Maliwanag na Batas, Hindi Dapat Baliwalain: Presidential Approval Para sa Foreign Travel ng GOCC Officials

G.R. No. 202733, September 30, 2014

Naranasan mo na bang magplano ng isang mahalagang biyahe sa ibang bansa para sa trabaho, ngunit napigilan dahil sa napakaraming proseso ng pag-apruba? Para sa mga opisyal ng Government-Owned and Controlled Corporations (GOCCs) sa Pilipinas, ang pagbiyahe sa ibang bansa para sa opisyal na tungkulin ay hindi basta-basta. Ayon sa Korte Suprema sa kasong Development Bank of the Philippines vs. Commission on Audit, ang pag-apruba mula sa Office of the President ay mahalaga pa rin, kahit pa may opinyon mula sa Chief Presidential Legal Counsel na nagsasabing hindi ito kailangan. Ang kasong ito ay nagpapakita kung gaano kahalaga ang pagsunod sa maliwanag na batas at kung paano ito nakaaapekto sa pananagutan ng mga opisyal ng gobyerno.

Ang Legal na Batayan: Executive Orders 248 at 298

Ang kaso ng DBP vs. COA ay umiikot sa interpretasyon at aplikasyon ng Executive Order (EO) No. 248 at EO No. 298. Ang mga executive order na ito ang nagtatakda ng mga panuntunan at regulasyon para sa official local at foreign travels ng mga empleyado ng gobyerno. Mahalagang maunawaan ang konteksto ng mga batas na ito upang lubos na maintindihan ang naging desisyon ng Korte Suprema.

Ang EO No. 248, na ipinalabas noong 1995, ay naglalayong magtakda ng bagong rates of allowances para sa official travels. Sinundan ito ng EO No. 298 noong 2004, na nag-amyenda pa sa EO No. 248. Ang pangunahing layunin ng mga EO na ito ay maging maingat sa paggastos ang gobyerno at masigurong responsable ang lahat ng official travels.

Ayon sa Section 8 ng EO No. 248, na inamyendahan ng EO No. 298, malinaw na nakasaad:

SECTION 8. APPROVAL OF THE PRESIDENT. All official travels abroad of Department Secretaries, Undersecretaries, Assistant Secretaries, heads, senior assistant heads and assistant heads of government-owned and/or controlled corporations and financial institutions, and heads of local government units like Provincial Governors and Mayors of highly urbanized cities or independent component cities, and other officials of equivalent rank whose nature of travel falls under the categories prescribed in this Order shall be subject to the prior approval of the President of the Philippines.

Dito pa lamang, makikita na napakalinaw ng direktiba: lahat ng official foreign travels ng mga pinuno ng GOCCs at financial institutions ay kailangan ng prior approval ng Presidente. Walang anumang exception o loophole na binabanggit ang batas na ito para sa mga opisyal na nabibilang sa kategoryang ito.

Ang Kwento ng Kaso: Pagbiyahe ng DBP Officials at ang COA Disallowance

Nagsimula ang lahat nang mapansin ng Corporate Auditor ng Development Bank of the Philippines (DBP) na may ilang foreign travels ang dating Chairman na si Vitaliano N. Nañagas II at dating Director na si Eligio V. Jimenez na hindi dumaan sa Office of the President para sa clearance. Ito ay taliwas sa Administrative Order (AO) No. 103, na nag-uutos ng continued adoption of austerity measures sa gobyerno at nagre-require ng presidential clearance para sa foreign travels.

Narito ang timeline ng mga pangyayari:

• April 5, 2005: Nag-isyu ang Corporate Auditor ng Audit Observation Memorandum, kung saan binanggit ang foreign travels nina Chairman Nañagas at Director Jimenez na walang presidential clearance.
• March 28, 2006: Nagsumite ang DBP ng komento, sinasabing good faith ang travels at bahagi ng kanilang tungkulin.
• April 4, 2007: Nag-isyu ang Supervising Auditor ng Notice of Disallowance para sa reimbursement ng travel expenses ng dalawang opisyal, nagkakahalaga ng P1,574,121.62.
• October 10, 2007: Humiling ng reconsideration si Director Jimenez, nagsumite ng opinyon mula kay Chief Presidential Legal Counsel Sergio A. F. Apostol na nagsasabing hindi kailangan ang presidential approval base sa EO No. 248.
• October 30, 2007: Denied ang motion for reconsideration ni Jimenez.
• October 13, 2009: Denied din ng Legal Services Sector ng COA ang appeal ni Chairman Nañagas.
• August 17, 2011: Kinatigan ng COA en banc ang desisyon ng LSS, denied ang appeal ng DBP.
• July 12, 2012: Denied din ang Motion for Reconsideration ng DBP ng COA.

Umabot ang kaso sa Korte Suprema dahil hindi sumang-ayon ang DBP sa desisyon ng COA. Ang pangunahing argumento ng DBP ay ang opinyon ng Chief Presidential Legal Counsel na nagsasabing hindi kailangan ang presidential clearance base sa Section 5 ng EO No. 248. Iginiit din nila na good faith ang kanilang pagkakamali sa interpretasyon ng batas, lalo na dahil maging ang Presidential Counsel ay nagkamali rin daw.

Ngunit hindi kinatigan ng Korte Suprema ang argumento ng DBP. Ayon sa Korte, “The language of the aforequoted section appears to be quite explicit that all official travels abroad of heads of financial institutions, such as the DBP officials herein, are subject to prior approval of the President, regardless of the duration of the subject travel.”

Binigyang-diin pa ng Korte na mali ang interpretasyon ng Presidential Counsel dahil ang Section 5 ng EO No. 248 ay tumutukoy lamang sa local travels, habang ang foreign travels ay sakop ng Section 8. Dagdag pa ng Korte, “Indeed, where the words of a statute are clear, plain, and free from ambiguity, it must be given its literal meaning and applied without attempted interpretation.”

Hindi rin tinanggap ng Korte Suprema ang depensa ng good faith ng DBP. Ayon sa desisyon, “We, however, agree with respondent COA in ruling that petitioner cannot find solace in the defense of good faith since not only are senior government officials, such as the petitioner’s concerned officials herein, expected to update their knowledge on laws that may affect the performance of their functions, but the laws subject of this case are of such clarity that the concerned officials could not have mistaken one for the other.”

Praktikal na Implikasyon: Ano ang Matututunan Mula sa Kaso?

Ang kaso ng DBP vs. COA ay nagbibigay ng ilang mahahalagang aral, lalo na para sa mga GOCCs at kanilang mga opisyal:

1. Sundin ang Maliwanag na Batas: Kung malinaw ang nakasulat sa batas, sundin ito nang literal. Huwag umasa sa sariling interpretasyon o sa opinyon ng iba kung taliwas ito sa malinaw na sinasabi ng batas.
2. Presidential Approval ay Hindi Biro: Para sa foreign travels ng senior officials ng GOCCs, kailangan talaga ang presidential approval. Hindi ito dapat balewalain o isantabi.
3. Opinyon ng Legal Counsel, Hindi Laging Sapat: Bagama’t mahalaga ang opinyon ng legal counsel, hindi ito nangangahulugang ito na ang pinakahuling interpretasyon ng batas. Sa kasong ito, nagkamali ang Chief Presidential Legal Counsel, at ang Korte Suprema ang nagtama nito.
4. Good Faith, Hindi Laging Depensa: Ang good faith ay maaaring depensa sa ilang sitwasyon, ngunit hindi kung malinaw ang batas at inaasahang alam ito ng mga opisyal, lalo na ang mga senior officials.
5. Pagiging Responsable ng Opisyal ng Gobyerno: Inaasahan sa mga opisyal ng gobyerno na maging updated sa mga batas at regulasyon na may kinalaman sa kanilang tungkulin. Ang kapabayaan sa pag-alam at pagsunod sa batas ay may kaakibat na pananagutan.

Mahahalagang Aral Mula sa Kaso ng DBP vs. COA

• Maging Maingat sa Foreign Travel: Ang foreign travel ng GOCC officials ay regulated at kailangan ng tamang approvals.
• Basahin at Unawain ang Batas: Huwag mag-shortcut. Basahin mismo ang batas at unawain ang nilalaman nito.
• Konsultahin ang Eksperto Kung Kinakailangan: Kung hindi sigurado sa interpretasyon ng batas, kumonsulta sa mga legal expert bago gumawa ng aksyon.
• Prioritize Compliance: Ang compliance sa batas ay dapat laging priority, lalo na sa mga transaksyon gamit ang pondo ng gobyerno.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ang Executive Order No. 248 at 298?
Sagot: Ito ang mga executive orders na nagtatakda ng mga panuntunan at regulasyon para sa official local at foreign travels ng mga empleyado ng gobyerno, kasama na ang mga opisyal ng GOCCs.

Tanong 2: Sino-sino ang kailangan ng presidential approval para sa foreign travel?
Sagot: Ayon sa EO No. 248, kailangan ng presidential approval ang Department Secretaries, Undersecretaries, Assistant Secretaries, heads, senior assistant heads at assistant heads ng GOCCs at financial institutions, at ilang local government officials.

Tanong 3: Ano ang mangyayari kung mag-foreign travel ang isang GOCC official nang walang presidential approval?
Sagot: Maaaring ma-disallow ang travel expenses, tulad ng nangyari sa kaso ng DBP. Bukod pa rito, maaaring magkaroon ng administrative at criminal liability depende sa circumstances.

Tanong 4: Sapat na ba ang opinyon ng Chief Presidential Legal Counsel para hindi na kailangan ng presidential approval?
Sagot: Hindi. Bagama’t may bigat ang opinyon ng Presidential Legal Counsel, hindi ito katumbas ng presidential approval mismo. Kung malinaw ang batas na kailangan ang approval, kailangan pa rin itong sundin.

Tanong 5: Paano kung nagkamali ako sa pag-interpret ng batas? Good faith ba ang depensa?
Sagot: Hindi laging sapat ang good faith bilang depensa, lalo na kung malinaw ang batas at inaasahang alam ito ng isang opisyal. Kailangan pa ring magpakita ng due diligence sa pag-alam at pagsunod sa batas.

Naranasan mo na ba ang ganitong sitwasyon? Naguguluhan ka ba sa mga regulasyon ng gobyerno at COA disallowances? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa eksperto. Ang ASG Law ay may malawak na karanasan sa mga kaso na may kinalaman sa government regulations at administrative law. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito. Handa kaming tumulong sa iyo!