Ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa mahalagang tuntunin tungkol sa tamang proseso ng pagbabayad para sa transcript of stenographic notes (TSN) sa mga korte sa Pilipinas. Madalas na inaakala ng mga litigante na maaaring magbayad direkta sa stenographer, ngunit mali ito. Ang kasong Baguio v. Arnejo ay naglilinaw na ang lahat ng bayad para sa TSN ay dapat na dumaan sa Clerk of Court, at ang paglabag dito ay maaaring magresulta sa administratibong pananagutan para sa mga empleyado ng korte.

INTRODUKSYON

Isipin na ikaw ay isang litigante na nangangailangan ng TSN para sa iyong kaso. Lumapit ka sa stenographer ng korte at nagbayad kaagad sa kanya para mapabilis ang proseso. Mukhang maayos ang lahat, ngunit paano kung ang simpleng pagkilos na ito ay maging sanhi pala ng problema? Ito ang sentro ng kaso ni Joefil Baguio laban kay Maria Fe V. Arnejo, isang stenographer sa Regional Trial Court (RTC) Cebu City.

Si Maria Fe V. Arnejo ay inireklamo dahil sa ilang kadahilanan, kabilang na ang hindi pagsunod sa alituntunin sa pag-transcribe ng stenographic notes sa loob ng 20 araw, hindi pag-isyu ng opisyal na resibo para sa bayad sa TSN, at pag-antedate ng petsa ng TSN. Ngunit ang pinakamahalagang isyu na tinalakay sa kaso ay ang kanyang pagkolekta ng bayad para sa TSN direkta mula sa litigante, bagay na labag sa tamang proseso.

LEGAL NA KONTEKSTO

Ang wastong pamamaraan sa pagbabayad ng mga bayarin sa korte, kabilang ang TSN, ay nakasaad sa Section 11, Rule 141 ng Revised Rules of Court. Ayon dito, ang lahat ng bayad para sa kopya ng TSN ay dapat bayaran sa Clerk of Court. Malinaw itong nagbabawal sa sinumang empleyado ng korte, maliban sa Clerk of Court o awtorisadong kinatawan nito, na tumanggap ng bayad para sa mga serbisyo ng korte.

Bukod pa rito, ang Administrative Circular No. 24-90 ng Supreme Court ay nagtatakda ng panuntunan para sa mga stenographer na i-transcribe ang kanilang mga notes sa loob ng 20 araw mula sa petsa ng pagdinig. Layunin nito na mapabilis ang pagproseso ng mga kaso at maiwasan ang pagkaantala dahil sa hindi napapanahong TSN.

Ang Republic Act No. 6713, o ang Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees, ay nag-uutos sa lahat ng empleyado ng gobyerno na panatilihin ang mataas na pamantayan ng etika at responsibilidad sa serbisyo publiko. Ang hudikatura, bilang isang sangay ng gobyerno na nangangalaga sa katarungan, ay inaasahang magpapakita ng higit na integridad at katapatan.

Sa madaling salita, ang mga empleyado ng korte ay may tungkuling sumunod sa mga alituntunin at regulasyon, lalo na pagdating sa pananalapi at pakikitungo sa publiko. Ang paglabag sa mga ito ay maaaring magdulot ng disiplina administratibo.

PAGSUSURI NG KASO

Si Joefil Baguio ay naghain ng reklamo laban kay Maria Fe V. Arnejo dahil sa ilang paglabag umano nito. Ayon kay Baguio, hindi sumunod si Arnejo sa 20-day rule para sa transcription, hindi nag-isyu ng opisyal na resibo, at nag-antedate pa ng TSN. Ang pinakamahalagang punto ay ang pagtanggap ni Arnejo ng P500 mula kay Baguio noong Mayo 27, 2010, para umano sa pambili ng tinta, na itinuring niyang advance payment para sa TSN.

Sa imbestigasyon na isinagawa ni Executive Judge Silvestre Maamo, Jr., napag-alaman na bagamat nakapag-transcribe si Arnejo sa loob ng 20 araw, umamin siya na tumanggap siya ng bayad mula kay Baguio at nag-isyu lamang ng acknowledgment receipt, hindi opisyal na resibo. Napag-alaman din na ang aktuwal na remittance ng bayad sa Office of the Clerk of Court (OCC) ay ginawa lamang ni Arnejo pagkatapos na siyang ireklamo.

Umamin din si Arnejo na ang pag-antedate ng sertipikasyon sa TSN ay kanyang nakaugalian para maiwasan umano ang kalituhan. Ngunit ayon sa Korte Suprema, ito ay hindi katanggap-tanggap.

Binigyang-diin ng Korte Suprema ang mahalagang punto tungkol sa pagbabayad ng TSN:

“This Court will not tolerate the practice of asking for advance payment from litigants, much less the unauthorized acceptance of judicial fees. Section 11, Rule 141 of the Rules of Court, specifically provides that payment for requests of copies of the TSN shall be made to the Clerk of Court. Clearly, therefore, payment cannot be made to respondent, as it is an official transaction, and, as such, must be made to the Clerk of Court.”

Idinagdag pa ng Korte na ang pag-isyu ng acknowledgment receipt ay hindi sapat at ang pagremit lamang ng bayad pagkatapos ng reklamo ay nagpapakita ng bad faith. Kaya naman, napatunayan na nagkasala si Arnejo ng conduct grossly prejudicial to the best interest of the service.

Bagama’t inirekomenda ng investigating judge at ng Office of the Court Administrator (OCA) ang mas mabigat na parusa, dahil ito ang unang pagkakasala ni Arnejo at sa konsiderasyon ng humanitarian reason, pinababa ng Korte Suprema ang parusa sa suspensyon ng tatlong (3) buwan, na may mahigpit na babala.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

Ang kasong Baguio v. Arnejo ay nagbibigay ng malinaw na aral para sa mga empleyado ng korte at sa publiko. Para sa mga empleyado ng korte, lalo na sa mga stenographer, mahalagang tandaan na hindi sila awtorisadong tumanggap ng bayad para sa TSN direkta mula sa mga litigante. Ang tamang proseso ay ang pagbabayad sa Clerk of Court, na siyang may tungkuling mangolekta at mag-remit ng mga bayarin sa korte.

Para naman sa publiko, lalo na sa mga litigante, huwag magbayad ng anumang bayarin sa korte direkta sa sinumang empleyado maliban sa awtorisadong kawani ng Office of the Clerk of Court. Laging hingin ang opisyal na resibo bilang patunay ng pagbabayad. Kung may pagdududa, makipag-ugnayan agad sa Clerk of Court para sa klaripikasyon.

SUSING ARAL

• Sundin ang tamang proseso ng pagbabayad: Laging bayaran ang transcript fees at iba pang bayarin sa korte sa Office of the Clerk of Court at kumuha ng opisyal na resibo.
• Huwag magbayad direkta sa stenographer o ibang empleyado ng korte: Maliban sa awtorisadong kawani ng Clerk of Court, walang sinuman ang dapat tumanggap ng bayad para sa mga serbisyo ng korte.
• Maging mapanuri at magtanong: Kung may pagdududa sa tamang proseso, huwag mag-atubiling magtanong sa Clerk of Court o sa presiding judge.
• Ang integridad ay mahalaga: Inaasahan ang lahat ng empleyado ng korte na magpakita ng integridad at sumunod sa Code of Conduct for Court Personnel.

FREQUENTLY ASKED QUESTIONS (FAQs)

1. Saan ba talaga dapat magbayad para sa transcript of stenographic notes?
Dapat magbayad sa Office of the Clerk of Court ng korte kung saan nakabinbin ang kaso. Humingi ng opisyal na resibo bilang patunay ng pagbabayad.

2. Maaari bang magbayad sa stenographer para mapabilis ang proseso ng TSN?
Hindi. Bawal magbayad direkta sa stenographer. Ito ay labag sa tamang proseso at maaaring magdulot ng problema sa parehong litigante at stenographer.

3. Ano ang mangyayari kung magbayad ako direkta sa stenographer?
Maaaring hindi ito maituring na opisyal na pagbabayad. Bukod pa rito, ang stenographer ay maaaring managot sa administratibong kaso, tulad ng nangyari sa kaso ni Maria Fe V. Arnejo.

4. Ano ang dapat kong gawin kung ang stenographer ay humihingi ng bayad direkta sa akin?
Magalang na tanggihan at ipaliwanag na alam mo ang tamang proseso ng pagbabayad sa Clerk of Court. Maaari mo ring ipaalam ito sa Clerk of Court o sa presiding judge.

5. Ano ang Judiciary Development Fund (JDF)?
Ang Judiciary Development Fund (JDF) ay pondo na ginagamit para sa mga pangangailangan ng hudikatura, kabilang ang pagpapabuti ng mga pasilidad ng korte at pagbibigay ng mga benepisyo sa mga empleyado ng korte. Ang bahagi ng bayad para sa TSN ay napupunta sa JDF.

6. Ano ang parusa sa mga empleyado ng korte na lumalabag sa tamang proseso ng pagbabayad?
Depende sa kalubhaan ng paglabag, maaaring mapatawan ng reprimand, suspensyon, o dismissal mula sa serbisyo.

Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon o may katanungan ka pa tungkol sa tamang proseso sa korte? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa mga eksperto ng ASG Law. Kami sa ASG Law ay may malawak na karanasan sa mga usaping administratibo at proseso sa korte. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa amin sa hello@asglawpartners.com o kontakin kami dito para sa karagdagang impormasyon. Kami ay Law Firm Makati at Law Firm BGC na handang tumulong sa iyo sa anumang usaping legal sa Law Firm Philippines.