n

Ang Pangulo ba ay May Ganap na Kapangyarihan sa Paghirang ng Pambansang Alagad ng Sining?

n

G.R. No. 189028, July 16, 2013

n

nAng pagiging Pambansang Alagad ng Sining ay isang prestihiyosong karangalan na iginagawad sa mga Pilipinong may natatanging ambag sa sining at kultura ng bansa. Ngunit, hanggang saan ba ang kapangyarihan ng Pangulo ng Pilipinas sa pagpili kung sino ang dapat tumanggap ng karangalang ito? Maaari bang balewalain ng Pangulo ang rekomendasyon ng mga eksperto sa sining at kultura, at pumili ng sarili niyang mga kandidato? Ito ang sentro ng usapin sa kasong National Artist for Literature Virgilio Almario, et al. v. The Executive Secretary, et al., kung saan sinuri ng Korte Suprema ang limitasyon ng kapangyarihan ng Pangulo sa pagpili ng Pambansang Alagad ng Sining.n

nn

Ang Batas at ang Proseso ng Pagpili

n

nUpang lubos na maunawaan ang kasong ito, mahalagang alamin ang legal na batayan at proseso ng pagpili ng Pambansang Alagad ng Sining. Nagsimula ito noong 1972 sa Proclamation No. 1001 ni dating Pangulong Ferdinand Marcos, na nagtatag ng parangal na ito. Binago ito ng Proclamation No. 1144 noong 1973, na lumikha ng National Artists Awards Committee, na binubuo ng mga miyembro ng Board of Trustees ng Cultural Center of the Philippines (CCP), upang pangasiwaan ang proseso ng pagpili. Ang kapangyarihang ito ay muling pinagtibay sa Presidential Decree No. 208.n

n

nNoong 1992, itinatag ang National Commission for Culture and the Arts (NCCA) sa pamamagitan ng Republic Act No. 7356. Binigyan ang NCCA ng malawak na mandato sa pagpapaunlad, pagtataguyod, at pagpreserba ng kulturang Pilipino. Kabilang sa mandato ng NCCA ang “pagkilala sa natatanging ambag sa sining sa pamamagitan ng mga parangal, grants, at serbisyo sa mga artista at grupo na may malaking kontribusyon sa pamana ng kulturang Pilipino.” Binigyan din ang NCCA ng kapangyarihang “magpayo sa Pangulo tungkol sa mga bagay na may kinalaman sa kultura at sining, kasama na ang paglikha ng espesyal na dekorasyon o parangal, para sa mga taong may makabuluhang kontribusyon sa pagpapaunlad at pagtataguyod ng kulturang Pilipino at sining.”n

n

nDahil parehong may mandato ang CCP at NCCA sa pagtataguyod ng sining at kultura, nagtulungan sila sa pagpapatakbo ng National Artists Award. Nagkaroon ng rebisyon sa guidelines noong 2007, kung saan itinatag ang National Artist Award Council of Experts na siyang magsisilbing screening committee. Binigyang diin sa guidelines na ito ang masusing proseso ng nominasyon at seleksyon, na kinapapalooban ng iba’t ibang panig ng eksperto sa sining.n

n

nIsinasaad sa Revised Guidelines for the Nomination and Selection of National Artists (Setyembre 2007) ang mga sumusunod na mahalagang probisyon:n

n

n

4.5. Ang National Artist Award Council of Experts ay bubuuin bago o sa panahon ng nominasyon. Ito ay may tungkuling suriin ang mga nominado at irekomenda sa NCCA at CCP Boards ang mga kandidato para sa Order of National Artists. Ito ay bubuuin ng mga respetadong peers, scholars, (kasama ang cultural philosophers at historians), academicians, researchers, art critics, at iba pang may kaalaman na indibidwal. Ang mas malawak na age-range ng mga eksperto na may first-hand knowledge sa mga nagawa ng mga nominado ay isasaalang-alang.

n

7.7. Ang mga rekomendasyon mula sa Second Deliberation Panel ng National Artist Award Council of Experts ay ipiprisinta sa joint boards ng NCCA at CCP para sa huling seleksyon. Ang presentors ay maghahanda ng kanilang presentasyon sa pamamagitan ng sulat kasama ang audio-visual presentation o powerpoint presentation. Ang mga nakasulat na interpellation/opinyon ay tatanggapin mula sa mga piling kritiko. Ang pagsusuri ay ibabatay sa ranking na ginawa ng Second Deliberation. Ang pagboto ay magiging across disciplines. Ang mga Pambansang Alagad ng Sining ay bibigyan ng opsyon kung boboto sila sa lahat ng kategorya o sa kanilang partikular na disiplina.

n

7.9. Ang listahan ng mga awardees ay isusumite sa Pangulo ng Republika ng Pilipinas para sa kumpirmasyon, proklamasyon at conferral.

n

nn

Ang Kontrobersiya sa 2009 National Artists

n

nNagsimula ang kontrobersiya noong 2009 nang magproklama si dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ng mga bagong Pambansang Alagad ng Sining. Ang proseso ay nagsimula sa nominasyon, pre-screening, at deliberasyon ng iba’t ibang panel ng eksperto. Mula sa 87 na nominado, napili ang shortlist na 32, pagkatapos ay 13, at sa huli, 4 na pangalan ang nirekomenda ng NCCA at CCP Boards sa Pangulo: Manuel Conde (Film), Ramon Santos (Musika), Lazaro Francisco (Literatura), at Federico Aguilar-Alcuaz (Visual Arts).n

n

nNgunit, sa halip na aprubahan lamang ang rekomendasyon, nagdagdag ang Pangulo ng apat pang pangalan na hindi dumaan sa masusing proseso ng NCCA at CCP: Cecile Guidote-Alvarez, Carlo Magno Jose Caparas, Francisco Mañosa, at Jose Moreno. Bukod pa rito, inalis sa listahan ang pangalan ni Ramon Santos, na orihinal na nominado para sa Musika. Nagdulot ito ng malaking pagtutol mula sa mga kasalukuyang Pambansang Alagad ng Sining, mga artista, at mga grupong pangkultura, na nagpetisyon sa Korte Suprema.n

n

nAng mga petitioner, kabilang ang mga Pambansang Alagad ng Sining tulad nina Virgilio Almario at Bienvenido Lumbera, ay naghain ng petisyon para sa prohibition, certiorari, at injunction. Iginiit nila na labag sa batas at grave abuse of discretion ang ginawa ng Pangulo. Ayon sa kanila, limitado lamang ang diskresyon ng Pangulo at hindi niya maaaring balewalain ang rekomendasyon ng NCCA at CCP Boards. Binigyang diin din nila ang disqualification ni Cecile Guidote-Alvarez, na noo’y Executive Director ng NCCA, mula sa nominasyon.n

n

nSa kabilang banda, iginiit ni respondent Carlo Caparas na walang grave abuse of discretion. Ayon sa kanya, ang papel lamang ng NCCA at CCP Boards ay magpayo sa Pangulo, at ang Pangulo ang may huling kapangyarihan sa pagpili. Sinabi rin niyang hindi na maaaring pigilan ang proklamasyon dahil tapos na ito.n

n

nIpinahayag naman ni Cecile Guidote-Alvarez na isinusuko niya ang kanyang karapatang maghain ng komento at nagpapasakop sa desisyon ng Korte Suprema. Si Francisco Mañosa ay nagpahayag ng kahandaang isuko ang parangal kung hindi siya karapat-dapat. Si Jose Moreno ay hindi naghain ng anumang pleading.n

nn

Ang Desisyon ng Korte Suprema

n

nBinigyang diin ng Korte Suprema ang limitasyon ng kapangyarihan ng Pangulo. Bagama’t kinilala ng Korte na ang “recommendation” ng NCCA at CCP Boards ay “advisory” lamang at hindi binding sa Pangulo, sinabi nito na hindi ito nangangahulugan na walang limitasyon ang diskresyon ng Pangulo.n

n

nDiscretion is not a free-spirited stallion that runs and roams wherever it pleases but is reined in to keep it from straying. In its classic formulation, “discretion is not unconfined and vagrant” but “canalized within banks that keep it from overflowing.” – pahayag ng Korte Suprema, binibigyang diin na ang diskresyon ay hindi arbitraryo.n

n

nAyon sa Korte, dapat gamitin ng Pangulo ang kanyang kapangyarihan alinsunod sa batas, kasama na ang Republic Act No. 7356 at ang mga guidelines ng NCCA at CCP. Ang tungkulin ng Pangulo na “faithfully execute the laws” ay nangangahulugan na dapat niyang sundin ang mga batas at regulasyon na namamahala sa pagpili ng Pambansang Alagad ng Sining.n

n

nIn view of the various stages of deliberation in the selection process and as a consequence of his/her duty to faithfully enforce the relevant laws, the discretion of the President in the matter of the Order of National Artists is confined to the names submitted to him/her by the NCCA and the CCP Boards. – paglilinaw ng Korte Suprema sa limitasyon ng diskresyon ng Pangulo.n

n

nSamakatuwid, sinabi ng Korte Suprema na ang Pangulo ay maaaring pumili mula lamang sa mga pangalang isinumite ng NCCA at CCP Boards. Hindi maaaring magdagdag ang Pangulo ng mga pangalang hindi dumaan sa proseso ng nominasyon at seleksyon. Sa kaso ni Cecile Guidote-Alvarez, binigyang diin ng Korte na disqualified siya dahil siya mismo ay opisyal ng NCCA.n

n

nDahil dito, pinagdesisyunan ng Korte Suprema na may grave abuse of discretion ang proklamasyon kina Cecile Guidote-Alvarez, Carlo Magno Jose Caparas, Francisco Mañosa, at Jose Moreno bilang Pambansang Alagad ng Sining. Kinatigan ng Korte ang petisyon at ipinawalang-bisa ang mga proklamasyon na ito.n

nn

Praktikal na Implikasyon ng Desisyon

n

nAng desisyon na ito ng Korte Suprema ay may malaking implikasyon sa proseso ng pagpili ng Pambansang Alagad ng Sining sa hinaharap. Nilinaw nito ang limitasyon ng kapangyarihan ng Pangulo at binigyang diin ang kahalagahan ng proseso ng nominasyon at seleksyon na pinangangasiwaan ng NCCA at CCP Boards.n

n

nPara sa mga artista at organisasyong pangkultura, ang desisyon na ito ay nagpapatibay sa kanilang papel sa pagkilala sa mga natatanging alagad ng sining. Ipinapakita nito na ang pagpili ng Pambansang Alagad ng Sining ay hindi dapat na isang simpleng pampulitika na desisyon, kundi isang proseso na nakabatay sa merito at ekspertisya sa sining at kultura.n

nn

Mga Mahalagang Leksyon

n

n
• Limitado ang Diskresyon ng Pangulo: Hindi ganap ang kapangyarihan ng Pangulo sa pagpili ng Pambansang Alagad ng Sining. Dapat itong gamitin alinsunod sa batas at sa rekomendasyon ng NCCA at CCP Boards.

n

• Kahalagahan ng Proseso: Ang masusing proseso ng nominasyon at seleksyon ay mahalaga upang matiyak na ang parangal ay iginagawad sa mga tunay na karapat-dapat. Hindi maaaring balewalain ang prosesong ito.

n

• Papel ng NCCA at CCP: Kinikilala ang ekspertisya at mandato ng NCCA at CCP Boards sa pagpili ng Pambansang Alagad ng Sining. Ang kanilang rekomendasyon ay mahalaga at dapat isaalang-alang.

n

nn

Mga Madalas Itanong (FAQ)

nn

Maaari bang basta na lamang pumili ang Pangulo ng kahit sino bilang Pambansang Alagad ng Sining?

n

Hindi. Ayon sa desisyon ng Korte Suprema, limitado lamang ang diskresyon ng Pangulo. Dapat siyang pumili mula sa mga pangalang nirekomenda ng NCCA at CCP Boards.

nn

Ano ang papel ng NCCA at CCP Boards sa proseso?

n

Ang NCCA at CCP Boards ang may pangunahing papel sa pagpapatakbo ng National Artist Award. Sila ang nagtataguyod ng proseso ng nominasyon, seleksyon, at nagrerekomenda ng mga kandidato sa Pangulo.

nn

Ano ang mangyayari kung hindi sumang-ayon ang Pangulo sa rekomendasyon ng NCCA at CCP?

n

Ayon sa desisyon, hindi binding ang rekomendasyon ng NCCA at CCP Boards sa Pangulo. Maaaring hindi sundin ng Pangulo ang rekomendasyon at hindi pumili ng sinuman mula sa listahan. Ngunit, hindi siya maaaring magdagdag ng pangalan na hindi dumaan sa proseso ng nominasyon at seleksyon.

nn

Ano ang ibig sabihin ng