging wasto. Kung ang isa sa mga pirma ay napatunayang peke, ang kontrata ay walang bisa mula pa sa simula. Sa kasong ito, dahil napatunayang peke ang pirma ni Julita, ang Deed of Absolute Sale ay hindi nagkaroon ng bisa.

    Ang isa sa mga puntong binigyang-diin ng Korte Suprema ay ang pagiging limitado ng kanilang sakop sa mga katanungan ng batas lamang. Hindi trabaho ng Korte Suprema na muling suriin ang mga ebidensya na tinalakay na sa mga mababang hukuman. Maliban na lamang kung mayroong malinaw na pagkakamali o pag-abuso sa diskresyon, ang mga natuklasan ng mababang hukuman, lalo na kung pinagtibay ng Court of Appeals, ay dapat igalang. Gayunpaman, nilinaw din ng korte na may ilang mga eksepsiyon dito. Dito napagtanto ng korte na naaangkop na ang pagsusuri.

    Pinagtibay ng Korte Suprema ang natuklasan ng mababang hukuman na ang pirma ni Julita sa Deed of Absolute Sale ay peke. Sa ilalim ng Section 22, Rule 132 ng Rules of Court, ang pagiging tunay ng sulat-kamay ay maaaring mapatunayan sa pamamagitan ng isang saksi na pamilyar sa sulat-kamay, o sa pamamagitan ng paghahambing ng korte sa pinag-uusapang sulat-kamay at sa mga tunay na specimen ng sulat-kamay. Sa kasong ito, maraming ebidensya si Julita upang patunayan na peke ang kanyang pirma. Ayon pa sa Spouses Estacio v. Dr. Jaranilla, “Ang korte ay maaaring gumawa ng sarili nitong pagsusuri sa mga dokumento upang malaman kung peke ang isang pirma. Maaaring gawin ito ng hukom nang hindi nangangailangan ng tulong mula sa mga eksperto, lalo na kung ang pinag-uusapan ay pagkakatulad o pagkakaiba lamang ng sulat-kamay.”

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Ang pangunahing isyu ay kung peke ang pirma sa Deed of Absolute Sale, na magpapawalang-bisa sa paglipat ng titulo ng lupa.
    Paano pinatunayan na peke ang pirma? Ipinakita ng nagrereklamo ang kanyang pasaporte, citizenship card, at iba pang dokumento na nagpapakita ng kanyang tunay na pirma, na malaki ang pagkakaiba sa pirma sa Deed of Absolute Sale.
    Ano ang epekto ng pagiging peke ng pirma? Dahil peke ang pirma, ang Deed of Absolute Sale ay walang bisa, kaya hindi ito maaaring gamitin upang ilipat ang pag-aari.
    Ano ang ginawa ng Korte Suprema sa kasong ito? Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng mababang hukuman na nagpapawalang-bisa sa Deed of Absolute Sale. Ipinanumbalik ang orihinal na titulo ng lupa sa pangalan ng nagrereklamo.
    Bakit hindi na muling sinuri ng Korte Suprema ang mga ebidensya? Hindi na muling sinuri ng korte ang mga ebidensya dahil ang kanilang trabaho ay limitadong suriin lamang ang mga katanungan ng batas, maliban na lamang kung mayroong malinaw na pagkakamali o pag-abuso sa diskresyon.
    Ano ang sinabi ng korte tungkol sa mga paghahambing ng mga pirma? Sinabi ng korte na ang hukom ay maaaring magsagawa ng paghahambing sa pinagtatalunang pirma gamit ang iba pang mga specimen nang hindi nangangailangan ng dalubhasa.
    Ano ang kahalagahan ng pasaporte ng nagrereklamo sa kaso? Nagpakita ng ebidensya ang nagrereklamo upang patunayan na siya ay nasa Canada noong nilagdaan ang Deed of Absolute Sale. Ang mga kopya nito ay iniharap sa hukuman.
    Sino ang dapat konsultahin kung may katulad na problema? Dapat konsultahin ang isang abogado upang malaman ang mga hakbang na dapat gawin upang protektahan ang iyong interes.

    Sa ganitong sitwasyon, mahalaga na maging maingat at alamin ang mga karapatan sa pag-aari. Kung may kahina-hinalang transaksyon na may kaugnayan sa lupa, agad na kumonsulta sa abogado upang maprotektahan ang inyong interes at maiwasan ang anumang ilegal na paglipat ng inyong pag-aari.

    Para sa mga katanungan tungkol sa pag-aaplay ng desisyong ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay ibinigay para sa layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa partikular na legal na gabay na angkop sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
    Source: Janet Carbonell v. Julita A. Carbonell-Mendes, G.R. No. 205681, July 01, 2015

  • Pagpapatunay ng Pagpeke ng Pirma: Mga Dapat Malaman Ayon sa Korte Suprema

    Paano Patunayan ang Pagpeke ng Pirma sa Legal na Paraan

    G.R. No. 200013, January 14, 2015

    Mahalaga ang pagpapatunay ng pagpeke ng pirma sa mga dokumento, lalo na kung ito ay nakakaapekto sa iyong karapatan sa ari-arian o iba pang mahahalagang bagay. Sa kasong ito, tatalakayin natin kung paano dapat patunayan ang pagpeke ng pirma ayon sa naging desisyon ng Korte Suprema, at kung ano ang mga dapat tandaan upang maprotektahan ang iyong sarili.

    INTRODUKSYON

    Isipin na lamang na may isang dokumento na naglilipat ng iyong ari-arian sa ibang tao, at ang pirma mo rito ay pinagdududahan. Paano mo ito mapapatunayan na peke at maprotektahan ang iyong karapatan? Ito ang sentrong tanong sa kaso ni Betty Gepulle-Garbo laban sa mga Spouses Victorey Antonio Garabato at Josephine S. Garabato. Nais ni Betty na ipawalang-bisa ang titulo ng lupa na nasa pangalan ng mga Garabato, dahil umano sa pekeng pirma sa mga dokumento ng pagbebenta.

    ANG LEGAL NA KONTEKSTO

    Sa ilalim ng batas, ang pagpeke ng pirma ay hindi basta-basta inaakala. Kailangan itong patunayan sa pamamagitan ng malinaw, positibo, at nakakakumbinsing ebidensya. Ayon sa Section 1, Rule 131 ng Rules of Court, ang burden of proof o tungkulin na magpatunay ay nasa partido na nagke-claim ng forgery. Ibig sabihin, si Betty ang dapat magpakita ng matibay na ebidensya na peke ang mga pirma.

    Mahalaga ring tandaan ang sinabi ng Korte Suprema sa kasong Jimenez v. Commission on Ecumenical Mission, United Presbyterian Church, USA:

    “x x x [T]he authenticity of a questioned signature cannot be determined solely upon its general characteristics, similarities or dissimilarities with the genuine signature. Dissimilarities as regards spontaneity, rhythm, pressure of the pen, loops in the strokes, signs of stops, shades, etc., that may be found between the questioned signature and the genuine one are not decisive on the question of the former’s authenticity.”

    Ibig sabihin, hindi sapat na basta ihambing ang pirma at sabihing magkaiba. Kailangang isaalang-alang ang iba’t ibang factors tulad ng posisyon ng nagsulat, kondisyon ng papel, kanyang estado ng isip, at gamit na panulat.

    PAGHIMAY SA KASO

    Nagsimula ang kaso nang ihain ni Betty ang petisyon para ipawalang-bisa ang titulo ng lupa na nasa pangalan ng mga Garabato. Iginiit niya na peke ang pirma ni Nick Garbo (asawa niya) at ni Eduviges Garabato (unang asawa ni Nick) sa Deed of Sale na naglipat ng lupa kay Florence Garabato (anak ni Nick kay Eduviges). Sinabi rin niya na peke ang Deed of Sale sa pagitan ni Florence at ni Victorey Garabato.

    Narito ang mga pangyayari na humantong sa kaso:

    • 1977: Nagkaroon ng Deed of Sale sa pagitan ni Eduviges at Florence, kung saan ibinenta ni Eduviges kay Florence ang lupa.
    • 1978: Namatay si Eduviges. Pagkatapos, nagpakasal si Nick kay Betty.
    • 1988: Narehistro ni Florence ang lupa sa kanyang pangalan.
    • 1992: Namatay si Florence.
    • 1996: Narehistro ni Victorey ang lupa sa kanyang pangalan, base sa Deed of Sale na gawa ni Florence.
    • 2001: Naghain ng kaso si Betty para ipawalang-bisa ang titulo.

    Nagpakita si Betty ng handwriting expert mula sa NBI na nagsabing hindi pareho ang pirma ni Nick sa mga dokumento. Ngunit hindi ito kinatigan ng RTC at CA. Ayon sa kanila:

    “The opinion of handwriting experts are not necessarily binding upon the court, the expert’s function being to place before the court data upon which the court can form its own opinion.”

    Dagdag pa rito, sinabi ng Korte Suprema na hindi ipinaliwanag ng eksperto kung paano niya nakuha ang kanyang konklusyon. Hindi rin niya tinukoy ang mga kakaibang marka na magpapakita ng forgery.

    PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

    Ang desisyon na ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng matibay na ebidensya sa pagpapatunay ng forgery. Hindi sapat ang opinyon ng eksperto kung walang malinaw na paliwanag kung paano niya nakuha ang kanyang konklusyon. Ito ay may malaking epekto sa mga kaso na may kinalaman sa pekeng pirma, lalo na sa mga transaksyon ng lupa at ari-arian.

    Mga Pangunahing Aral:

    • Burden of Proof: Ang nagke-claim ng forgery ang dapat magpatunay nito.
    • Expert Testimony: Hindi sapat ang opinyon ng eksperto; kailangan ng malinaw na paliwanag at matibay na basehan.
    • Independent Examination: Ang hukom ay dapat magsagawa ng sariling pagsusuri sa pirma.

    FREQUENTLY ASKED QUESTIONS

    1. Ano ang dapat kong gawin kung pinagdududahan ko ang pirma sa isang dokumento?

    Kumonsulta agad sa isang abogado at kumuha ng handwriting expert para suriin ang pirma. Siguraduhing makakalap ka ng sapat na ebidensya para mapatunayan ang iyong claim.

    2. Sapat na ba ang opinyon ng handwriting expert para manalo sa kaso?

    Hindi. Kailangan din ng iba pang ebidensya at ang hukom ay magsasagawa ng sariling pagsusuri.

    3. Ano ang mangyayari kung hindi ko mapatunayan ang forgery?

    Malamang na hindi katigan ng korte ang iyong claim at mananatili ang bisa ng dokumento.

    4. Gaano katagal ang proseso ng pagpapatunay ng forgery?

    Depende sa complexity ng kaso at dami ng ebidensya, maaaring tumagal ng ilang buwan o taon.

    5. Ano ang mga posibleng depensa ng kabilang partido kung inaakusahan ako ng forgery?

    Maaaring sabihin nila na tunay ang pirma, may consent ang partido, o nag-lapse na ang panahon para maghain ng kaso.

    Naghahanap ka ba ng ekspertong abogado na may malawak na karanasan sa mga kaso ng pagpeke ng dokumento? Ang ASG Law ay handang tumulong sa iyo. Para sa konsultasyon, mag-email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming opisina. Makipag-ugnayan dito para sa karagdagang impormasyon. Kami sa ASG Law ay eksperto sa ganitong usapin, kaya huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin!