Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na kailangang mapatunayan nang may sapat na ebidensya ang pagpapawalang-bisa ng mga dokumento tulad ng Deed of Absolute Sale of Rights at Deed of Quitclaim and Adjudication. Ang pamanang lupa ay hindi basta-basta maililipat sa iba maliban na lamang kung may malinaw at nakakakumbinsing patunay ng panloloko o pagkakamali sa pagpapatupad ng mga kasulatan. Kaya naman, ibinasura ng Korte ang reklamo para sa paghahati ng lupa at pagpapawalang-bisa ng mga kasulatan dahil hindi napatunayan ang alegasyon ng pamemeke o panloloko.
Lupaing Pinagtalunan: Kailan Maituturing na Balido ang Paglilipat-ari?
Ang kasong ito ay nag-ugat sa reklamo ng Heirs of Salomon Malaque laban sa Heirs of Lope Malaque ukol sa lupaing kanilang minana. Ayon sa mga nagrereklamo, hindi dapat ipawalang-bisa ang Deed of Quitclaim and Adjudication dahil sa diumano’y pamemeke ng kanilang mga pirma. Ngunit sa pagdinig ng kaso, lumitaw na bagama’t nilagdaan nila ang kasulatan, hindi umano nila lubos na naunawaan ang kahalagahan nito. Samakatuwid, ang pangunahing tanong sa kasong ito ay kung sapat ba ang kanilang mga pahayag upang mapawalang-bisa ang mga nasabing kasulatan, lalo na’t mayroon ding Deed of Absolute Sale of Rights na naunang ginawa.
Sa paglilitis, sinabi ng Korte Suprema na ang pangunahing aksyon ng mga nagrereklamo ay nakabatay sa alegasyon ng pamemeke sa Deed of Quitclaim and Adjudication. Ayon sa patakaran, ang pamemeke ay hindi maaaring ipagpalagay at dapat patunayan sa pamamagitan ng malinaw, positibo, at nakakakumbinsing ebidensya. Kung sino ang nag-aakusa ng pamemeke ang may tungkuling patunayan ito sa pamamagitan ng preponderance of evidence, o ebidensya na may mas malaking timbang o mas nakakakumbinsi kaysa sa inihahain laban dito. Sa madaling salita, dapat mapatunayan ng mga nagrereklamo na peke nga ang kanilang mga pirma.
Ngunit taliwas sa kanilang alegasyon na pineke ang kanilang mga pirma, inamin ng mga nagrereklamo sa pagdinig na nilagdaan nila ang Deed of Quitclaim and Adjudication. Ang depensa lamang nila ay hindi nila maintindihan ang ibig sabihin ng kanilang nilagdaan. Sa kabilang banda, ipinakita ng mga nagdedepensa na matagal na nilang inookupahan ang lupa, binubungkal ito, at nagbabayad ng buwis. Mayroon din silang Deed of Absolute Sale of Rights na pinirmahan ng ilan sa mga nagrereklamo. Dahil dito, kinailangan suriin ng Korte kung sapat ba ang mga ebidensya ng magkabilang panig.
Binigyang diin ng Korte Suprema na ang Deed of Quitclaim and Adjudication ay isang notarized document, na may prima facie presumption ng authenticity at due execution. Para mapabulaanan ito, kailangang malinaw, nakakakumbinsi, at mas matimbang ang ebidensya na nagpapakita ng pamemeke. Hindi ito naipakita ng mga nagrereklamo. Bukod pa rito, hindi rin naghain ng Reply ang mga nagrereklamo para pabulaanan ang genuineness at due execution ng Deed of Absolute Sale of Rights, na kinakailangan sa ilalim ng Section 8, Rule 8 ng Rules of Court. Dahil dito, ipinagpalagay na tinanggap na nila ang validity ng kasulatan.
Ayon sa Section. 8 ng Rules of Court: “When an action or defense is founded upon a written instrument, copied in or attached to the corresponding pleading as provided in the preceding Section, the genuineness and due execution of the instrument shall be deemed admitted unless the adverse party, under oath, specifically denies them, and sets forth what he claims to be the facts…”
Dagdag pa rito, kahit hindi notarized ang Deed of Absolute Sale of Rights, hindi ito nakaapekto sa validity nito. Ang bilihan ng lupa ay valid kahit hindi nakasulat sa public instrument. Mahalaga rin na nakasulat ito sa Cebuano, na kanilang sariling wika, kaya dapat lang isipin na naintindihan nila ang nilalaman nito. Idagdag pa na isinagawa ito sa harap ng kanilang Barangay Captain. Sa madaling salita, nabigo ang mga nagrereklamo na patunayan na may panloloko sa paggawa ng Deed of Sale.
Bukod sa mga kasulatan, nagpakita rin ng tax declarations at real property tax receipts ang mga nagdedepensa, na nagpapatunay na sila ang nagbabayad ng buwis sa lupa. Bagama’t hindi ito conclusive evidence ng pagmamay-ari, malaking tulong ito para patunayan na sila ang nagmamay-ari ng lupa. Hindi rin maintindihan ng Korte kung bakit gustong ipawalang-bisa ng mga nagrereklamo ang Deed of Quitclaim and Adjudication maliban sa parte kung saan isinuko nila ang 2,010-square meter portion ng lupa kay Eusebia Calape. Hindi maaaring maging balido lamang ang isang parte ng kasulatan habang kinokontesta ang iba.
Kaya naman, sa pagtimbang ng ebidensya, mas pinaniwalaan ng Korte Suprema ang mga dokumento ng mga nagdedepensa – ang notarized Deed of Quitclaim and Adjudication, ang Deed of Absolute Sale of Rights, tax declaration, at tax receipts. Dahil nabigo ang mga nagrereklamo na patunayan ang kanilang kaso, ibinasura ang kanilang reklamo. Malinaw na tungkulin ng isang partido na patunayan ang katotohanan ng kanyang claim o depensa, alinsunod sa Section 1, Rule 131 ng Rules of Court.
FAQs
Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Ang pangunahing isyu ay kung napatunayan ba ng mga nagrereklamo na dapat ipawalang-bisa ang Deed of Quitclaim and Adjudication at Deed of Absolute Sale of Rights dahil sa pamemeke o panloloko. |
Ano ang preponderance of evidence? | Ito ang bigat ng ebidensya na mas nakakakumbinsi kumpara sa ebidensya ng kabilang panig. Kailangan itong ipakita ng nag-aakusa. |
Ano ang ibig sabihin ng prima facie presumption ng isang notarized document? | Ibig sabihin, ipinapalagay na totoo at valid ang isang notarized document maliban na lamang kung may malinaw na ebidensya na nagpapakita ng kabaligtaran nito. |
Bakit mahalaga ang tax declaration at tax receipts sa kaso? | Bagama’t hindi ito conclusive evidence ng pagmamay-ari, malaking tulong ito para patunayan na ang isang tao ang nagmamay-ari at nagbabayad ng buwis sa lupa. |
Ano ang kahalagahan ng pag-file ng Reply sa kaso? | Kung mayroong isinumiteng dokumento sa pleading, kailangan itong tutulan sa pamamagitan ng Reply na may sinumpaang salaysay kung hindi totoo ang mga nakasaad dito. Kung hindi ito gagawin, ipinapalagay na tinanggap na ang authenticity at due execution ng dokumento. |
Ano ang epekto kung ang Deed of Sale ay hindi notarized? | Hindi ito nakaaapekto sa validity ng Deed of Sale, dahil valid pa rin ito sa pagitan ng mga partido. Ang notaryo ay para lamang maging public document ang Deed of Sale. |
Sino ang dapat magpatunay ng pamemeke ng dokumento? | Ang nag-aakusa ng pamemeke ang may tungkuling patunayan ito sa pamamagitan ng malinaw at nakakakumbinsing ebidensya. |
Ano ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito? | Ibinasura ng Korte Suprema ang reklamo ng mga nagrereklamo dahil nabigo silang patunayan ang pamemeke o panloloko sa pagpapatupad ng Deed of Quitclaim and Adjudication at Deed of Absolute Sale of Rights. |
Sa kinalabasan ng kasong ito, nagkaroon ng linaw ang proseso sa pagpapatunay ng mga kasulatan ng paglilipat ng lupa. Ang pagnanais na maprotektahan ang karapatan sa pagmamay-ari ay hindi nangangahulugan na basta na lamang mapapawalang-bisa ang mga dokumentong pinirmahan. Sa huli, ang bigat ng ebidensya at pagsunod sa tamang proseso ang magtatakda ng resulta ng isang kaso.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Heirs of Malaque vs. Heirs of Malaque, G.R. No. 208776, November 03, 2020