ASG Law

Tag: Legalidad ng Dokumento

  • Huwag Isawalang-Bahala ang Panunumpa: Mga Dapat Tandaan sa Notarisasyon Ayon sa Kaso Gaddi vs. Velasco

    Mahalaga ang Personal na Pagharap at Wastong Identipikasyon sa Notarisasyon

    G.R. No. 57508 (A.C. No. 8637), Setyembre 15, 2014

    INTRODUKSYON

    Sa Pilipinas, ang notarisasyon ay isang mahalagang proseso upang gawing legal at mapagkakatiwalaan ang isang dokumento. Isipin na lamang kung gaano kahalaga na mapatunayan na ikaw talaga ang pumirma sa isang dokumento, lalo na kung ito ay gagamitin sa korte o iba pang legal na transaksyon. Ngunit paano kung ang isang notaryo publiko ay hindi sumusunod sa tamang proseso? Ito ang sentro ng kaso ni Imelda Cato Gaddi laban kay Atty. Lope M. Velasco. Ang kasong ito ay nagpapaalala sa ating lahat, lalo na sa mga abogado at notaryo publiko, na ang notarisasyon ay hindi lamang basta pormalidad, kundi isang seryosong responsibilidad na may kaakibat na pananagutan.

    KONTEKSTONG LEGAL

    Ang kasong ito ay umiikot sa 2004 Rules on Notarial Practice at sa Code of Professional Responsibility para sa mga abogado. Ayon sa Rule IV, Section 2(b) ng 2004 Rules on Notarial Practice, malinaw na nakasaad na hindi dapat notarisahan ng isang notaryo publiko ang isang dokumento maliban kung ang lumagda ay personal na humarap sa kanya sa oras ng notarisasyon at personal niyang kilala o napatunayan ang pagkakakilanlan sa pamamagitan ng competent evidence of identity. Sinasabi rin sa Rule VI, Section 3(a) na sa oras ng notarisasyon, dapat pumirma o maglagay ng thumbmark ang lumagda sa notarial register ng notaryo publiko.

    Ang mga patakarang ito ay mahalaga upang matiyak ang integridad ng proseso ng notarisasyon. Ang personal na pagharap ay nagbibigay-daan sa notaryo na makumpirma na ang lumagda ay talaga ngang ang taong nagpapanggap na siya, at kusang-loob niyang pinirmahan ang dokumento. Kung walang personal na pagharap, maaaring magkaroon ng pandaraya o pagpilit sa pagpirma, na maaaring magdulot ng malaking problema sa hinaharap.

    Bukod pa rito, ang Code of Professional Responsibility ay nagtatakda ng mataas na pamantayan ng pag-uugali para sa mga abogado. Ang Canon 1 ay nagsasaad na dapat itaguyod ng isang abogado ang Konstitusyon, sundin ang mga batas ng bansa, at itaguyod ang paggalang sa batas at legal na proseso. Ang Rule 1.01 naman ay nagbabawal sa mga abogado na makisali sa ilegal, hindi tapat, imoral, o mapanlinlang na pag-uugali. Ang paglabag sa Rules on Notarial Practice ay maaaring ituring na paglabag din sa Code of Professional Responsibility, dahil ito ay sumasalamin sa kawalan ng propesyonalismo at integridad ng isang abogado.

    Halimbawa, sa pang-araw-araw na buhay, kung ikaw ay bibili ng lupa, mahalaga na ang Deed of Sale ay notarisado. Tinitiyak nito na ang nagbebenta ay tunay na may-ari ng lupa at kusang-loob niyang ibinebenta ito sa iyo. Kung ang notarisasyon ay ginawa nang hindi wasto, maaaring lumabas sa kalaunan na peke pala ang pirma o napilitan lamang ang nagbebenta, na maaaring maging sanhi ng pagkawala mo ng lupa at pera.

    PAGSUSURI SA KASO

    Si Imelda Cato Gaddi, Operations and Accounting Manager ng Bert Lozada Swimming School (BLSS), ay nagbukas ng sangay ng BLSS sa Solano, Nueva Vizcaya. Ngunit, kinomplain siya ni Angelo Lozada, Chief Operations Officer ng BLSS, dahil hindi raw niya pinahintulutan ang sangay na ito. Dahil dito, inaresto ang mga swimming instructor ng BLSS sa Solano.

    Nang malaman ni Gaddi ang pag-aresto, nagmakaawa siya sa asawa ni Angelo at sa BLSS Programs Manager na payagan siyang umalis ng opisina sa Manila para pumunta sa Nueva Vizcaya. Sa halip, pinilit siyang gumawa ng sulat-kamay na pag-amin na walang pahintulot ang BLSS sa Solano at hindi siya maaaring umalis hangga’t hindi niya ito ginagawa. Napilitan si Gaddi na sumulat at nakalabas ng opisina bago mag-1:00 ng hapon.

    Nalaman ni Gaddi na ginamit ni Angelo ang kanyang sulat-kamay na pag-amin laban sa kanya sa isang reklamo, at ito ay notarisado ni Atty. Velasco. Nagreklamo si Gaddi laban kay Atty. Velasco dahil umano sa paglabag sa 2004 Rules on Notarial Practice, partikular ang Rule IV, Section 2(b) at Rule VI, Section 3. Iginiit ni Gaddi na hindi siya personal na humarap kay Atty. Velasco para notarisahan ang kanyang sulat-kamay, hindi siya pumayag sa notarisasyon, at hindi niya personal na kilala si Atty. Velasco.

    Depensa naman ni Atty. Velasco, personal na humarap si Gaddi sa kanyang notarial office sa Makati City noong Abril 22, 2010 at nagpakita ng BLSS ID at TIN ID bilang pagkakakilanlan. Sinabi niyang sinunod niya ang lahat ng patakaran sa notarisasyon at ang reklamo ni Gaddi ang notarisado umano ng pekeng notaryo publiko.

    Ang Korte Suprema, sa pagsusuri ng kaso, ay pinanigan ang findings ng Integrated Bar of the Philippines (IBP) na nag-imbestiga sa kaso. Binigyang-diin ng Korte Suprema ang ilang mahahalagang punto:

    • Hindi kumpleto ang notarial certificate. Nakasaad sa notarial certificate ni Atty. Velasco na “AFFIANT EXHIBITING TO ME HIS/HER C.T.C. NO.__________ISSUED AT/ON___________.” Ang mga blangkong espasyo ay nagpapakita na hindi sinigurado ni Atty. Velasco ang pagkakakilanlan ni Gaddi.
    • Hindi napatunayan ni Atty. Velasco ang personal na pagharap ni Gaddi. Hindi rin nagpakita si Atty. Velasco ng kanyang notarial register upang patunayan na naitala niya ang notarisasyon, na lalong nagpapahina sa kanyang depensa. “It is presumed that evidence willfully suppressed would be adverse if produced.”

    Ayon sa Korte Suprema, “The unfilled spaces clearly establish that Velasco had been remiss in his duty of ascertaining the identity of the signatory to the document. Velasco did not comply with the most basic function that a notary public must do, that is, to require the presence of Gaddi… Furthermore, Velasco affixed his signature in an incomplete notarial certificate.”

    Dahil dito, napatunayan ng Korte Suprema na nagkasala si Atty. Velasco sa paglabag sa 2004 Rules on Notarial Practice at sa Code of Professional Responsibility.

    PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

    Ang kasong Gaddi vs. Velasco ay nagbibigay ng malinaw na babala sa lahat ng notaryo publiko. Hindi dapat isawalang-bahala ang proseso ng notarisasyon. Ang personal na pagharap at wastong pagkakakilanlan ay hindi lamang basta pormalidad, kundi mga pangunahing rekisito upang matiyak ang legalidad at integridad ng isang dokumento.

    Ang kapabayaan sa pagtupad ng tungkulin bilang notaryo publiko ay may malaking kaakibat na parusa. Sa kasong ito, sinuspinde si Atty. Velasco sa pagsasagawa ng abogasya sa loob ng isang taon, kinansela ang kanyang notarial commission, at pinagbawalan siyang ma-commission muli bilang notaryo publiko sa loob ng dalawang taon. Mas mabigat pa ang parusa kumpara sa rekomendasyon ng IBP, na nagpapakita ng seryosong pananaw ng Korte Suprema sa mga paglabag sa Rules on Notarial Practice.

    Mahahalagang Leksyon:

    • Personal na Pagharap ay Mahalaga: Hindi maaaring notarisahan ang dokumento kung hindi personal na humarap ang lumagda sa notaryo publiko.
    • Wastong Identipikasyon: Dapat tiyakin ng notaryo publiko ang pagkakakilanlan ng lumagda sa pamamagitan ng competent evidence of identity.
    • Kumpletong Notarial Certificate: Huwag pirmahan ang notarial certificate kung hindi kumpleto ang impormasyon, lalo na ang patunay ng pagkakakilanlan.
    • Pananagutan: Ang paglabag sa Rules on Notarial Practice ay may kaakibat na disciplinary actions, kabilang ang suspensyon o revocation ng notarial commission, at maging suspensyon sa pag-aabogado.

    MGA KARANIWANG TANONG (FAQs)

    Tanong 1: Ano ang competent evidence of identity na tinatanggap para sa notarisasyon?

    Sagot: Ayon sa 2004 Rules on Notarial Practice, ang competent evidence of identity ay kinabibilangan ng kahit alin sa mga sumusunod: pasaporte, lisensya sa pagmamaneho, Professional Regulation Commission (PRC) ID, Social Security System (SSS) card, Government Service Insurance System (GSIS) e-card, voter’s ID, at iba pang ID na inisyu ng gobyerno ng Pilipinas, ahensya nito, o instrumentalidad, kabilang ang government-owned and controlled corporations (GOCCs), na may larawan at pirma ng may-ari.

    Tanong 2: Maaari bang magpa-notaryo kahit hindi ko personal na kilala ang notaryo publiko?

    Sagot: Oo, maaari. Hindi kailangang personal mong kilala ang notaryo publiko, basta’t personal kang humarap sa kanya at magpakita ng competent evidence of identity.

    Tanong 3: Ano ang mangyayari kung ang notaryo publiko ay hindi sumunod sa tamang proseso ng notarisasyon?

    Sagot: Maaaring maharap sa disciplinary actions ang notaryo publiko, tulad ng suspensyon o revocation ng kanyang notarial commission, at posibleng suspensyon din sa pag-aabogado, depende sa bigat ng paglabag.

    Tanong 4: Importanteng dokumento ang ipa-notaryo ko, paano ko masisiguro na tama ang proseso?

    Sagot: Siguraduhin na personal kang humarap sa notaryo publiko. Magdala ng valid ID. Basahin nang mabuti ang notarial certificate bago pumirma. Kung may duda, magtanong sa notaryo publiko tungkol sa proseso.

    Tanong 5: May remedyo ba kung nagkaroon ng problema dahil sa maling notarisasyon?

    Sagot: Maaaring magsampa ng reklamo administratibo laban sa notaryo publiko sa Korte Suprema. Kung may naloko o napinsala dahil sa maling notarisasyon, maaaring magsampa rin ng kasong sibil o kriminal laban sa notaryo publiko at sa iba pang sangkot.

    Para sa mas kumplikadong usaping legal ukol sa notarisasyon at iba pang serbisyong legal, huwag mag-atubiling kumonsulta sa mga eksperto. Ang ASG Law ay may mga abogado na bihasa sa ganitong mga usapin at handang tumulong sa iyo. Makipag-ugnayan sa amin sa pamamagitan ng email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page dito.


    Source: Supreme Court E-Library
    This page was dynamically generated
    by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)

  • Huwag Pababayaan ang Personal na Pagharap: Mahalagang Aral sa Notarisasyon Mula sa Kaso ng Mahilum v. Lezama

    Ang Personal na Pagharap sa Notarisasyon: Hindi Laging Pwede ang Palusot

    A.C. No. 10450, July 30, 2014

    INTRODUKSYON

    Sa pang-araw-araw na buhay, madalas nating naririnig ang salitang ‘notaryo.’ Mula sa pagpapatunay ng pirma sa mga dokumento hanggang sa paggawa ng mga Affidavit, mahalaga ang papel ng isang notaryo publiko. Ngunit gaano nga ba kahalaga ang personal na pagharap sa harap ng isang notaryo? Isang kaso sa Korte Suprema, ang Mahilum v. Lezama, ang nagbibigay linaw sa kahalagahan nito at sa mga posibleng kahihinatnan kapag ito ay binalewala.

    Sa kasong ito, inireklamo si Atty. Samuel SM. Lezama, isang notaryo publiko, dahil sa pag-notaryo ng isang ‘Deed of Donation’ kahit hindi personal na humarap sa kanya ang isa sa mga nagpirma. Ang reklamo ay inihain ni Emerita B. Mahilum, na nagsasabing ang kanyang dating asawa at anak ay nagpirma sa dokumento, ngunit ang kanyang anak ay nasa Amerika noong petsa ng notarisasyon. Ang sentrong tanong dito: Maaari bang ma-notaryo ang isang dokumento kahit hindi personal na humarap ang lahat ng partido?

    LEGAL NA KONTEKSTO

    Upang lubos na maintindihan ang kasong ito, mahalagang alamin ang legal na batayan kung bakit kailangan ang personal na pagharap sa notarisasyon. Sa Pilipinas, ang notarisasyon ay pinamamahalaan ng Notarial Law at ng 2004 Rules on Notarial Practice. Ayon sa Section 1(a) ng Public Act No. 2103, o ang Notarial Law:

    Sec. 1. (a) The acknowledgement shall be before a notary public or an officer duly authorized by law of the country to take acknowledgements of instruments or documents in the place where the act is done.  The notary public or the officer taking the acknowledgement shall certify that the person acknowledging the instrument or document is known to him and that he is the same person who executed it, acknowledged that the same is his free act and deed.  The certificate shall be made under the official seal, if he is required by law to keep a seal, and if not, his certificate shall so state.

    Ito ay nangangahulugan na dapat personal na humarap ang nagpapatunay sa dokumento sa harap ng notaryo publiko. Dagdag pa rito, ayon sa Section 2(b) ng Rule IV ng 2004 Rules on Notarial Practice, hindi dapat magsagawa ng notarisasyon ang isang notaryo publiko maliban kung ang nagpapatunay ay:

    (1) in his presence at the time of the notarization; and (2) personally known to him or otherwise identified by him through competent evidence of identity as defined by these Rules.

    Ang layunin ng personal na pagharap ay upang matiyak ng notaryo publiko na ang mga taong humaharap sa kanya ay tunay na sila ang mga taong nakapirma sa dokumento at malaya nilang ginawa at pinirmahan ito. Sa madaling salita, ito ay isang proteksyon laban sa pandaraya at pagpapalsipika ng mga dokumento. Kapag ang isang pribadong dokumento ay na-notaryo, ito ay nagiging dokumentong publiko at madali nang tanggapin sa korte bilang ebidensya nang hindi na kailangan pang patunayan ang pagiging tunay nito.

    PAGLALAHAD NG KASO

    Sa kaso ng Mahilum v. Lezama, si Emerita B. Mahilum ay naghain ng reklamo laban kay Atty. Samuel SM. Lezama dahil sa pag-notaryo nito ng isang ‘Deed of Donation.’ Ayon kay Mahilum, noong May 24, 2006, na-notaryo ni Atty. Lezama ang ‘Deed of Donation’ na pinirmahan ng kanyang dating asawa na si Rodolfo Mahilum bilang donor at ng kanilang anak na si Jennifer Mahilum-Sorenson bilang donee. Ang dokumento ay may kinalaman sa parte ni Rodolfo sa isang lupa sa Bacolod City.

    Ang problema, ayon kay Emerita, ay nasa Amerika ang kanyang anak na si Jennifer noong petsang iyon at maging noong Pebrero 7, 2006, ang petsa na nakalagay sa dokumento. Ipinakita ni Emerita ang sertipikasyon mula sa Bureau of Immigration na nagpapatunay na walang record ng pagdating ni Jennifer sa Pilipinas noong 2006.

    Depensa naman ni Atty. Lezama, personal umanong humarap sa kanya si Jennifer kasama ang kanyang ama na si Rodolfo. Kilala niya umano si Rodolfo at walang dahilan para magduda nang ipakilala nito ang kanyang anak na galing pa umano sa Amerika.

    Ngunit sa imbestigasyon ng Integrated Bar of the Philippines (IBP), lumabas na hindi nakapagpakita ng ebidensya si Atty. Lezama na nagpapatunay na nasa Pilipinas si Jennifer noong 2006. Sa kabilang banda, matibay ang ebidensya ni Emerita mula sa Bureau of Immigration. Dahil dito, nirekomenda ng IBP na suspindihin ang notarial commission ni Atty. Lezama ng dalawang taon.

    Umapela si Atty. Lezama sa Korte Suprema, ngunit kinatigan ng Korte Suprema ang desisyon ng IBP. Ayon sa Korte Suprema:

    Certainly, the conclusive import of the contents of such certification cannot be overcome by the respondent’s mere counter-allegations unsupported by any corroborative proof.

    Idinagdag pa ng Korte Suprema na hindi lamang kapabayaan ang ginawa ni Atty. Lezama, kundi sadyang pagbalewala sa Rules on Notarial Practice at Notarial Law:

    Contrary to the IBP’s findings that such failure was due to carelessness, the Court finds and so holds that the respondent deliberately disregarded the Rules on Notarial Practice and the Notarial Law.

    Dahil dito, pinatawan ng Korte Suprema si Atty. Lezama ng parusa na revocation ng kanyang notarial commission at disqualification na ma-commission bilang notaryo publiko sa loob ng isang taon.

    PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

    Ang kasong Mahilum v. Lezama ay nagpapaalala sa lahat ng notaryo publiko at sa publiko tungkol sa kahalagahan ng personal na pagharap sa notarisasyon. Narito ang ilang praktikal na implikasyon at aral mula sa kasong ito:

    • Para sa mga Notaryo Publiko: Mahigpit na sundin ang Rules on Notarial Practice at Notarial Law. Siguraduhing personal na humaharap ang lahat ng nagpapatunay sa dokumento at patunayan ang kanilang pagkakakilanlan gamit ang mga valid ID. Huwag magpapadala sa tiwala o pagkakaibigan. Ang pagbalewala sa mga patakaran ay may malaking kahihinatnan.
    • Para sa Publiko: Kapag nagpapa-notaryo ng dokumento, siguraduhing personal na humarap sa notaryo publiko. Ito ay para sa inyong proteksyon at upang maiwasan ang problema sa hinaharap. Kung hindi personal na humarap ang isang partido, maaaring maging kwestiyonable ang legalidad ng dokumento.
    • Dokumentong Publiko: Tandaan na kapag na-notaryo ang isang dokumento, ito ay nagiging dokumentong publiko. Pinagkakatiwalaan ng korte at ng publiko ang mga dokumentong notaryado. Kaya naman, mahalaga na tama at legal ang proseso ng notarisasyon.

    SUSING ARAL:

    • Personal na Pagharap ay Mahalaga: Hindi dapat basta-basta balewalain ang requirement ng personal na pagharap sa notarisasyon. Ito ay mahalaga para sa legalidad at integridad ng dokumento.
    • Proteksyon Laban sa Pandaraya: Ang personal na pagharap ay proteksyon laban sa pandaraya at pagpapalsipika. Tinitiyak nito na ang mga taong nakapirma sa dokumento ay tunay na sila at malaya nilang ginawa ito.
    • Pananagutan ng Notaryo Publiko: Malaki ang pananagutan ng notaryo publiko. Dapat nilang sundin ang mga patakaran at siguraduhing legal ang kanilang ginagawa. Ang pagbalewala dito ay may kaakibat na parusa.

    MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

    Tanong 1: Ano ang mangyayari kung hindi ako personal na makaharap sa notaryo publiko?
    Sagot: Kung hindi ka personal na makaharap, maaaring hindi ma-notaryo ang iyong dokumento. Kung ma-notaryo man ito, maaaring maging kwestiyonable ang legalidad nito at hindi tanggapin sa korte.

    Tanong 2: Pwede bang magpadala na lang ako ng representative para magpa-notaryo?
    Sagot: Hindi. Kailangan personal na humarap ang mga taong nakapirma sa dokumento sa harap ng notaryo publiko.

    Tanong 3: Ano ang mga valid ID na tinatanggap para sa notarisasyon?
    Sagot: Kabilang sa mga competent evidence of identity ay ang valid Philippine passport, driver’s license, PRC ID, at iba pang government-issued IDs na may larawan at pirma.

    Tanong 4: Ano ang parusa sa notaryo publiko kung mapatunayang nagkamali siya sa notarisasyon?
    Sagot: Maaaring masuspinde o marevoke ang kanyang notarial commission. Maaari rin siyang mapatawan ng disciplinary action bilang abogado.

    Tanong 5: Paano kung nasa ibang bansa ako at kailangan kong magpa-notaryo ng dokumento na gagamitin sa Pilipinas?
    Sagot: Maaari kang magpa-notaryo sa Philippine Embassy o Consulate sa bansang kinaroroonan mo. Ang mga dokumentong notaryado sa embahada o konsulado ay valid din sa Pilipinas.

    Naranasan mo ba ang problemang ito o may katanungan ka tungkol sa notarisasyon? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law. Kami ay eksperto sa mga usaping legal tulad nito at handang tumulong sa iyo. Makipag-ugnayan sa amin ngayon para sa konsultasyon!

    Para sa inyong mga pangangailangan legal, maaari kayong magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.


    Source: Supreme Court E-Library
    This page was dynamically generated
    by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)

  • Tungkulin ng Notaryo Publiko: Pagpapatunay sa Pagkakakilanlan at Katotohanan ng mga Dokumento

    Mahalagang Tungkulin ng Notaryo Publiko: Pagpapatunay sa Pagkakakilanlan at Katotohanan ng mga Dokumento

    A.C. No. 8761, February 12, 2014

    Madalas nating naririnig ang tungkol sa mga kaso ng pag-aagawan sa lupa o ari-arian. Kadalasan, ang ugat ng mga problemang ito ay ang mga dokumentong hindi maayos na naiproseso o pinatunayan. Isang mahalagang proseso sa legalidad ng mga dokumento ay ang notarization. Ngunit, sapat na ba ang basta may pirma ng notaryo publiko para masiguro ang legalidad ng isang dokumento? Ang kasong Wilberto C. Talisic vs. Atty. Primo R. Rinen ay nagbibigay linaw sa kahalagahan ng tungkulin ng isang notaryo publiko at ang pananagutan nila sa kanilang pagkakamali.

    Sa kasong ito, sinampahan ng reklamo si Atty. Primo R. Rinen dahil sa umano’y pagpapalsipika ng isang Extra Judicial Partition with Sale. Ayon sa reklamo, pinahintulutan umano ni Atty. Rinen ang paglipat ng lupa sa mag-asawang Durante gamit ang isang dokumento na may pekeng pirma. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay: Nagawa ba ni Atty. Rinen ang kanyang tungkulin bilang isang notaryo publiko nang naaayon sa batas?

    Ang Legal na Batayan ng Tungkulin ng Notaryo Publiko

    Sa Pilipinas, ang tungkulin ng isang notaryo publiko ay hindi basta-basta. Sila ay binigyan ng kapangyarihan ng estado para patotohanan ang mga dokumento at iba pang legal na kasulatan. Ayon sa Korte Suprema, “faithful observance and utmost respect of the legal solemnity of the oath in an acknowledgment or jurat is sacrosanct.” Ibig sabihin, ang panunumpa at pagpapatotoo sa harap ng isang notaryo ay sagrado at dapat igalang.

    Ang notarization ay hindi lamang isang pormalidad. Kapag ang isang pribadong dokumento ay na-notaryo, ito ay nagiging public document. Ayon sa Korte Suprema sa kasong Tigno v. Spouses Aquino, “Notarization of a private document converts such document into a public one, and renders it admissible in court without further proof of its authenticity. Thus, notarization is not an empty routine; to the contrary, it engages public interest in a substantial degree x x x.” Dahil dito, mas madali itong gamitin bilang ebidensya sa korte at mas pinaniniwalaan ang nilalaman nito.

    Kung kaya, ang tungkulin ng isang notaryo publiko ay napakahalaga. Sila ay inaasahang maging maingat at responsable sa kanilang trabaho. Dapat nilang siguraduhin na ang mga taong humaharap sa kanila ay tunay na sila nga at malaya nilang ginagawa ang kanilang pinapirmahan. Ayon sa kasong Bautista v. Atty. Bernabe, “[a] notary public should not notarize a document unless the persons who signed the same are the very same persons who executed and personally appeared before him to attest to the contents and truth of what are stated therein. The presence of the parties to the deed will enable the notary public to verify the genuineness of the signature of the affiant.” Mahalaga ang personal na pagharap ng mga partido sa notaryo para matiyak ang kanilang pagkakakilanlan at kusang loob na paglagda.

    Ang Kwento ng Kasong Talisic vs. Rinen

    Nagsimula ang kaso nang ireklamo ni Wilberto C. Talisic si Atty. Primo R. Rinen. Ayon kay Wilberto, ang kanyang ina na si Aurora Corpuz ay namatay noong 1987 at nag-iwan ng lupa sa Infanta, Quezon. Pagkamatay ng kanyang ama noong 2000, nalaman ni Wilberto at ng kanyang mga kapatid na naipatransfer na pala ang lupa sa mag-asawang Durante noong 1994 sa pamamagitan ng isang Extra Judicial Partition with Sale.

    Naniniwala si Wilberto na peke ang pirma niya at ng kanyang mga kapatid sa dokumento. Napansin pa niya na mali ang spelling ng pangalan niya sa dokumento – “Wilfredo” imbes na “Wilberto”. Dahil dito, kinasuhan niya si Atty. Rinen na siyang nag-notaryo ng dokumento.

    Pagtanggol ni Atty. Rinen, sinabi niya na noong April 7, 1994 lamang niya nakilala ang mag-asawang Durante at ang mga Talisic. Sila umano ang lumapit sa kanya sa kanyang opisina sa Municipal Trial Court sa Real, Quezon para ipagawa at ipa-notaryo ang dokumento. Ayon pa kay Atty. Rinen, ang kanyang clerk of court ang gumawa ng dokumento at pinaharap lamang sa kanya ang mga partido para sa panunumpa. Nilagay pa niya sa dokumento na walang ibang notaryo publiko na available noon kaya siya ang nag-notaryo bilang ex-officio notary public.

    Umakyat ang kaso sa Integrated Bar of the Philippines (IBP) para sa imbestigasyon. Natuklasan ng IBP na inamin ni Atty. Rinen na sa kanyang opisina ginawa ang dokumento at sa harap niya ito pinatunayan. Bagama’t walang direktang ebidensya na siya mismo ang nagpalsipika, nakita ng IBP na nagpabaya si Atty. Rinen dahil hindi niya sinigurado ang pagkakakilanlan ng mga partido. Nakita rin ang mga inkonsistensya sa petsa ng dokumento – 1994 daw ginawa, 1995 na-notaryo, pero nakatala sa notarial book bilang Series of 1992.

    Inirekomenda ng IBP na kanselahin ang notarial commission ni Atty. Rinen at suspendihin siya sa notarial practice ng isang taon. Kinatigan ito ng Korte Suprema. Ayon sa Korte, “In the present case, Atty. Rinen did not deny his failure to personally verify the identity of all parties who purportedly signed the subject document and whom, as he claimed, appeared before him on April 7, 1994.” Dagdag pa ng Korte, “Clearly, there was a failure on the part of Atty. Rinen to exercise the due diligence that was required of him as a notary public ex-officio.”

    Praktikal na Aral mula sa Kaso

    Ang kasong Talisic vs. Rinen ay nagpapaalala sa atin ng ilang mahahalagang aral:

    * **Mahalaga ang Tungkulin ng Notaryo Publiko:** Hindi basta pirma lang ang notaryo. Sila ay may tungkuling siguraduhin ang legalidad at katotohanan ng mga dokumento. Ang kanilang pagkakamali ay maaaring magdulot ng malaking problema sa mga partido.
    * **Personal na Pagharap sa Notaryo:** Mahalaga na personal na humarap ang lahat ng partido sa notaryo publiko. Hindi sapat na ipagawa lang sa iba ang pag-notaryo. Dapat tiyakin ng notaryo na kilala niya ang mga humaharap sa kanya at kusang loob nilang pinirmahan ang dokumento.
    * **Pagpapatunay ng Pagkakakilanlan:** Dapat maging maingat ang notaryo sa pagpapatunay ng pagkakakilanlan ng mga partido. Hindi sapat ang basta tingin lang. Maaaring humingi ng ID o iba pang dokumento para masiguro na tama ang pagkakakilanlan.
    * **Pananagutan ng Notaryo:** May pananagutan ang notaryo publiko sa kanilang pagkakamali. Maaari silang masuspinde o tanggalan ng lisensya kung mapatunayang nagpabaya sila sa kanilang tungkulin.

    **Mahahalagang Aral:**

    * Pumili ng maingat at responsableng notaryo publiko.
    * Siguraduhing personal na humarap sa notaryo at dalhin ang mga kinakailangang dokumento para sa pagpapatunay ng pagkakakilanlan.
    * Basahing mabuti ang dokumento bago pirmahan sa harap ng notaryo.
    * Kung may duda sa legalidad ng dokumento, kumonsulta agad sa abogado.

    Mga Madalas Itanong (FAQs)

    **Tanong 1: Ano ang mangyayari kung ang dokumento ko ay na-notaryo ng isang notaryo na suspendido o walang lisensya?**

    **Sagot:** Maaaring kwestyunable ang legalidad ng dokumento. Hindi ito maituturing na public document at maaaring hindi tanggapin sa korte bilang ebidensya nang walang karagdagang patunay.

    **Tanong 2: Kailangan ba talaga na personal akong humarap sa notaryo? Hindi ba pwedeng ipadala ko na lang ang dokumento?**

    **Sagot:** Oo, kailangan ang personal na pagharap. Isa ito sa mga pangunahing tungkulin ng notaryo – ang patunayan na ang taong lumagda sa dokumento ay siya nga mismo at kusang loob niya itong ginawa.

    **Tanong 3: Ano ang dapat kong gawin kung sa tingin ko ay peke ang notaryo pirma sa dokumento ko?**

    **Sagot:** Maaari kang magsumite ng reklamo sa Integrated Bar of the Philippines (IBP) o sa korte. Maaari ring ipa-imbestigahan ang dokumento para malaman kung peke nga ang pirma ng notaryo.

    **Tanong 4: Magkano ang karaniwang notaryo fee?**

    **Sagot:** Ang notaryo fee ay depende sa uri ng dokumento at sa notaryo publiko. May mga guidelines ang IBP tungkol sa notaryo fees, ngunit maaaring magkaiba-iba pa rin ito.

    **Tanong 5: Paano ko masisiguro na lehitimo ang notaryo publiko na pupuntahan ko?**

    **Sagot:** Maaaring magtanong sa IBP o sa korte kung rehistrado at may lisensya ang isang notaryo publiko. Karaniwan din na may mga ID at certificate of commission na naka-display sa opisina ng notaryo.

    May katanungan ka pa ba tungkol sa notarization at tungkulin ng notaryo publiko? Ang ASG Law ay eksperto sa mga usaping legal tungkol sa dokumento at pagpapatunay nito. Huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin. Magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito para sa konsultasyon. Kami sa ASG Law ay handang tumulong sa iyo.