Hindi Traydor ang Pagpatay Kung Nagsimula Ito Nang Walang Traydor
G.R. No. 254881, October 23, 2023
Isipin mo na nasa isang inuman ka, nagkasagutan, naghabulan, at sa kasamaang palad, may namatay. Ang tanong, maituturing bang traydor ang pagpatay kung hindi naman ito binalak at biglaan lang ang lahat? Ito ang sinagot ng Korte Suprema sa kasong People of the Philippines vs. Rafael Rey Malate @ “Ar-Ar”, kung saan binigyang-linaw kung kailan masasabing mayroong “treachery” o kataksilan sa krimen ng pagpatay.
Ano ang Kataksilan sa Batas?
Sa ilalim ng Revised Penal Code, ang kataksilan (treachery) ay isang uri ng aggravating circumstance na nagpapabigat sa parusa ng isang krimen. Ayon sa Artikulo 14, talata 16 ng Revised Penal Code, mayroong kataksilan kung ang isang krimen ay ginawa sa paraan na sinisigurado ng kriminal na hindi siya mapapahamak at walang laban ang biktima.
Para masabing may kataksilan, kailangang mapatunayan ang dalawang bagay:
- Na ang biktima ay walang pagkakataong ipagtanggol ang sarili.
- Na sadyang pinili ng kriminal ang paraan ng pag-atake para walang panganib sa kanya.
Halimbawa, kung binaril mo ang isang taong natutulog nang hindi niya inaasahan, maituturing itong traydor dahil wala siyang laban at sinadya mong gawin ito sa paraang hindi ka mapapahamak. Pero kung nagkasagutan kayo at bigla mo siyang sinaksak sa gitna ng inyong pagtatalo, hindi agad-agad masasabing may kataksilan, lalo na kung hindi mo naman planado ang pagpatay.
Ayon sa Korte Suprema sa kasong People v. Solar, hindi sapat na sabihin lang sa impormasyon na ginawa ang krimen nang may kataksilan. Kailangang ilarawan nang detalyado kung paano ginawa ang krimen para malaman kung may kataksilan talaga. Kung hindi ito ginawa at hindi nagreklamo ang akusado sa korte, maituturing na waived na niya ang karapatang kwestyunin ito.
Ang Kwento ng Kaso ni Rafael Rey Malate
Nagsimula ang lahat sa isang inuman noong Nobyembre 24, 2010. Si Rafael, kasama ang kanyang mga kaibigan na sina Lito at Ricardo, ay nag-iinuman nang dumating si Charlito. Nagkaroon ng pagtatalo sa pagitan ni Charlito at ni Lito, at sinubukan ni Rafael at Ricardo na awatin sila. Pagkatapos nito, lumapit si Charlito kay Rafael at sinabing wala siyang galit dito. Bigla namang kumuha ng itak si Rafael sa may pintuan. Sinigawan ni Ricardo si Charlito para tumakbo. Hinabol ni Rafael si Charlito at tinaga sa likod, dahilan para bumagsak ito. Nakita ni Gilda si Charlito na nakahandusay sa daan at sinigawan si Rafael na tumigil, pero tinaga pa rin ni Rafael si Charlito sa ulo, na naging sanhi ng kanyang kamatayan.
Pagkatapos ng tatlong araw, sumuko si Rafael sa mga awtoridad. Ayon sa autopsy report, namatay si Charlito dahil sa matinding pagkawala ng dugo dahil sa mga taga. Dahil dito, kinasuhan si Rafael ng murder sa Regional Trial Court (RTC).
Nagpaliwanag si Rafael na nagawa niya lang iyon dahil sa self-defense. Aniya, si Charlito ang naghamon sa kanila ng away at akmang may kukunin sa kanyang baywang. Para ipagtanggol ang sarili, kinuha niya ang itak at tinaga si Charlito.
Narito ang mga naging hakbang sa kaso:
- RTC: Hinatulan si Rafael na guilty sa murder dahil may kataksilan daw sa pagpatay. Hindi rin tinanggap ang kanyang self-defense dahil hindi raw napatunayang may unlawful aggression.
- Court of Appeals (CA): Kinatigan ang desisyon ng RTC, pero binago ang halaga ng danyos.
- Korte Suprema: Bahagyang pinaboran ang apela ni Rafael.
Ayon sa Korte Suprema:
“One continuous attack… cannot be broken up into two or more parts and made to constitute separate, distinct, and independent attacks so that treachery may be injected therein and considered as a qualifying or aggravating circumstance.”
Ibig sabihin, hindi maaaring hati-hatiin ang isang tuloy-tuloy na atake para lang masabing may kataksilan.
Ano ang Implikasyon ng Desisyon na Ito?
Ang desisyon na ito ay nagbibigay-linaw sa kung paano dapat suriin ang kataksilan sa mga kaso ng pagpatay. Hindi sapat na basta na lang sabihin na biglaan ang atake. Kailangang patunayan na sadyang pinili ng akusado ang paraan ng pagpatay para walang laban ang biktima at hindi siya mapapahamak.
Sa kaso ni Rafael, naging homicide lang ang kanyang kaso dahil walang kataksilan. Bagama’t tinaga niya si Charlito sa likod, hindi ito maituturing na traydor dahil nagsimula ang lahat sa isang biglaang pagtatalo at habulan. Hindi rin niya planado ang pagpatay at hindi niya sinigurado na walang laban si Charlito.
Mga Mahalagang Aral
- Ang kataksilan ay kailangang planado at sinadya.
- Hindi maaaring hati-hatiin ang isang tuloy-tuloy na atake para lang masabing may kataksilan.
- Kailangan patunayan na walang laban ang biktima at walang panganib sa akusado.
Mga Madalas Itanong (Frequently Asked Questions)
Tanong: Ano ang pagkakaiba ng murder at homicide?
Sagot: Ang murder ay pagpatay na mayroong qualifying circumstances tulad ng kataksilan, pagiging bayaran, o evident premeditation (binalak). Ang homicide naman ay pagpatay na walang qualifying circumstances.
Tanong: Ano ang parusa sa homicide?
Sagot: Ayon sa Revised Penal Code, ang parusa sa homicide ay reclusion temporal, na may habang 12 taon at isang araw hanggang 20 taon.
Tanong: Ano ang self-defense?
Sagot: Ang self-defense ay isang justifying circumstance kung saan hindi ka mapaparusahan sa krimen kung napatunayan na ginawa mo ito para ipagtanggol ang sarili. Kailangang may unlawful aggression, reasonable necessity ng depensa, at walang sapat na provocation.
Tanong: Paano kung hindi napatunayan ang kataksilan sa murder?
Sagot: Kung hindi napatunayan ang kataksilan, maaaring ibaba ang kaso sa homicide.
Tanong: Ano ang gagawin kung ako ay kinasuhan ng murder?
Sagot: Agad-agad kumuha ng abogado para mabigyan ka ng legal na payo at tulong sa iyong kaso.
Kung nahaharap ka sa ganitong sitwasyon, mahalaga ang agarang paghingi ng tulong legal. Ang ASG Law ay may mga eksperto sa mga kasong kriminal at handang tumulong sa iyo. Huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin para sa isang konsultasyon. Maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming opisina. Mag-contact dito para sa iba pang impormasyon. Kami sa ASG Law ay handang tumulong sa iyo sa abot ng aming makakaya.