Ang Kahalagahan ng Matibay na Ebidensya sa Pagpapatunay ng Paternidad sa Pilipinas

[ G.R. No. 180284, September 11, 2013 ] NARCISO SALAS, PETITIONER, VS. ANNABELLE MATUSALEM, RESPONDENT.

INTRODUKSYON

Sa maraming usapin sa Pilipinas, lalo na sa mga kaso ng suporta para sa anak sa labas, ang pagpapatunay ng paternidad ay isang mahalagang hakbang. Hindi lamang ito usapin ng obligasyon pinansyal, kundi pati na rin ng karapatan ng bata na makilala ang kanyang ama. Ngunit paano nga ba napatutunayan sa legal na paraan ang paternidad? Ang kaso ng Narciso Salas v. Annabelle Matusalem ay nagbibigay linaw sa kung ano ang hindi sapat na ebidensya upang mapatunayan ang pagiging ama ng isang lalaki sa isang bata sa mata ng batas.

Sa kasong ito, sinampa ni Annabelle Matusalem ang kasong suporta laban kay Narciso Salas, inaakusahan itong ama ng kanyang anak na si Christian Paulo. Iginiit ni Annabelle na niligawan siya ni Narciso na nagpanggap na biyudo at nangakong mag-aalaga sa kanila. Bagamat inako ni Narciso ang ilang gastusin noong pagbubuntis at panganganak, itinanggi niya ang paternidad at sinabing dala lamang siya ng altruismo. Ang pangunahing tanong sa kasong ito: sapat ba ang ebidensyang iprinisenta ni Annabelle upang mapatunayan na si Narciso Salas ang ama ni Christian Paulo at obligahin itong magbigay ng suporta?

KONTEKSTONG LEGAL

Ayon sa batas ng Pilipinas, partikular sa Family Code, mayroong mga paraan upang mapatunayan ang filiation o ang relasyon ng magulang sa anak. Para sa mga anak sa labas, nakasaad sa Article 175 na ang filiation ay maaaring mapatunayan sa parehong paraan at ebidensya tulad ng sa mga lehitimong anak. Ang Article 172 naman ang naglalahad kung paano napatutunayan ang filiation ng mga lehitimong anak, na ginagamit ding batayan para sa mga anak sa labas.

Ayon sa Article 172 ng Family Code:

“Ang filiation ng mga lehitimong anak ay napatutunayan sa pamamagitan ng alinman sa mga sumusunod:

(1) Ang talaan ng kapanganakan na lumilitaw sa civil registry o isang pinal na hatol; o

(2) Isang pag-amin ng lehitimong filiation sa isang pampublikong dokumento o isang pribadong sulat-kamay at nilagdaan ng magulang na kinauukulan.

Sa kawalan ng naunang ebidensya, ang lehitimong filiation ay dapat patunayan sa pamamagitan ng:

(1) Ang hayag at patuloy na pag-angkin ng estado ng isang lehitimong anak; o

(2) Anumang iba pang paraan na pinahihintulutan ng Rules of Court at mga espesyal na batas.”

Mahalagang tandaan na ang pagpapatunay ng paternidad ay nangangailangan ng matibay na ebidensya. Hindi sapat ang basta hinala o testimonya lamang. Kailangan ng mga dokumento o iba pang uri ng ebidensya na susuporta sa claim ng filiation. Halimbawa, ang record of birth na nilagdaan ng ama, private handwritten instrument na nag-aamin ng paternidad, o kaya naman ay open and continuous possession of status of a child. Kung wala ang mga ito, maaaring gumamit ng “any other means allowed by the Rules of Court,” tulad ng testimonya ng mga saksi, baptismal certificate, o kahit reputasyon sa komunidad, ngunit kailangan pa rin itong maging kapani-paniwala at matibay.

Sa konteksto ng suporta, mahalagang mapatunayan muna ang paternidad bago maobligahan ang isang lalaki na magbigay ng suporta sa bata. Ito ang dahilan kung bakit napakahalaga ng ebidensya sa mga kasong tulad nito.

PAGBUBUOD NG KASO

Nagsimula ang kaso noong 1995 nang magsampa si Annabelle Matusalem ng reklamo para sa suporta at danyos laban kay Narciso Salas sa Regional Trial Court (RTC) ng Cabanatuan City. Ayon kay Annabelle, si Narciso ang ama ng kanyang anak na si Christian Paulo, na ipinanganak noong Disyembre 28, 1994. Ikinuwento niya na niligawan siya ni Narciso, na nagpanggap na biyudo, at nangako pa umano ng kasal. Sinagot ni Narciso ang mga gastusin sa apartment, panganganak, at ospital. Ngunit nang tumanggi si Annabelle na ipaampon ang bata sa pamilya ni Narciso, bigla umano siyang pinabayaan.

Sa kanyang depensa, itinanggi ni Narciso ang paternidad. Ayon sa kanya, naawa lamang siya kay Annabelle at tumulong bilang pagkakawanggawa. Inilarawan pa niya si Annabelle bilang babaeng masamang-loob at sinabing sinubukan umano siyang i-scandalize para makakuha ng pera.

Sa pagdinig, si Annabelle at ang kanyang saksing si Grace Murillo ang nagtestigo. Si Narciso naman ay hindi nakapagprisenta ng kanyang ebidensya dahil hindi pinahintulutan ng korte ang kanyang motion for postponement. Dahil dito, itinuring na isinumite na ang kaso para sa desisyon batay sa ebidensya ni Annabelle.

Ilan sa mga ebidensyang iprinisenta ni Annabelle ay ang Certificate of Live Birth ng bata kung saan nakasulat ang pangalan ni Narciso bilang ama, baptismal certificate, mga sulat-kamay na mensahe, resibo ng ospital, at mga litrato nilang magkasama. Ayon sa testimonya ni Annabelle, sinamahan pa siya ni Narciso sa ospital, minasahe ang kanyang tiyan, at nagpakita ng kasiyahan sa pagkakaroon ng anak. Kinumpirma naman ni Grace Murillo ang pagtira ni Annabelle sa kanyang apartment na binayaran ni Narciso, ang pagdalaw ni Narciso, at ang suportang pinansyal nito.

Pinaboran ng RTC si Annabelle at inutusan si Narciso na magbigay ng buwanang suporta para sa bata. Umapela si Narciso sa Court of Appeals (CA), ngunit ibinasura rin ng CA ang kanyang apela. Ayon sa CA, napatunayan ni Annabelle ang filiation ng kanyang anak sa pamamagitan ng kanyang testimonya at ng saksing si Murillo, at dahil hindi nagprisenta ng ebidensya si Narciso para pabulaanan ito.

Hindi sumuko si Narciso at umakyat siya sa Korte Suprema. Dito, iginiit niya na hindi siya nabigyan ng pagkakataong magprisenta ng ebidensya at hindi napatunayan ang kanyang paternidad. Pinagbigyan ng Korte Suprema ang petisyon ni Narciso.

Ayon sa Korte Suprema, bagamat hindi na napapanahon ang isyu ng venue, tama ang RTC na hindi binigyan ng pagkakataon si Narciso na magprisenta ng ebidensya dahil sa paulit-ulit na pagpapaliban ng pagdinig na kagagawan ng kanyang abogado. Gayunpaman, sa isyu ng paternidad, sinabi ng Korte Suprema na hindi sapat ang ebidensyang iprinisenta ni Annabelle upang mapatunayan na si Narciso ang ama ni Christian Paulo.

Binigyang diin ng Korte Suprema na ang Certificate of Live Birth at Baptismal Certificate ay hindi sapat na ebidensya ng paternidad dahil hindi naman ito nilagdaan ni Narciso. Ang mga sulat-kamay na mensahe at litrato ay hindi rin direktang nagpapatunay ng paternidad. Kahit pa inako ni Narciso ang ilang gastusin, sinabi ng Korte Suprema na hindi ito nangangahulugang pag-amin sa paternidad.

Sabi ng Korte Suprema:

“Reviewing the records, we find the totality of respondent’s evidence insufficient to establish that petitioner is the father of Christian Paulo.

The testimonies of respondent and Murillo as to the circumstances of the birth of Christian Paulo, petitioner’s financial support while respondent lived in Murillo’s apartment and his regular visits to her at the said apartment, though replete with details, do not approximate the “overwhelming evidence, documentary and testimonial” presented in Ilano. In that case, we sustained the appellate court’s ruling anchored on the following factual findings by the appellate court which was quoted at length in the ponencia…”

Dahil dito, binaliktad ng Korte Suprema ang desisyon ng CA at RTC, at ibinasura ang kaso ng suporta ni Annabelle laban kay Narciso.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong Salas v. Matusalem ay nagpapakita na hindi basta-basta ang pagpapatunay ng paternidad sa Pilipinas. Kailangan ng matibay at kapani-paniwalang ebidensya. Hindi sapat ang testimonya lamang o ang mga dokumentong hindi direktang nagpapatunay ng paternidad. Para sa mga ina na nagsasampa ng kasong suporta, mahalagang maghanda ng sapat na ebidensya upang mapatunayan ang pagiging ama ng lalaki sa kanilang anak.

Para naman sa mga lalaki na kinakasuhan ng suporta, mahalagang ipagtanggol ang sarili at magprisenta ng ebidensya kung naniniwala silang hindi sila ang ama ng bata. Ang pagtanggi lamang ay hindi sapat, ngunit kailangan ding magpakita ng mga ebidensya na magpapabulaan sa claim ng paternidad.

Mahahalagang Aral:

• Maghanda ng matibay na ebidensya: Kung ikaw ay nagsasampa ng kaso ng suporta, siguraduhing mayroon kang sapat na dokumento at testimonya na magpapatunay ng paternidad.
• Hindi sapat ang birth certificate at baptismal certificate lamang: Ang mga dokumentong ito ay hindi sapat kung hindi ito nilagdaan ng ama o walang iba pang sumusuportang ebidensya.
• Mahalaga ang DNA testing: Bagamat hindi binanggit sa kasong ito, ang DNA testing ay ang pinakamabisang paraan upang mapatunayan ang paternidad sa siyentipikong paraan.
• Huwag balewalain ang kaso: Para sa mga lalaking kinasuhan, huwag balewalain ang kaso. Magkonsulta sa abogado at maghanda ng depensa.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

Tanong 1: Ano ang mga sapat na ebidensya para mapatunayan ang paternidad sa Pilipinas?
Sagot: Ang mga sapat na ebidensya ay kinabibilangan ng record of birth na nilagdaan ng ama, private handwritten instrument kung saan inaamin ang paternidad, open and continuous possession of status of a child, DNA testing, at iba pang ebidensya tulad ng testimonya ng mga saksi at mga dokumentong nagpapakita ng pag-ako sa responsibilidad bilang ama.

Tanong 2: Sapat na ba ang Certificate of Live Birth para mapatunayan ang paternidad?
Sagot: Hindi. Kung ang Certificate of Live Birth ay hindi nilagdaan ng ama, hindi ito sapat na ebidensya ng paternidad. Kailangan ng iba pang sumusuportang ebidensya.

Tanong 3: Ano ang papel ng DNA testing sa pagpapatunay ng paternidad?
Sagot: Ang DNA testing ay isang napakalakas na ebidensya sa pagpapatunay ng paternidad. Ito ang pinaka-siyentipikong at maaasahang paraan upang matukoy kung ang isang lalaki ay ama ng isang bata.

Tanong 4: Kung hindi napatunayan ang paternidad, maaari pa rin bang makakuha ng suporta ang bata?
Sagot: Hindi. Ang obligasyon na magbigay ng suporta ay nakabatay sa pagpapatunay ng filiation o paternidad. Kung hindi mapatunayan ang paternidad, walang legal na obligasyon na magbigay ng suporta.

Tanong 5: Ano ang dapat gawin kung kinasuhan ako ng suporta ngunit hindi ako sigurado kung ako ang ama?
Sagot: Humingi kaagad ng tulong legal mula sa isang abogado. Maaaring magsagawa ng DNA testing upang malaman ang katotohanan. Huwag balewalain ang kaso at maghanda ng depensa.

Tanong 6: Namatay na ang inaakusahang ama, maaari pa rin bang magsampa ng kaso ng paternidad at suporta?
Sagot: Ayon sa kasong ito, oo, maaari pa rin ituloy ang kaso kung naisampa na ito noong nabubuhay pa ang inaakusahang ama. Ang mga tagapagmana na ang papalit sa kaso.

Tanong 7: Ano ang mangyayari kung hindi ako nakapagprisenta ng ebidensya sa korte dahil sa motion for postponement na hindi pinagbigyan?
Sagot: Maaaring hindi ka na bigyan ng pagkakataong magprisenta ng iyong ebidensya, tulad ng nangyari sa kaso ni Narciso Salas. Mahalagang maging handa sa pagdinig at siguraduhing maayos ang representasyon ng iyong abogado.

Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon? Ang pagpapatunay ng paternidad ay isang komplikadong usaping legal. Kung kailangan mo ng legal na payo at representasyon, ang ASG Law ay eksperto sa mga usaping pamilya at civil law. Huwag mag-atubiling makipag-ugnayan para sa konsultasyon. Magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o makipag-contact dito.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)