Sa desisyong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na ang pananagutan sa mga disallowance ng Commission on Audit (COA) ay solidaryo. Ibig sabihin, maaaring habulin ng gobyerno ang sinuman sa mga opisyal na responsable para sa buong halaga ng disallowance. Ang pasyang ito ay nagbibigay-linaw sa saklaw ng solidaryong pananagutan at nagtatakda ng mas malinaw na panuntunan para sa mga opisyal ng gobyerno pagdating sa mga paglabag sa audit.
Sino ang Sisingilin? Pagtatasa sa Pananagutan sa Disallowance
Ang kasong ito ay nag-ugat sa petisyon ni Carlos B. Lozada at iba pang opisyal ng Manila International Airport Authority (MIAA) na kumukuwestiyon sa konstitusyonalidad ng Seksyon 16.3 ng COA Circular No. 006-09. Ayon sa mga petisyuner, hindi makatarungan ang pagpataw ng solidaryong pananagutan sa kanila, lalo na’t hindi naman lahat ng sangkot sa disallowance ay kasalukuyang nagtatrabaho sa MIAA. Ang tanong sa kasong ito ay kung naaayon ba sa Saligang Batas ang pagpapataw ng solidaryong pananagutan sa mga opisyal ng gobyerno sa mga kaso ng disallowance, at kung tama ba na unahin ang mga kasalukuyang empleyado sa paniningil.
Ayon sa Korte Suprema, walang basehan ang argumento ng mga petisyuner. Binigyang-diin ng Korte na ang presumption of validity ay umiiral para sa bawat batas o regulasyon, at kailangang malinaw at hindi mapag-aalinlanganan ang paglabag sa Saligang Batas bago mapawalang-bisa ang isang batas. Sa kasong ito, nabigo ang mga petisyuner na patunayan na ang Seksyon 16.3 ng COA Circular No. 006-09 ay labag sa Saligang Batas. Sa katunayan, sinabi ng Korte na ang circular ay nagpapahayag lamang ng prinsipyong nakasaad sa Seksyon 43, Kabanata 5, Aklat VI ng Administrative Code of 1987, na nagsasaad ng solidaryong pananagutan para sa mga ilegal na paggasta:
SEKSYON 43. Pananagutan sa Ilegal na Paggasta. — Ang bawat paggasta o obligasyon na pinahintulutan o ginawa nang labag sa mga probisyon ng Kodigong ito o ng pangkalahatan at espesyal na mga probisyon na nakapaloob sa taunang Pangkalahatan o iba pang Batas sa Paglalaan ay walang bisa. Ang bawat pagbabayad na ginawa nang labag sa nasabing mga probisyon ay ilegal at bawat opisyal o empleyado na nagpapahintulot o gumagawa ng nasabing pagbabayad, o nakikibahagi doon, at bawat taong tumatanggap ng nasabing pagbabayad ay mananagot nang sama-sama at magkahiwalay sa Gobyerno para sa buong halaga na binayaran o natanggap.
Idinagdag pa ng Korte na ang solidaryong pananagutan ay nagpapahintulot sa nagpapautang na habulin ang sinuman sa mga may utang, o kahit lahat sila nang sabay-sabay. Samakatuwid, walang ilegal sa pagpili ng MIAA na maningil muna sa mga kasalukuyang empleyado, sa pamamagitan ng pagbawas sa kanilang mga sahod, at magsampa ng hiwalay na kaso laban sa mga dating empleyado. Bagama’t maaaring maging mabigat ang solidaryong pananagutan, hindi naman nangangahulugan na wala nang ibang remedyo ang mga may utang. Ang sinumang nagbayad ng buong utang ay may karapatang humingi ng reimbursement mula sa kanyang mga kasamahang may utang, ayon sa kani-kanilang bahagi sa utang.
Ang hindi pagpansin ng korte sa petisyon ay hindi lamang dahil sa kawalan ng merito nito, kundi pati na rin sa procedural lapse. Nabanggit sa desisyon na napakalaki ng agwat ng panahon sa pagitan ng pagpapataw ng COA orders of execution at ang pagtutol ng mga petisyuner, na nagpapahiwatig ng pagkaantala ng kanilang pagkilos. Dahil dito, nagiging kaduda-duda ang motibo ng petisyon.
Ipinunto ni Associate Justice Caguioa sa kanyang concurring opinion na mahalaga ring suriin ang lawak ng partisipasyon ng bawat indibidwal sa transaksyon upang matukoy ang kanilang pananagutan. Ang “full amount so paid or received” na tinutukoy sa Section 43 ng Administrative Code ay limitado lamang sa halaga na direktang natanggap o kinasangkutan ng isang opisyal o empleyado. Kaya naman, maaaring magkaiba-iba ang halaga ng pananagutan ng bawat isa sa isang disallowance, depende sa kanilang konkretong papel sa transaksyon.
Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Ang pangunahing isyu ay kung konstitusyonal ang Seksyon 16.3 ng COA Circular No. 006-09 na nagtatakda ng solidaryong pananagutan sa mga opisyal ng gobyerno sa mga disallowance ng COA. Kinukuwestiyon din kung tama ba na unahin ang mga kasalukuyang empleyado sa paniningil. |
Ano ang ibig sabihin ng solidaryong pananagutan? | Ibig sabihin, maaaring habulin ng gobyerno ang sinuman sa mga opisyal na responsable para sa buong halaga ng disallowance. Ang opisyal na nagbayad ay may karapatang humingi ng reimbursement mula sa iba pang may pananagutan. |
Bakit hindi pabor ang mga petisyuner sa solidaryong pananagutan? | Dahil naniniwala silang hindi makatarungan na sila, bilang mga kasalukuyang empleyado, ang unang habulin ng gobyerno, samantalang may iba pang sangkot na hindi naman na nagtatrabaho sa MIAA. |
Ano ang naging basehan ng Korte Suprema sa pagpabor sa COA? | Sinabi ng Korte Suprema na ang Seksyon 16.3 ng COA Circular No. 006-09 ay nagpapahayag lamang ng prinsipyo ng solidaryong pananagutan na nakasaad sa Seksyon 43 ng Administrative Code of 1987. |
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa pagpili ng MIAA na maningil muna sa mga kasalukuyang empleyado? | Ayon sa Korte Suprema, walang ilegal sa pagpili ng MIAA na maningil muna sa mga kasalukuyang empleyado, lalo na’t mas madali itong gawin sa pamamagitan ng pagbawas sa kanilang mga sahod. |
May remedyo ba ang mga opisyal na nagbayad ng buong halaga ng disallowance? | Oo, may karapatan silang humingi ng reimbursement mula sa iba pang may pananagutan, ayon sa kani-kanilang bahagi sa utang. |
Ano ang ibig sabihin ng “full amount so paid or received”? | Tumutukoy ito sa halaga na direktang natanggap o kinasangkutan ng isang opisyal o empleyado sa isang ilegal na transaksyon. |
Ano ang implikasyon ng kasong ito para sa mga opisyal ng gobyerno? | Ang desisyong ito ay nagbibigay-linaw na may pananagutan ang mga opisyal ng gobyerno sa mga ilegal na paggasta, at maaaring silang habulin ng gobyerno para sa buong halaga ng disallowance, kahit na may iba pang sangkot. |
Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa responsibilidad at pananagutan ng mga opisyal ng gobyerno sa wastong paggamit ng pondo ng bayan. Ang pagpapairal ng solidaryong pananagutan ay naglalayong protektahan ang interes ng publiko at tiyakin na may mananagot sa mga ilegal na paggasta.
Para sa mga katanungan tungkol sa paglalapat ng desisyong ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: Ang pagsusuring ito ay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa partikular na legal na gabay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Lozada vs COA, G.R. No. 230383, July 13, 2021