Ang kasong ito ay tungkol sa kung sino ang may mas mahusay na karapatan sa isang parsela ng lupa. Ipinasiya ng Korte Suprema na ang pamilya ng orihinal na nagmamay-ari, si Roger Jarque, ang may karapatan dito. Sinabi ng korte na walang sapat na ebidensya na ang karapatan sa lupa ay nailipat sa ibang tao, kaya’t ang pagmamay-ari ay nananatili sa mga tagapagmana ni Roger Jarque. Kailangan ang malinaw na dokumento para mapatunayang nailipat nga ang karapatan sa pagmamay-ari ng lupa.
Lupain ng mga Jarque: Kanino nga ba ang Lupa?
Sa isang usapin na umabot sa Korte Suprema, pinagtalunan ng mga tagapagmana ni Roger Jarque at nina Marcial Jarque, Lelia Jarque-Lagsit, at Teresita Jarque-Bailon ang pagmamay-ari ng isang lupa sa Sorsogon. Ang lupang ito, na dating pag-aari ni Laureano Jarque, ay naging sentro ng labanan dahil sa mga magkakasalungat na mga pag-angkin ng pagmamay-ari. Ang kaso ay nagbukas ng mga komplikasyon sa pagitan ng mga tagapagmana, na nagtatampok sa kahalagahan ng malinaw at konkretong ebidensya sa pagtatatag ng pagmamay-ari ng lupa sa ilalim ng batas ng Pilipinas.
Nagsimula ang kwento nang mamatay si Laureano Jarque noong 1946, bago pa man magkabisa ang Bagong Kodigo Sibil. Ang batas na umiiral noon, ang Lumang Kodigo Sibil, ang siyang nagtakda kung paano hahatiin ang kanyang mga ari-arian sa kanyang asawa, si Servanda Hagos, at mga anak. Ayon sa mga tagapagmana ni Roger, mula nang mamatay ang kanilang lolo na si Laureano, ang kanilang ama na si Roger ang nagmana ng Lot No. 2560 at ginamit ang lahat ng katangian ng pagmamay-ari at pag-aari dito. Nang mamatay si Servanda noong 1975, ang kanyang mga anak ay nagkaroon ng isang kasunduan sa pagitan nila upang hatiin ang mga ari-arian, kung saan ang Lot No. 2560 ay napunta kay Roger.
Iginiit ng mga tagapagmana na, kahit pa si Servanda ay may karapatan sa lupa bilang asawa, hindi ito nangangahulugan na maaari niyang ipagbili ang buong lupa nang walang pahintulot ng iba pang mga tagapagmana. Para sa kanila, walang sapat na ebidensya na nagpapakita na si Servanda ay may karapatang ilipat ang pagmamay-ari ng lupa kay Dominga. Sa kabilang banda, sinabi naman ng mga anak ni Lupo, na sina Marcial, Lelia, at Teresita, na si Servanda ang nagbenta ng lupa kay Benito Coranes, at nang matubos ito ni Dominga, naging kanya na ang lupa.
Nagdesisyon ang Municipal Circuit Trial Court (MCTC) na ang mga tagapagmana ni Roger ang tunay na may-ari ng lupa, ngunit binaliktad ito ng Court of Appeals (CA), na nagsabing may karapatan si Servanda na ibenta ang lupa. Ngunit hindi sumang-ayon dito ang Korte Suprema. Ayon sa kanila, walang konkretong ebidensya na nagpapakita na si Servanda ay may karapatang ipagbili ang lupa, at walang dokumento na nagpapatunay na nailipat kay Dominga ang karapatan sa pagmamay-ari nito.
Art. 493. Each co-owner shall have the full ownership of his part and of the fruits and benefits pertaining thereto, and he may therefore alienate, assign or mortgage it, and even substitute another person in its enjoyment, except when personal rights are involved. But the effect of the alienation or the mortgage, with respect to the co-owners, shall be limited to the portion which may be allotted to him in the division upon the termination of the co-ownership.
Binigyang-diin ng Korte Suprema na kahit pa may karapatan si Servanda bilang co-owner, hindi niya maaaring ibenta ang buong lupa nang walang pahintulot ng iba pang mga tagapagmana. Kahit pa sabihing naipatupad ni Dominga ang karapatan na tubusin ang lupa, ayon sa kanila ay hindi sapat ang mga ebidensya para patunayan na siya na ang nagmamay-ari dito.
Isa pang punto na tinalakay sa kaso ay kung nakuha ba ng mga anak ni Lupo ang lupa sa pamamagitan ng prescription, o ang paglipas ng panahon. Ayon sa kanila, matagal na nilang inaalagaan at sinasaka ang lupa, kaya’t dapat na sa kanila na ito. Ngunit hindi rin ito pinaniwalaan ng Korte Suprema. Para sa kanila, ang pag-aalaga nila sa lupa ay dahil lamang sa pinahintulutan sila ni Roger, at hindi nangangahulugan na sila na ang may-ari nito.
Kaya naman, ibinalik ng Korte Suprema ang desisyon ng MCTC, at sinabing ang mga tagapagmana ni Roger Jarque ang tunay na may-ari ng lupa. Ang obligasyon na P950.00 ay magkakaroon ng interes mula sa panahon ng paghingi sa counterclaim. Ang mga gantimpala ng moral at huwarang pinsala at bayad sa abogado ay magkakaroon ng interes sa rate na 6% bawat taon mula sa oras na sila ay naging matukoy, ibig sabihin, petsa ng Desisyon ng MCTC, hanggang sa pagiging pinal ng paghatol na ito. Ang kabuuang halaga ay pagkatapos ay magkakaroon ng interes sa rate na 6% bawat taon mula sa naturang pagiging pinal ng paghatol hanggang sa kasiyahan nito.
FAQs
| Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Ang pangunahing isyu ay kung sino ang may mas mahusay na karapatan sa isang parsela ng lupa sa Sorsogon: ang mga tagapagmana ni Roger Jarque o ang mga anak ni Lupo Jarque. Ito ay nakasentro sa legalidad ng pagbebenta ng lupa ni Servanda at kung nailipat ba ang karapatan kay Dominga. |
| Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa karapatan ni Servanda na magbenta ng lupa? | Sinabi ng Korte Suprema na kahit na si Servanda ay may karapatan bilang co-owner ng lupa, hindi niya maaaring ibenta ang buong lupa nang walang pahintulot ng iba pang mga tagapagmana. Ibig sabihin, ang kanyang karapatan na magbenta ay limitado lamang sa kanyang bahagi ng lupa. |
| Ano ang kahalagahan ng ‘Ratification of Ownership of Real Property’ sa kaso? | Ang ‘Ratification of Ownership of Real Property’ ay ang dokumentong ginamit ni Dominga para patunayan ang kanyang pagmamay-ari sa lupa, dahil sinabi niyang tinubos niya ito mula kay Benito. Ngunit para sa Korte Suprema, hindi ito sapat para maging kanya ang lupa, dahil walang malinaw na paglilipat ng karapatan mula kay Servanda patungo kay Dominga. |
| Ano ang naging basehan ng Court of Appeals sa pagpabor sa mga anak ni Lupo? | Naniniwala ang Court of Appeals na si Servanda, bilang asawa ni Laureano, ay may karapatang ibenta ang lupa. Dagdag pa nila, nang matubos ni Dominga ang lupa, siya na ang naging may-ari nito. |
| Bakit binaliktad ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals? | Binaliktad ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals dahil sa kakulangan ng sapat na ebidensya na nagpapatunay na may karapatan si Servanda na magbenta ng lupa at na nailipat kay Dominga ang pagmamay-ari nito. Para sa kanila, walang malinaw na dokumento na nagpapakita ng paglilipat ng karapatan. |
| Maari bang makuha ang lupa sa pamamagitan ng prescription? | Ayon sa Korte Suprema, hindi nakuha ng mga anak ni Lupo ang lupa sa pamamagitan ng prescription. Ang kanilang pag-aalaga sa lupa ay dahil lamang sa pinahintulutan sila ni Roger, at hindi nangangahulugan na sila na ang may-ari nito. |
| Ano ang ibig sabihin ng ‘co-ownership’ sa kasong ito? | Ang ‘co-ownership’ ay nangangahulugan na ang lupa ay pagmamay-ari ng higit sa isang tao. Sa kasong ito, nang mamatay si Laureano, ang kanyang asawa at mga anak ay naging co-owners ng lupa. |
| Ano ang aral na makukuha sa kasong ito? | Ang aral na makukuha sa kasong ito ay ang kahalagahan ng malinaw na dokumento sa paglilipat ng karapatan sa pagmamay-ari ng lupa. Dapat tiyakin na may sapat na ebidensya para patunayan na ang paglilipat ng karapatan ay legal at wasto. |
Sa madaling salita, ang kasong ito ay nagpapakita kung gaano kahalaga ang malinaw na ebidensya sa pagpapatunay ng pagmamay-ari ng lupa. Kung walang sapat na dokumento, maaaring mapunta sa iba ang iyong ari-arian.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Heirs of Roger Jarque vs. Marcial Jarque, G.R. No. 196733, November 21, 2018