Ang Prinsipyo ng Mutwalidad: Bakit Hindi Puwede ang Basta-basta Pagtaas ng Interes sa Pautang

[ G.R. No. 194201, November 27, 2013 ] SPOUSES BAYANI H. ANDAL AND GRACIA G. ANDAL, PETITIONERS, VS. PHILIPPINE NATIONAL BANK, REGISTER OF DEEDS OF BATANGAS CITY, JOSE C. CORALES, RESPONDENTS.

Naranasan mo na bang umutang at bigla na lang tumaas ang interes nang walang paunang abiso o pagpayag mo? Ito ang sentro ng kaso ng Spouses Andal vs. Philippine National Bank. Sa desisyong ito ng Korte Suprema, muling pinagtibay ang mahalagang prinsipyo ng mutwalidad ng kontrata, lalo na pagdating sa mga usapin ng pautang at interes. Mahalagang malaman mo bilang umuutang o nagpapautang ang aral na ito upang maiwasan ang hindi pagkakaunawaan at posibleng legal na problema.

Ang Kwento sa Likod ng Kaso: Pautang, Mortgage, at Pagtaas ng Interes

Ang mag-asawang Andal ay umutang sa Philippine National Bank (PNB) ng malaking halaga na P21,805,000.00. Bilang seguridad, isinangla nila ang kanilang limang ari-arian sa Batangas City. Sa kasunduan, nakasaad na maaaring magbago ang interes depende sa mga polisiya ng Monetary Board o sa ‘cost of funds’ ng banko, ngunit dapat may paunang abiso sa mga Andal.

Sa paglipas ng panahon, hindi nakabayad ang mag-asawa sa takdang oras. Nagulat sila nang i-foreclose ng PNB ang kanilang mga ari-arian dahil umano sa malaking utang na umaabot na sa milyun-milyon. Ang problema? Pinuna ng mag-asawa ang sobrang taas ng interes na ipinataw ng banko, na umano’y unilateral o basta-basta na lamang itinaas nang walang pahintulot nila.

Dahil dito, nagsampa ng kaso ang mga Andal para ipawalang-bisa ang mortgage, ang foreclosure, at ang unilateral na pagtaas ng interes. Iginiit nila na hindi sila nagkasundo sa mga interes na ito at hindi sila binigyan ng sapat na abiso.

Ang Batas at ang Prinsipyo ng Mutwalidad

Ang Artikulo 1308 ng Civil Code ay malinaw: “Ang kontrata ay dapat bumigkis sa parehong partido; ang bisa o bisa nito ay hindi maaaring iwan sa pagpapasya ng isa lamang sa kanila.” Ito ang tinatawag na prinsipyo ng mutwalidad ng kontrata. Ibig sabihin, hindi puwedeng isang partido lang ang magdesisyon o magbago ng mga terms ng kontrata. Kailangan ang pagpayag ng parehong partido.

Sa konteksto ng pautang, ang interes ay mahalagang bahagi ng kasunduan. Kung ang isang partido, tulad ng banko, ay basta-basta na lang tataasan ang interes nang walang malinaw na batayan at pagpayag ng umuutang, lumalabag ito sa prinsipyo ng mutwalidad. Ito ay maituturing na potestative condition, kung saan ang katuparan ng kondisyon ay nakasalalay lamang sa kagustuhan ng isang partido, at ito ay ipinagbabawal ng batas.

Ayon sa Artikulo 1956 ng Civil Code, “Walang interes na dapat bayaran maliban kung ito ay hayagang isinulat.” Bukod pa rito, ang Circular No. 1191 ng Bangko Sentral ng Pilipinas ay naglilinaw na ang anumang pagtaas ng interes ay dapat na napagkasunduan nang nakasulat ng magkabilang partido.

Sa madaling salita, hindi puwedeng basta-basta na lang itaas ang interes. Kailangan ito ay nakasaad sa kontrata at may pagpayag ng umuutang. Kung hindi, ang pagtaas na ito ay maaaring ipawalang-bisa ng korte.

Ang Laban sa Korte: Mula RTC Hanggang Korte Suprema

Sa Regional Trial Court (RTC) ng Batangas City, nanalo ang mga Andal. Ibinaba ng RTC ang interes sa 6% kada taon at ipinawalang-bisa ang foreclosure. Ayon sa RTC, hindi napatunayan ng PNB na may nakasulat na kasunduan sa unilateral na pagtaas ng interes. Binigyang-diin pa ng RTC na ang mga promissory notes ay mga “contract of adhesion,” kung saan diktado ng banko ang mga terms at walang masyadong magagawa ang umuutang kundi pumirma na lamang.

Hindi sumang-ayon ang PNB at umapela sa Court of Appeals (CA). Bahagyang binago ng CA ang desisyon ng RTC. Kinatigan ng CA na ilegal ang unilateral na pagtaas ng interes at dapat ibaba ito. Gayunpaman, ibinaba ng CA ang interes sa 12% kada taon mula sa petsa ng default, hindi 6% na orihinal na desisyon ng RTC.

Muling umapela ang magkabilang panig sa Korte Suprema. Iginiit ng PNB na dapat sundin ang orihinal na kasunduan sa interes. Samantala, iginiit naman ng mga Andal na dapat walang interes na ipataw dahil sa ilegal na unilateral na pagtaas nito, o kaya’y simulan lamang ang interes mula sa pagiging pinal ng desisyon ng korte na nagpapawalang-bisa sa foreclosure.

Ngunit hindi kinatigan ng Korte Suprema ang argumento ng magkabilang partido. Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng CA na ilegal ang unilateral na pagtaas ng interes dahil lumalabag ito sa prinsipyo ng mutwalidad. Gayunpaman, sinabi ng Korte Suprema na hindi nangangahulugan na hindi na kailangang magbayad ng interes ang mga Andal. Ang ilegal lang ay ang rate ng interes na unilateral na itinaas, hindi ang obligasyon na magbayad ng interes mismo.

Narito ang ilan sa mahahalagang punto ng Korte Suprema:

• “It is clear from the contract of loan between petitioners-spouses and respondent bank that petitioners-spouses, as borrowers, agreed to the payment of interest on their loan obligation. That the rate of interest was subsequently declared illegal and unconscionable does not entitle petitioners-spouses to stop payment of interest. It should be emphasized that only the rate of interest was declared void. The stipulation requiring petitioners-spouses to pay interest on their loan remains valid and binding.”
• “Any stipulation where the fixing of interest rate is the sole prerogative of the creditor/mortgagee, belongs to the class of potestative condition which is null and void under Art. 1308 of the New Civil Code. The fulfillment of a condition cannot be left to the sole will of [one of] the contracting parties.”

Dahil dito, pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng CA na 12% ang interes kada taon mula sa petsa ng default (Mayo 20, 2011, petsa ng pagiging pinal ng desisyon ng CA sa naunang apela) hanggang Hunyo 30, 2013. Mula Hulyo 1, 2013 hanggang sa tuluyang mabayaran ang utang, ibinaba pa ang interes sa 6% kada taon, alinsunod sa Circular No. 799 ng Bangko Sentral ng Pilipinas at sa kaso ng Nacar vs. Gallery Frames.

Ano ang Dapat Mong Malaman? Praktikal na Payo Mula sa Kaso Andal

Ang kaso ng Spouses Andal vs. PNB ay nagbibigay ng mahalagang aral, lalo na sa mga umuutang at nagpapautang. Narito ang ilang praktikal na implikasyon:

1. Para sa mga Umuutang: Basahin at unawain nang mabuti ang kontrata ng pautang, lalo na ang mga probisyon tungkol sa interes. Siguraduhing malinaw kung paano at kailan maaaring magbago ang interes. Huwag pumirma sa kontrata kung may bahagi kang hindi naiintindihan o hindi ka sang-ayon. Kung pinapirmahan ka sa blankong promissory notes, maging maingat at tanungin kung bakit.
2. Para sa mga Nagpapautang (Banko o Lending Companies): Siguraduhing malinaw at nakasulat sa kontrata ang lahat ng terms tungkol sa interes, kabilang na kung paano ito maaaring magbago. Humingi ng malinaw na pagpayag mula sa umuutang sa anumang pagbabago sa interes. Iwasan ang unilateral na pagtaas ng interes.
3. Prinsipyo ng Mutwalidad: Laging tandaan ang prinsipyo ng mutwalidad. Sa anumang kontrata, kailangan ang pagpayag ng parehong partido sa mga terms nito. Hindi puwedeng isang partido lang ang magdikta o magbago ng kasunduan.
4. Legal na Interes: Kung walang napagkasunduang interes o kung ipinawalang-bisa ang stipulation sa interes dahil sa paglabag sa mutwalidad, ang legal na interes ang ipapataw. Sa kaso na ito, 12% muna at pagkatapos ay 6% alinsunod sa mga regulasyon ng Bangko Sentral ng Pilipinas.

Mahahalagang Aral Mula sa Kaso Andal

• Mutwalidad sa Kontrata: Ang pagbabago sa interes sa pautang ay nangangailangan ng kasunduan ng parehong partido. Hindi ito maaaring iwan sa desisyon ng isang partido lamang.
• Kahalagahan ng Kasulatan: Ang kasunduan sa interes ay dapat nakasulat. Walang bisa ang berbal na kasunduan pagdating sa interes.
• Proteksyon sa Umuutang: Ipinapakita ng kasong ito na protektado ng batas ang mga umuutang laban sa mapang-abusong praktika ng unilateral na pagtaas ng interes.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng “unilateral na pagtaas ng interes”?
Sagot: Ito ay ang pagtaas ng interes sa pautang na ginagawa lamang ng isang partido (karaniwan ay ang nagpapautang) nang walang pahintulot o kasunduan ng kabilang partido (ang umuutang).

Tanong 2: Ano ang “contract of adhesion”?
Sagot: Ito ay isang kontrata kung saan halos lahat ng terms ay diktado ng isang partido (karaniwan ay ang mas makapangyarihang partido tulad ng banko), at ang kabilang partido ay walang magawa kundi tanggapin ito o hindi na lang ituloy ang transaksyon.

Tanong 3: Ano ang mangyayari kung mapatunayang unilateral ang pagtaas ng interes?
Sagot: Ipawawalang-bisa ng korte ang unilateral na pagtaas ng interes. Ang babayaran na interes ay maaaring ibaba sa legal na rate o sa orihinal na napagkasunduan (kung mayroon).

Tanong 4: May karapatan ba ang banko na mag-foreclose kung unilateral ang pagtaas ng interes?
Sagot: Hindi. Kung ang foreclosure ay dahil sa hindi pagbabayad dulot ng unilateral na pagtaas ng interes, maaaring ipawalang-bisa ng korte ang foreclosure dahil walang legal na basehan ang sobrang taas na utang.

Tanong 5: Ano ang legal na interes ngayon sa Pilipinas?
Sagot: Simula Hulyo 1, 2013, ang legal na interes sa Pilipinas ay 6% kada taon, maliban kung may ibang napagkasunduan na rate (na dapat sumunod sa batas).

Tanong 6: Paano kung may problema ako sa aking pautang at unilateral na pagtaas ng interes?
Sagot: Kumunsulta agad sa isang abogado. Ang ASG Law ay eksperto sa mga usapin ng kontrata at pautang. Maaari kaming tumulong upang maprotektahan ang iyong karapatan at ari-arian. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa amin sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.

Eksperto ang ASG Law sa mga usapin ng pautang at kontrata. Kung nangangailangan ka ng tulong legal, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin para sa konsultasyon.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)