Tag: Commission on Elections

Kautusan sa Plebisito: Pagtiyak sa Boses ng mga Mamamayan sa Bangsamoro Autonomous Region

Sa isang mahalagang desisyon, pinagtibay ng Korte Suprema ang resulta ng plebisito na nagbigay-daan sa pagsama ng Cotabato City sa Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM). Ang desisyong ito ay nagpapakita ng pagkilala sa kahalagahan ng pagpapatupad ng mga batas at regulasyon ng Commission on Elections (COMELEC) upang matiyak na ang tunay na kagustuhan ng mga mamamayan ay maipakita sa resulta ng isang plebisito. Mahalaga ang desisyong ito para sa mga residente ng Cotabato City dahil kinukumpirma nito ang kanilang pagsali sa BARMM at ang mga implikasyon nito sa kanilang pang-araw-araw na buhay, pamamahala, at kinabukasan.

Plebisito sa Cotabato: Naging Tama ba ang Proseso para sa Pagsama sa BARMM?

Ang kasong ito ay nag-ugat sa petisyon na inihain ni Amil P. Sula kasama ang iba pang residente ng Cotabato City, na kumukuwestiyon sa isinagawang plebisito ng COMELEC noong Enero 21, 2019. Ang petisyon ay naglalayong ipawalang-bisa ang proklamasyon ng COMELEC na nagpapatibay sa Organic Law para sa BARMM at ang pagsasama ng Cotabato City dito. Sinundan ito ng Petition-in-Intervention ni Mayor Frances Cynthia Guiani-Sayadi ng Cotabato City, na sumusuporta sa mga argumento ng mga petisyuner.

Iginiit ng mga petisyuner na hindi umano sumunod ang COMELEC sa mga kinakailangan ng batas sa pagtatatag ng BARMM, dahil ang plebisito ay isinagawa lampas sa itinakdang panahon at ang tanong sa balota ay nakakalito. Dagdag pa nila, nagkaroon ng mga iregularidad sa plebisito, tulad ng manipulasyon ng rehistro ng mga botante at paggamit ng mga pekeng botante. Sa kabilang banda, iginiit ng COMELEC na walang naganap na grave abuse of discretion sa kanilang pagpapatupad ng plebisito, at sumunod sila sa lahat ng alituntunin at regulasyon.

Ayon sa Korte Suprema, ang intervention ay hindi isang absolute right, sa halip ito ay base sa desisyon ng korte. Ayon sa Neptune Metal Scrap Recycling, Inc. v. Manila Electric Company, intervention ay ang remedyo kung saan ang isang ikatlong partido, na hindi orihinal na kasama sa isang paglilitis, ay nagiging litigant upang maprotektahan ang kanyang karapatan o interes na maaaring maapektuhan ng mga paglilitis. Mayroon tatlong requirements upang payagan ang intervention: (1) legal na interes ng nag-file sa bagay na pinaglalaban; (2) na ang intervensyon ay hindi magpapabagal sa paglilitis; at (3) na ang claim ng intervenor ay hindi maaaring mapagdesisyunan nang maayos sa isang hiwalay na paglilitis.

Matapos suriin ang mga argumento ng magkabilang panig, nagpasya ang Korte Suprema na ibalewala ang petisyon. Ayon sa kanila, ang COMELEC ay hindi nagpakita ng grave abuse of discretion sa pagpapatupad ng plebisito. Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang layunin ng Organic Law ay upang bigyan ang mga Bangsamoro ng pagkakataon sa self-governance habang pinapanatili ang pambansang soberanya at teritoryo. Ang isang plebisito ay kinakailangan upang malaman kung sinasang-ayunan ba nila ito. Sinabi ng Korte na kahit na may mga teknikalidad sa isinagawang plebisito, hindi ito sapat upang ipawalang-bisa ang resulta nito, maliban kung may malinaw na pagpapakita ng grave abuse of discretion.

Ang Republic Act No. 11054, Artikulo XVIII, Seksyon 5 ay nagsasaad na ang batas ay magkakabisa 15 araw pagkatapos ng paglalathala sa Official Gazette at sa hindi bababa sa dalawang pahayagan na may pangkalahatang sirkulasyon at isang lokal na pahayagan na may pangkalahatang sirkulasyon sa autonomous region. Para sa Organic Law, ang batas ay inilathala: (1) sa Official Gazette noong August 6, 2018; (2) sa dalawang pahayagan na may pangkalahatang sirkulasyon—Manila Bulletin at Business Mirror—noong July 31, 2018; at (3) sa Mindanao Cross, isang lokal na pahayagan na nagpapalipat-lipat sa Autonomous Region in Muslim Mindanao, noong August 25, 2018. Kaya naman, ang batas ay naging epektibo lamang 15 araw pagkatapos, o noong September 10, 2018. Ika-150 araw pagkatapos noon ay February 7, 2018, kaya ang plebisito na ginanap noong January 21 at February 6, 2019 ay nasa loob ng 150 araw na ibinigay ng batas.

Ayon sa Cagas v. Commission on Elections, binigyan ng Konstitusyon ang COMELEC ng kapangyarihang ipatupad at pangasiwaan ang lahat ng mga batas at regulasyon na may kaugnayan sa pagpapatakbo ng isang halalan, plebisito, inisyatiba, referendum, at recall. Ang kapangyarihan ng COMELEC na baguhin o palitan ang mga petsa ng plebisito upang makatiyak na ang isang ligtas, tapat, at matagumpay na plebisito ay naisagawa ay kinikilala. Hindi maaaring paralisado ang COMELEC ng literal na interpretasyon ng batas na gumagabay.

Inaprubahan ang katayuan bilang intervenor ni Cotabato City Mayor Frances Cynthia Guiani-Sayadi sa dahilang siya ay resident, taxpayer, at mayor ng Cotabato City. Ginagawa nitong kinakailangan para sa kanya na mamagitan upang matiyak na ang pagnanais ng kanyang mga tao ay itaguyod. Nakasaad sa Seksyon 455 ng Kodigo ng Pamahalaang Lokal ang mga function at tungkulin ng alkalde ng lungsod bilang punong tagapagpaganap ng pamahalaang lungsod. Kabilang dito ang pagpapatupad ng pangkalahatang pangangasiwa at pagkontrol sa lahat ng mga programa, proyekto, serbisyo, at aktibidad ng pamahalaang lungsod.

SECTION 3. Mga Resulta ng Plebisito. —

(d) Ang Lungsod ng Cotabato ay bubuo ng bahagi ng Bangsamoro Autonomous Region kung ang karamihan ng mga boto na ibinoto sa lungsod ay pabor sa pagsasama nito.

Ang pasyang ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng paggalang sa resulta ng isang plebisito bilang pagpapahayag ng kagustuhan ng mga mamamayan. Sa ilalim ng Artikulo X, Seksyon 10 ng 1987 Konstitusyon, ang isang plebisito ay kinakailangan upang lumikha ng Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao. Walang probinsya, lungsod, munisipalidad, o barangay na maaaring likhain, hatiin, pagsamahin, buwagin, o ang hangganan nito ay binago maliban alinsunod sa pamantayan na itinatag sa local government code at napapailalim sa pag-apruba ng karamihan ng mga boto na ibinoto sa plebisito sa mga direktang apektadong pampulitikang yunit. Gayunpaman, kinikilala rin nito ang kapangyarihan ng COMELEC na pangasiwaan ang mga batas at regulasyon upang matiyak ang malaya, maayos, at tapat na halalan.

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung ang COMELEC ay nagpakita ba ng grave abuse of discretion nang ipatupad nito ang plebisito para sa pagsama ng Cotabato City sa BARMM.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon, na pinagtibay ang resulta ng plebisito at kinilala ang pagsama ng Cotabato City sa BARMM.
Ano ang batayan ng Korte Suprema sa kanyang desisyon?	Natuklasan ng Korte Suprema na hindi nagpakita ng grave abuse of discretion ang COMELEC sa pagpapatupad ng plebisito at na sumunod ito sa mga alituntunin at regulasyon.
Ano ang kahalagahan ng pasyang ito?	Pinagtibay nito ang resulta ng plebisito at kinilala ang kagustuhan ng mga mamamayan ng Cotabato City na sumama sa BARMM.
Sino ang mga petisyuner sa kaso?	Amil P. Sula, kasama ang iba pang residente ng Cotabato City, at si Mayor Frances Cynthia Guiani-Sayadi.
*Ano ang kahulugan ng grave abuse of discretion?*	Ito ay ang pag-abuso sa kapangyarihan, na kung saan ang ahensya ng gobyerno ay lumampas sa kanyang hurisdiksyon o kumilos nang walang basehan sa batas.
Kailangan ba talaga ng plebisito para maitatag ang BARMM?	Oo, kinakailangan ito upang makatiyak na ang mga taong direktang maaapektuhan ng pagbabago sa politika ay may pagkakataong magpahayag ng kanilang pagsang-ayon o pagtutol.
Paano nakaapekto ang desisyong ito sa mga residente ng Cotabato City?	Ang Cotabato City ay opisyal nang bahagi ng BARMM, na may implikasyon sa kanilang lokal na pamahalaan, serbisyo publiko, at pagpapaunlad ng rehiyon.

Ang desisyong ito ay isang mahalagang hakbang sa pagsulong ng kapayapaan at pagkakaisa sa Mindanao. Sa pamamagitan ng pagkilala sa kagustuhan ng mga mamamayan, nagpapakita ang Korte Suprema ng kanyang suporta sa pagtatatag ng isang matatag at maunlad na BARMM.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: AMIL P. SULA, GASPAR S. ASI, AND HUSSIEN K. MALIG, SR. VS. COMMISSION ON ELECTIONS, G.R. No. 244587, January 10, 2023

Enero 10, 2023

Hindi Maaring Palawigin ang Panahon sa Pagsumite ng SOCE: Paglabag sa Batas at Kapangyarihan

Ipinahayag ng Korte Suprema na labag sa batas ang pagpapalawig ng Commission on Elections (COMELEC) sa panahon ng pagsumite ng Statement of Contributions and Expenditures (SOCE). Ang desisyon ay nagpapakita na ang COMELEC ay walang kapangyarihan na baguhin ang mga panuntunan na itinakda ng Kongreso. Ang ruling na ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga batas sa eleksyon at nagpapatibay sa awtoridad ng Kongreso sa paggawa ng mga panuntunan para sa mga ito. Dahil dito, dapat siguraduhin ng lahat ng mga kandidato at partido politikal na sumunod sa mga orihinal na deadline upang maiwasan ang mga parusa.

SOCE Deadline: Maaari Bang Baguhin Para sa Kaginhawaan o Ito ay Paglabag sa Batas?

Sa isang petisyon para sa certiorari, kinuwestiyon ng Partido Demokratiko Pilipino-Lakas ng Bayan (PDP-Laban) ang COMELEC dahil sa pagpapalawig nito ng deadline para sa pagsumite ng Statements of Contributions and Expenditures (SOCEs). Ang kaso ay naglalaman ng sentral na tanong kung may karapatan ba ang COMELEC na baguhin ang mga deadlines na isinasaad ng Republic Act No. 7166 (RA 7166), na nagtatakda ng 30-araw na limitasyon para sa pag-file ng SOCEs pagkatapos ng eleksyon. Ayon sa PDP-Laban, ang COMELEC ay lumampas sa sakop ng awtoridad na ipinagkaloob dito at lumabag sa RA 7166 sa pagpapalawig ng deadline, na lumilikha ng potensyal na pagkiling at pinapahina ang pagsunod sa itinakdang timeline ng mga kandidato at partido.

Sa panig naman ng COMELEC, iginiit nito na ang 30-araw na panahon ng paghain ng SOCEs ay maaaring palawigin. Sinabi pa ng COMELEC na ang mga bantas tulad ng mga kuwit sa Section 14 ng RA 7166, ay nagpapahiwatig na ang panahon ay hindi mahigpit. Dagdag pa ng COMELEC na ang ikalawang pangungusap ng Section 14 ng RA 7166 kung saan nakasaad ang, "hanggang sa maisumite niya ang statement ng mga kontribusyon at gastos na hinihingi dito," ay nagpapahiwatig na maaaring palawigin ang 30-araw na panahon. Sa gitna ng mga argumentong ito, nagpasya ang Korte Suprema na linawin ang interpretasyon at awtoridad ng COMELEC tungkol sa usaping ito.

Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung nagpakita ba ng labis na pag-abuso sa awtoridad ang COMELEC nang palawigin nito ang deadline para sa pagsumite ng SOCEs. Ayon sa Korte Suprema, ang Section 14 ng RA 7166 ay malinaw, na nag-uutos sa lahat ng kandidato at ingat-yaman ng partido na maghain ng SOCE sa loob ng 30 araw pagkatapos ng araw ng halalan. Dahil dito, ang aksyon ng COMELEC na palawigin ang deadline ay isang paglabag sa wika at layunin ng batas. Ang basic rule sa statutory construction na tinatawag naverba legis non est recedendum, o "mula sa mga salita ng batas ay walang dapat iwan." Ito ay nangangahulugan na dapat sundin ang malinaw na batas anuman ang maaaring maapektuhan.

Ayon sa Korte Suprema, ang mga kuwit na naghihiwalay sa pariralang "sa loob ng tatlumpung (30) araw pagkatapos ng araw ng halalan" ay hindi nagpapahintulot na maging palawigin ang panahon para sa paghain ng SOCEs. Mahalagang isaalang-alang na sa batas, ang salitang "shall" ay nagpapahiwatig na ang batas ay nagpapataw ng isang tungkulin na maaaring ipatupad. Sa madaling salita, dahil mandatoryo ang word na “shall” kaya mandatoryo rin dapat ang obserbasyon ng 30-day filing period, dahil kung hindi ito mandatoryo, walang silbi ang “within thirty (30) days after the day of elections” na clause.

Sinabi rin ng Korte na binabalewala ng COMELEC ang intensyon ng Kongreso nang palawigin nito ang deadline, kaya nagawa nitong malampasan ang kapangyarihan ng lehislatura. Ang pagtakda ng Kongreso ng eksaktong panahon para sa paghain ng SOCE, tulad ng nabanggit, ay nagbibigay-daan sa mga interesadong partido na suriin at hadlangan ang mga kandidatong hindi sumusunod sa pag-upo sa pwesto. Hindi rin maaaring gamitin ng COMELEC ang dahilan na kailangan itong gawin para sa kapakanan ng serbisyo publiko. Nakasaad pa ng Korte na dapat pangasiwaan ng COMELEC ang batas, at hindi bigyang-kahulugan ang batas ayon sa gusto nito.

Bagama’t nalaman ng Korte Suprema na nag-grave abuse of discretion ang COMELEC, nagpasya ang Korte na gamitin ang doktrina ng operative fact sa kaso. Dahil dito, pinahintulutan ng Korte na ituring na napapanahon ang paghain ng mga SOCE sa loob ng pinalawig na deadline na itinakda ng COMELEC, mula noong Mayo 9, 2016 hanggang Hunyo 30, 2016. Dahil sa hindi malinaw ang interpretasyon ng COMELEC sa batas, at dahil pinahintulutan na nito dati ang pagpalawig ng deadlines para sa pag-file ng SOCEs sa nakaraang mga halalan, maaaring ipagpalagay na naghain nang tapat ang mga partidong pampulitika at mga kandidato.

FAQs

Ano ang Statement of Contributions and Expenditures (SOCE)?	Ang SOCE ay isang detalyadong ulat ng lahat ng mga kontribusyon na natanggap at lahat ng mga gastos na ginawa ng isang kandidato o partido pampulitika na may kaugnayan sa isang halalan. Sa pamamagitan ng SOCE, tinitiyak ang transparency at pananagutan sa financing ng kampanya.
Ano ang legal basis para sa SOCE?	Itinatag ang Section 14 ng Republic Act No. 7166 ang pangangailangan para sa SOCE. Nag-uutos ito na ang bawat kandidato at treasurer ng isang partidong pampulitika ay dapat maghain ng isang kumpletong ulat ng lahat ng mga kontribusyon at gastos sa loob ng 30 araw pagkatapos ng halalan.
Ano ang operative fact doctrine?	Kinikilala ng doktrina ng operative fact ang mga epekto ng isang batas o executive order bago pa man ito mapawalang-bisa kung ang publiko ay umasa dito nang may mabuting pananampalataya. Nilalayon nitong protektahan ang mga indibidwal o grupo na umasa sa bisa ng batas o patakaran bago ito ipawalang-bisa.
Ano ang administrative offense?	Ang administrative offense ay ang paglabag sa mga alituntunin at regulasyon na ipinatutupad ng mga ahensya ng gobyerno. Ang mga administrative offenses ay karaniwang nagreresulta sa mga parusa tulad ng mga multa.
Anong batas ang pinag-uusapan sa kaso na ito?	Nakatuon ang kaso sa Section 14 ng Republic Act No. 7166, na nangangailangan sa bawat kandidato at treasurer na maghain ng Statement of Contributions and Expenditures (SOCE) sa loob ng 30 araw pagkatapos ng araw ng halalan.
Sino ang nagdesisyon sa kaso?	Ang Korte Suprema ng Pilipinas ang nagdesisyon sa kaso.
Ano ang naging batayan ng pagtutol ng PDP-Laban?	Ang PDP-Laban ay tumutol sa desisyon dahil naniniwala silang pinalawig nito ang limitasyon ng COMELEC sa kanilang kapangyarihan at lumalabag sa malinaw na utos ng RA 7166. Iginigiit ng partido na ang 30-araw na period ay dapat mahigpit na sundin.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Idineklara ng Korte Suprema na labag sa batas ang ginawang extension ng COMELEC sa pagfile ng SOCE. Ngunit ayon sa doctrine of operative fact, kinikilala ang naunang mga nagawa ng extension ng COMELEC bago idineklarang labag sa batas upang hindi maparusahan ang mga partidong gumawa ng aksyon na iyon nang may magandang loob.

Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagpapahiwatig na ang lahat ng mga partidong pampulitika at mga kandidato ay dapat sumunod sa malinaw na itinakdang mga patakaran sa paghain ng kanilang SOCEs upang maiwasan ang mga posibleng legal na problema. Ipinapahiwatig din nito na ang papel ng COMELEC ay upang pangasiwaan at ipatupad ang mga batas sa eleksiyon, at hindi lumikha ng kanilang sariling bersyon o palawigin pa ang nasasakupan ng naturang mga batas.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: PARTIDO DEMOKRATIKO PILIPINO-LAKAS NG BAYAN (PDP-LABAN) vs. COMMISSION ON ELECTIONS, G.R. No. 225152, October 05, 2021

Oktubre 5, 2021

Pagpapawalang-bisa ng Sertipiko ng Kandidatura: Mahigpit na Panahon para sa Paghahain

Ipinasiya ng Korte Suprema na hindi maaaring balewalain ang mahigpit na panahong itinakda para sa paghahain ng petisyon na kumukuwestiyon sa sertipiko ng kandidatura (COC) batay sa hindi pagiging rehistradong botante. Nilinaw ng Korte na ang mga paglabag na hindi kasintindi ng mga isyu ng citizenship ay dapat sundin ang itinakdang proseso. Mahalaga ang desisyong ito dahil tinitiyak nito na sinusunod ang mga alituntunin sa eleksyon at hindi nababago ang mga ito batay sa kagustuhan ng isang partido, maliban kung may matinding dahilan na makaaapekto sa mismong integridad ng proseso ng eleksyon.

Kapag ang Pagiging Botante ay Kinuwestiyon: Ang Kwento sa Likod ng Kandidatura ni Guro

Nagsimula ang kaso nang ihain ni Saripoden Ariman Guro ang petisyon para diskwalipikahin si Somerado Malomalo Guro bilang kandidato sa pagka-mayor ng Lumbaca-Unayan, Lanao del Sur. Ayon kay Saripoden, hindi rehistradong botante si Somerado sa nasabing munisipyo. Ngunit, inihain ni Saripoden ang kanyang petisyon pagkatapos ng itinakdang panahon, kaya’t ibinasura ito ng Commission on Elections (COMELEC). Umapela si Saripoden sa Korte Suprema, iginigiit na dapat dinggin ang kaso sa merito nito dahil sa umano’y paglabag ni Somerado sa mga batas ng eleksyon.

Ang pangunahing isyu rito ay kung tama ba ang COMELEC sa pagbasura sa petisyon dahil lamang sa teknikalidad, o kung dapat nilang dinggin ang kaso sa merito nito. Ang batayan ng petisyon ni Saripoden ay ang pagiging di-kuwalipikado umano ni Somerado dahil hindi siya rehistradong botante, kaya’t ito ay itinuturing na petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng COC sa ilalim ng Section 78 ng Omnibus Election Code (OEC). Ayon sa Rule 23 ng COMELEC Rules of Procedure, dapat ihain ang petisyon sa loob ng limang (5) araw mula sa huling araw ng paghahain ng COC, ngunit hindi lalampas sa dalawampu’t limang (25) araw mula sa mismong paghahain ng COC.

Rule 23

Section 1. Grounds. – A verified Petition to Deny Due Course to or Cancel a Certificate of Candidacy for any elective office may be filed by any registered voter or a duly registered political party, organization or coalition of political parties on the exclusive ground that any material representation contained therein as required by law is false.

A Petition to Deny Due Course to or Cancel a Certificate of Candidacy invoking grounds other than those stated above or grounds for disqualification, or combining grounds for a separate remedy, shall be summarily dismissed.

Section 2. Period to File Petition. – The Petition must be filed within five (5) days from the last day for filing of certificate of candidacy; but not later than twenty-five (25) days from the time of filing of the certificate of candidacy subject of the Petition. In case of a substitute candidate, the Petition must be filed within five (5) days from the time the substitute candidate filed his certificate of candidacy. (Emphasis ours)

Sa kasong ito, inihain ni Somerado ang kanyang COC noong October 16, 2015, samantalang inihain ni Saripoden ang kanyang petisyon noong April 29, 2016 – lumipas na ang 196 na araw. Iginiit ni Saripoden na dapat sundin ang exception sa kaso ng Aznar v. Commission on Elections, kung saan dininig ng Korte ang kaso kahit lampas na sa takdang panahon dahil may kinalaman ito sa citizenship, na itinuturing na napakahalaga. Ngunit, ipinaliwanag ng Korte Suprema na ang isyu ng pagiging rehistradong botante ay hindi kasintindi ng isyu ng citizenship. Ang pagiging mamamayan ay isang pangunahing kwalipikasyon na dapat taglayin ng isang kandidato. Kapag ang isyu ay citizenship, maaaring isantabi ang mga teknikalidad para matiyak na ang halal ay talagang kuwalipikado.

Binigyang-diin ng Korte na ang mga grounds para sa disqualification na tulad ng edad, residency, o iba pang mga grounds for ineligibility ay dapat na mahigpit na sundin ang takdang panahon. Walang dahilan para balewalain ang takdang panahon sa kasong ito, dahil ang pagiging rehistradong botante ay hindi kasinghalaga ng citizenship. Sa mga kaso tulad ng Hayudini v. Commission on Elections at Caballero v. Commission on Elections, pinayagan ng Korte ang liberal na interpretasyon ng COMELEC Rules of Procedure dahil sa mga natatanging pangyayari. Sa Hayudini, may supervening event na nakaapekto sa desisyon, habang sa Caballero, ang isyu ay may kinalaman sa residency, na direktang nakaaapekto sa kwalipikasyon ng kandidato. Sa kasong ito, walang katulad na pangyayari na maaaring magpawalang-saysay sa mahigpit na pagpapatupad ng mga panuntunan ng COMELEC.

Ang pagpapatupad ng panuntunan sa tamang panahon ng paghain ng petisyon ay nagbibigay-katiyakan sa maayos at organisadong proseso ng eleksyon. Kung hahayaan ang paghahain ng petisyon kahit lampas na sa takdang panahon, maaaring magdulot ito ng kalituhan at pagkaantala sa mga preparasyon para sa eleksyon. Pinoprotektahan din nito ang karapatan ng mga kandidato na hindi basta-basta madiskwalipika batay sa mga petisyon na inihain nang lampas sa itinakdang panahon. Sa huli, pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng COMELEC at ibinasura ang petisyon ni Saripoden Guro.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung tama ba ang COMELEC sa pagbasura sa petisyon na kumukuwestiyon sa COC dahil lampas na sa takdang panahon.
Ano ang batayan ng petisyon para diskwalipikahin si Somerado Guro?	Ayon kay Saripoden Guro, hindi rehistradong botante si Somerado sa munisipyo kung saan siya tumatakbo bilang mayor.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa panahong itinakda para sa paghahain ng petisyon?	Dapat mahigpit na sundin ang panahong itinakda, maliban kung may matinding dahilan na makaaapekto sa mismong integridad ng eleksyon, tulad ng isyu ng citizenship.
Bakit hindi ibinasura ang petisyon sa mga kasong Aznar, Hayudini, at Caballero?	Sa Aznar, isyu ang citizenship. Sa Hayudini, may supervening event. Sa Caballero, may kinalaman ang isyu sa kwalipikasyon ng kandidato.
Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga kandidato at botante?	Dapat tiyakin ng mga kandidato at botante na sinusunod ang mga panuntunan sa eleksyon at ang mga petisyon ay inihahain sa loob ng takdang panahon.
Anong seksyon ng batas ang may kinalaman sa kasong ito?	Section 78 ng Omnibus Election Code (OEC) at Rule 23 ng COMELEC Rules of Procedure.
Bakit mahalaga ang pagiging rehistradong botante?	Ang pagiging rehistradong botante ay patunay na ang isang tao ay may karapatang bumoto at mahalagang bahagi ng proseso ng demokrasya.
Ano ang naging resulta ng kaso?	Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Saripoden Guro at pinagtibay ang desisyon ng COMELEC.

Ang pagpapatupad ng mahigpit na panuntunan sa paghahain ng petisyon ay mahalaga upang mapanatili ang integridad ng proseso ng eleksyon at matiyak na ang mga kandidato ay hindi basta-basta madidiskwalipika batay sa mga teknikalidad. Mahalagang sundin ang mga panuntunan at itakdang panahon para sa paghahain ng petisyon upang hindi maantala ang eleksyon at protektahan ang karapatan ng lahat.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: SARIPODEN ARIMAN GURO v. COMELEC and SOMERADO MALOMALO GURO, G.R. No. 234345, June 22, 2021

Hunyo 22, 2021

Sino ang Dapat Magbayad? Ang Kasunduan sa Pagitan ng COMELEC at Smartmatic at ang Halaga ng Pagpapanatili ng mga VCM

Nilinaw ng Korte Suprema na hindi saklaw ng kapangyarihan ng Senate Electoral Tribunal (SET) na suriin ang legalidad ng mga kontrata sa pagitan ng Commission on Elections (COMELEC) at Smartmatic-TIM. Sa madaling salita, hindi maaaring basta-basta na lamang balewalain ng SET ang mga napagkasunduan sa kontrata, lalo na kung ito ay may kinalaman sa bayad para sa pagpapanatili ng mga Vote Counting Machines (VCM). Ang desisyong ito ay nagbibigay-linaw kung sino ang dapat magbayad sa mga VCM na ginamit sa eleksyon, at kung ano ang mga limitasyon ng kapangyarihan ng SET.

Kontrata ba o Katarungan? Ang Usapin sa Halaga ng Pagpapanatili ng mga VCM

Sa kasong ito, kinuwestyon ni Francis Tolentino ang pagpapabayad sa kanya ng Senate Electoral Tribunal (SET) para sa pagpapanatili ng mga Vote Counting Machines (VCM) na ginamit sa kanyang electoral protest laban kay Leila de Lima. Ayon kay Tolentino, hindi makatarungan na siya ang magbayad sa mga VCM na hindi naman niya nagamit nang husto dahil sa mga technical issues na kinakaharap ng COMELEC. Ang pangunahing argumento ni Tolentino ay ang Section 6.9 ng kontrata sa pagitan ng COMELEC at Smartmatic-TIM ay labag sa batas at dapat na balewalain.

Iginiit niya na ang SET, bilang hukom sa kanyang protesta, ay dapat ding resolbahin ang usapin sa pagitan niya at ng COMELEC. Ang COMELEC naman ay nanindigan na ang mga bayad ay para sa pagpapanatili ng mga kagamitan sa eleksyon at hindi para sa pagmamay-ari ng mga ito. Ayon sa COMELEC, kung hindi dahil sa protesta ni Tolentino, naibalik na sana nila ang mga kagamitan sa Smartmatic-TIM bago pa man ang itinakdang petsa. Ang isyu ay kung may kapangyarihan ba ang SET na magpasya sa validity ng kontrata at kung tama ba na si Tolentino ang pinagbayad sa mga VCM na hindi naman niya nagamit.

Ang Article VI, Section 17 ng 1987 Constitution ay malinaw na nagsasaad: “The Senate and the House of Representatives shall each have an Electoral Tribunal which shall be the sole judge of all contests relating to the election, returns, and qualifications of their respective Members.” Ang ibig sabihin nito, ang SET lamang ang may kapangyarihang magdesisyon sa mga usapin na may kinalaman sa halalan, resulta, at kwalipikasyon ng mga miyembro ng Senado.

Ayon sa Korte Suprema, bagamat may kapangyarihan ang SET na kontrolin ang mga pagdinig nito, hindi ito nangangahulugan na may kapangyahan itong balewalain ang isang kontrata sa pagitan ng COMELEC at Smartmatic-TIM. Para sa Korte Suprema, ang mga usapin tungkol sa kontrata sa pagitan ng COMELEC at Smartmatic-TIM ay dapat dumaan sa regular na korte.

Sa kasong ito, ang Korte Suprema ay nagbigay-diin sa limitadong kapangyarihan ng SET at sinabi na hindi nito maaaring pakialaman ang mga kontrata na pinasok ng COMELEC. Kaya naman, hindi maaaring hatulan ng SET na ilegal ang Section 6.9 ng kontrata, na nag-uutos kay Tolentino na magbayad para sa pagpapanatili ng mga VCM. Kaya naman, para sa Korte Suprema, walang grave abuse of discretion na nagawa ang SET dahil wala naman talaga itong kapangyarihan na magdesisyon sa isyung ito.

Ayon sa Republic Act No. 8436 na sinusugan ng Republic Act No. 9369 o Automation Law: SEC. 12. Procurement of Equipment and Materials. – To achieve the purpose of this Act, the Commission is authorized to procure, in accordance with existing laws, by purchase, lease, rent or other forms of acquisition, supplies, equipment, materials, software, facilities, and other service, from local or foreign sources free from taxes and import duties, subject to accounting and auditing rules and regulation. Ipinapakita nito ang kapangyarihan ng COMELEC na pumasok sa mga kontrata para sa pagbili o pagrenta ng mga kagamitan sa eleksyon.

Dahil dito, ang kontrata sa pagitan ng COMELEC at Smartmatic-TIM ay legal at dapat sundin. Maliban na lamang kung mapapatunayang ilegal ito sa tamang pagdinig sa korte.

Sinabi ng Korte Suprema na walang basehan ang argumento ni Tolentino na hindi nagamit ang mga bayad niya. Ayon sa Korte Suprema, ang COMELEC ay sumunod sa utos ng SET na panatilihing ligtas ang mga kagamitan na may kinalaman sa protesta ni Tolentino.

Dagdag pa rito, kung ibabalik ang pera kay Tolentino, gagamitin ang pondo ng gobyerno para bayaran ang Smartmatic-TIM. Ayon sa Presidential Decree No. 1445, dapat gamitin ang pondo ng gobyerno para lamang sa mga pampublikong layunin. Dahil ang protesta ni Tolentino ay para sa kanyang sariling interes, hindi ito pampublikong layunin.

Sa madaling salita, walang kapangyarihan ang SET na magpasya kung legal ba ang Section 6.9 ng kontrata. Dapat ding sundin ni Tolentino ang kontrata dahil hindi napatunayang ilegal ito. Sa huli, si Tolentino pa rin ang dapat magbayad para sa mga VCM.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung may kapangyarihan ba ang Senate Electoral Tribunal (SET) na suriin at balewalain ang legalidad ng mga kontrata sa pagitan ng Commission on Elections (COMELEC) at Smartmatic-TIM.
Ano ang Section 6.9 ng kontrata sa pagitan ng COMELEC at Smartmatic-TIM?	Ito ay nagsasaad na kung may mga kagamitan sa eleksyon na nasa COMELEC pa rin pagkatapos ng itinakdang petsa dahil sa protesta, dapat bayaran ng COMELEC ang Smartmatic-TIM para sa mga ito, at maaaring ipabayad ng COMELEC sa naghain ng protesta ang halagang ito.
Sino ang Senate Electoral Tribunal (SET)?	Ito ang tribunal na may kapangyarihang magdesisyon sa mga usapin tungkol sa halalan, resulta, at kwalipikasyon ng mga miyembro ng Senado.
Bakit kailangang bayaran ni Francis Tolentino ang mga VCM?	Dahil ayon sa Section 6.9 ng kontrata, ang mga kagamitan na ginamit sa kanyang protesta ay dapat bayaran ng COMELEC, at maaaring ipabayad ng COMELEC kay Tolentino ang halagang ito.
Anong batas ang nagbibigay kapangyarihan sa COMELEC na pumasok sa mga kontrata?	Republic Act No. 8436 na sinusugan ng Republic Act No. 9369 o Automation Law.
May magagawa pa ba si Francis Tolentino?	Ayon sa Korte Suprema, maaari pa rin siyang magsampa ng hiwalay na kaso para kuwestyunin ang legalidad ng Section 6.9 ng kontrata.
Ano ang kahalagahan ng desisyong ito?	Nililinaw nito ang limitasyon ng kapangyarihan ng SET at nagpapatibay sa bisa ng mga kontrata na pinapasok ng COMELEC.
Bakit hindi maaaring gamitin ang pondo ng gobyerno para bayaran ang protesta ni Tolentino?	Dahil ayon sa Presidential Decree No. 1445, dapat gamitin ang pondo ng gobyerno para lamang sa mga pampublikong layunin, at ang protesta ni Tolentino ay hindi pampublikong layunin.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Tolentino v. Senate Electoral Tribunal, G.R. No. 248005, May 11, 2021

Mayo 11, 2021

Paglilinaw sa Pagiging Kandidato Panggulo: Gabay sa Mga Botante at Kandidato

Nilinaw ng Korte Suprema na sa mga posisyong may maraming pwesto (multi-slot), hindi awtomatikong mapupunta sa isang tunay na kandidato ang mga botong nakuha ng isang kandidato panggulo na may nakakalitong pangalan. Kung ang balota ay may isang boto para sa kandidato panggulo at walang boto para sa tunay na kandidato, ang botong iyon ay bibilangin para sa tunay na kandidato. Ngunit, kung ang kandidato panggulo at ang tunay na kandidato ay parehong may boto, isang boto lamang ang ibibilang para sa tunay na kandidato. Ang desisyong ito ay naglalayong protektahan ang karapatan ng mga botante at tiyakin na ang resulta ng halalan ay tunay na sumasalamin sa kanilang kagustuhan.

Ang Pagkakahalo ng Pangalan: Isang Halimbawa ng Kandidato Panggulo

Ang kasong ito ay nagsimula nang maghain ng kandidatura si Reynaldo S. Zapanta at Alfred J. Zapanta para sa posisyon ng konsehal sa ikalawang distrito ng Antipolo City. Ipinunto ni Alfred na ginamit ni Reynaldo ang pangalang “Alfred” bilang palayaw sa kanyang Certificate of Candidacy, na maaaring makalito sa mga botante. Dahil dito, hiniling ni Alfred sa Commission on Elections (COMELEC) na ideklarang kandidato panggulo si Reynaldo. Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay kung may kapangyarihan ang COMELEC na ideklara si Reynaldo bilang kandidato panggulo at kung tama bang ipinag-utos na ilipat ang mga boto ni Reynaldo kay Alfred.

Sa pagdinig ng kaso, sinabi ng COMELEC na nakakalito ang pangalan ni Reynaldo sa mga balota. Ayon sa COMELEC, si Alfred, na isang incumbent konsehal, ay kilala sa lungsod bilang “Alfred Zapanta.” Kaya, ang pagpasok ng isa pang kandidato na halos kapareho ang pangalan ay maaaring magdulot ng kalituhan sa mga botante. Idineklara ng COMELEC na kandidato panggulo si Reynaldo at ipinag-utos na ibilang ang kanyang mga boto para kay Alfred. Ito ay base sa kanilang paniniwala na layunin lamang ni Reynaldo na lituhin ang mga botante.

Hindi sumang-ayon si Reynaldo sa desisyon ng COMELEC. Iginiit niya na hindi siya kandidato panggulo at mayroon siyang tunay na intensyong tumakbo sa halalan. Sinabi niya na kilala siya bilang “Alfred” at suportado siya ng partidong Lakas-CMD. Dagdag pa niya na hindi magkakaroon ng kalituhan dahil magkaiba ang kanyang pangalan at pangalan ni Alfred sa mga balota. Ito ang nagtulak sa kanya upang humingi ng tulong sa Korte Suprema, upang mapawalang bisa ang mga resolusyon ng COMELEC.

Ipinagtanggol naman ng COMELEC ang kanilang desisyon. Sinabi nila na tama ang kanilang ginawa dahil nakakalito ang pangalan ni Reynaldo at hindi niya napatunayan na kilala siya bilang “Alfred.” Binigyang-diin din ng COMELEC na kahit may automated election, maaari pa ring malito ang mga botante. Ang dating panuntunan ng Korte Suprema sa kasong Dela Cruz v. Comelec ay ginamit upang ipawalang bisa ang kandidatura ni Reynaldo at ilipat ang mga boto nito kay Alfred, upang maiwasan ang kalituhan at mapangalagaan ang tunay na kagustuhan ng mga botante.

Napagdesisyunan ng Korte Suprema na bagama’t may kapangyarihan ang COMELEC na magdeklara ng kandidato panggulo, hindi tama na awtomatikong ilipat ang mga boto ng kandidato panggulo sa tunay na kandidato sa mga posisyong may maraming pwesto. Ipinaliwanag ng Korte na sa mga ganitong posisyon, maaaring bumoto ang isang botante para sa higit sa isang kandidato. Kaya, posibleng parehong makatanggap ng boto ang tunay na kandidato at ang kandidato panggulo sa iisang balota. Kung ililipat ang lahat ng boto ng kandidato panggulo sa tunay na kandidato, maaaring makatanggap ang tunay na kandidato ng dalawang boto mula sa iisang botante.

Alinsunod sa bagong desisyon sa kasong Santos v. Commission on Elections, nilinaw ng Korte Suprema kung paano dapat ituring ang mga boto ng mga kandidato panggulo sa mga posisyong may maraming pwesto. Ang mga boto lamang para kay Reynaldo ang dapat bilangin para kay Alfred; kung may mga boto para sa parehong Reynaldo at Alfred sa parehong balota, isang (1) boto lamang ang dapat bilangin para kay Alfred. Sa ganitong paraan, maiiwasan ang pandaraya at mapoprotektahan ang karapatan ng mga botante.

Tungkol naman sa argumento ni Edilberto U. Lagasca, isa pang kandidato, na nilabag ang kanyang karapatan sa tamang proseso, sinabi ng Korte Suprema na hindi siya kailangang isama sa petisyon dahil hindi naman siya direktang apektado ng kaso. Bilang tagamasid lamang, hindi kinakailangang isama si Lagasca sa petisyon ng abala. Dahil dito, hindi maaaring nalabag ang kanyang karapatan sa tamang proseso.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung tama ba ang ginawa ng COMELEC na pagdeklara kay Reynaldo S. Zapanta bilang kandidato panggulo at pag-utos na ilipat ang kanyang mga boto kay Alfred J. Zapanta. Nilinaw din kung nilabag ang karapatan sa tamang proseso ni Edilberto U. Lagasca.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng COMELEC na ideklara si Reynaldo S. Zapanta bilang kandidato panggulo, ngunit binago ang utos tungkol sa paglilipat ng mga boto. Ipinag-utos ng Korte Suprema na muling bilangin ang mga boto at ibigay kay Alfred J. Zapanta ang mga boto lamang na para kay Reynaldo S. Zapanta, habang isinasaalang-alang ang mga balota kung saan pareho silang binoto.
Ano ang ibig sabihin ng “kandidato panggulo”?	Ang “kandidato panggulo” ay isang kandidato na walang tunay na intensyong tumakbo sa halalan at ang layunin lamang ay lituhin ang mga botante o bawasan ang boto ng ibang kandidato.
Paano dapat ituring ang mga boto ng kandidato panggulo sa mga posisyong may maraming pwesto?	Sa mga posisyong may maraming pwesto, ang mga boto lamang na para sa kandidato panggulo ang dapat bilangin para sa tunay na kandidato. Kung may boto para sa parehong kandidato panggulo at tunay na kandidato, isang boto lamang ang dapat bilangin para sa tunay na kandidato.
Ano ang basehan ng Korte Suprema sa pagbabago ng utos tungkol sa paglilipat ng mga boto?	Ibinase ng Korte Suprema ang desisyon nito sa bagong desisyon sa kasong Santos v. Commission on Elections, na naglilinaw kung paano dapat ituring ang mga boto ng mga kandidato panggulo sa mga posisyong may maraming pwesto.
Nilabag ba ang karapatan ni Edilberto U. Lagasca sa tamang proseso?	Hindi, ayon sa Korte Suprema, dahil hindi naman siya direktang apektado ng kaso at hindi kailangang isama sa petisyon.
Bakit mahalaga ang desisyong ito?	Mahalaga ang desisyong ito dahil pinoprotektahan nito ang karapatan ng mga botante at tinitiyak na ang resulta ng halalan ay tunay na sumasalamin sa kanilang kagustuhan. Iniiwasan din nito ang pandaraya at kalituhan sa mga botante.
Ano ang epekto ng pagiging miyembro sa isang political party sa pagiging kandidato panggulo?	Ang pagiging miyembro sa isang political party ay hindi awtomatikong nangangahulugan na mayroong intensyon ang isang kandidato na tumakbo para sa pwesto. Kailangan pa rin niyang patunayan na siya ay seryoso sa kanyang kandidatura.

Ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pagiging maingat sa pagpili ng mga kandidato at pagtiyak na ang bawat boto ay bibilangin nang tama. Ang mga desisyon ng Korte Suprema tulad nito ay naglalayong protektahan ang demokrasya at siguruhin na ang mga halal na opisyal ay tunay na kinatawan ng kagustuhan ng mga tao.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: REYNALDO S. ZAPANTA VS. COMMISSION ON ELECTIONS, G.R. No. 233016, March 05, 2019

Marso 2, 2020

Pagiging Pinal ng Desisyon sa Protesta ng Halalan at Epekto ng Pagkabinbin na Pagdinig

Sa isang desisyon, idineklara ng Korte Suprema na ang paghahain ng isang ‘Manifestation with Clarification and Motion to Stay Execution’ ay hindi makakapigil sa pagtakbo ng panahon para maghain ng petisyon para sa certiorari. Dagdag pa, kahit na maayos na naihain ang petisyon, ibinasura pa rin ito dahil sa pagiging moot nito dahil sa idinaos na halalan ng barangay noong Mayo 14, 2018.

Kailan Nagiging Pinal ang Isang Desisyon sa Protesta ng Halalan?

Ang kasong ito ay nagmula sa isang protesta ng halalan kung saan kinukuwestyon ni Sophia Patricia K. Gil (Gil) ang pagkapanalo ni Herbert O. Chua (Chua) bilang Punong Barangay ng Addition Hills, San Juan City noong 2013 Barangay Elections. Ang Metropolitan Trial Court (MeTC) ay ibinasura ang protesta ni Gil. Sa pag-apela, binaliktad ng Commission on Elections (Comelec) ang desisyon ng MeTC at idineklara si Gil bilang duly-elected Punong Barangay. Naghain si Chua ng motion for reconsideration, na ibinasura ng Comelec En Banc. Pagkatapos nito, naghain si Chua ng ‘Manifestation with Clarification and Motion to Stay Execution,’ na hiniling na ipagpaliban ang pagpapatupad ng desisyon dahil si Gil ay naghain ng certificate of candidacy para sa posisyon ng konsehal.

Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Chua. Una, idiniin ng Korte na ang petisyon ay naihain nang lampas sa takdang panahon. Ayon sa Seksyon 3, Rule 64 ng Rules of Court, ang petisyon ay dapat ihain sa loob ng tatlumpung (30) araw mula sa pagkatanggap ng abiso ng pinal na desisyon. Bagama’t ang paghahain ng motion for reconsideration ay nagpapahinto sa panahong ito, ang paghahain ng isang ipinagbabawal na pleading ay walang epekto sa pagtakbo ng panahon para sa pag-apela.

Sa kasong ito, natanggap ni Chua ang abiso ng desisyon ng Comelec First Division noong Abril 11, 2017, at naghain siya ng motion for reconsideration noong Abril 17, 2017. Ibinasura ng Comelec En Banc ang kanyang motion for reconsideration noong Nobyembre 6, 2017, at natanggap niya ang abiso ng pagtanggi noong Nobyembre 9, 2017. Sa puntong ito, mayroon siyang 24 na araw para maghain ng petisyon para sa certiorari sa Korte Suprema. Sa halip, naghain si Chua ng ‘Manifestation with Clarification and Motion to Stay Execution,’ na isang ipinagbabawal na pleading ayon sa Seksyon 1(d), Rule 13 ng Comelec Rules of Procedure, maliban sa mga kaso ng paglabag sa eleksyon, ang motion for reconsideration ng en banc ruling ay ipinagbabawal.

Seksyon 1. What Pleadings are not Allowed – The following pleadings are not allowed:
(a) motion to dismiss;
(b) motion for a bill of particulars;
(c) motion for extension of time to file memorandum or brief;
(d) motion for reconsideration of an en banc ruling, resolution, order or decision except in election offense cases;
(e) motion for re-opening or re-hearing of a case;
(f) reply in special actions and in special cases; and
(g) supplemental pleadings in special actions and in special cases.

Dahil dito, ang paghahain ng ‘Manifestation’ ay hindi nakapagpahinto sa pagtakbo ng panahon. Kaya, nang i-file ni Chua ang petisyon para sa certiorari sa Korte Suprema noong Enero 31, 2018, ang desisyon ng Comelec En Banc ay matagal nang naging pinal.

Pangalawa, binigyang-diin ng Korte Suprema na ang pangwakas na desisyon ay nagiging immutable o hindi na mababago. Isa sa mga exception sa rule na ito kung nagkaroon ng clerical error, at hindi ito nakikita sa sitwasyon ng kaso ni Chua.

Key Points:	Explanation:
Pinal na Desisyon	Ang pinal na desisyon ay hindi na pwedeng baguhin pa sa kahit na anong aspeto nito, kahit na may error sa konklusyon sa katotohanan at sa batas.
Exceptions sa rule na ito	Bagama’t may exceptions sa rule na ito tulad ng clerical errors, o yung kapag naisagawa ito nang wala nang hurisdiksyon.

Kahit na ipagpalagay na maayos na naihain ang petisyon para sa certiorari, ibinasura pa rin ito dahil sa pagiging moot nito. Ginawang moot and academic na ang isyu kung sino kina Chua at Gil ang nanalo sa puwesto ng Punong Barangay sa 2013 Barangay Elections ng idinaos na Barangay at SK Elections noong Mayo 14, 2018. Sa kasong ito, ipinahayag ng Korte Suprema na ang desisyon hinggil sa merit ng petisyon ay hindi na magkakaroon ng praktikal na silbi.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung tama ba ang ginawang pagbasura ng COMELEC sa petisyon ni Chua.
Ano ang ibig sabihin ng “moot” sa legal na konteksto?	Nangangahulugan ito na ang isyu ay hindi na napapanahon at wala nang saysay na pag-usapan pa dahil wala nang praktikal na epekto.
Ano ang kahalagahan ng pagiging pinal ng isang desisyon?	Ang isang desisyon ay hindi na mababago o mababawi.
Bakit ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Chua?	Dahil ito ay naihain nang lampas sa takdang panahon at dahil sa pagiging moot nito dahil sa idinaos na halalan noong 2018.
Anong uri ng pleading ang “Manifestation with Clarification and Motion to Stay Execution”?	Ito ay itinuturing na isang ipinagbabawal na pleading sa ilalim ng Comelec Rules of Procedure, maliban sa mga kaso ng paglabag sa eleksyon.
Ano ang epekto ng paghahain ng isang ipinagbabawal na pleading?	Hindi nito pinahihinto ang pagtakbo ng panahon para sa paghahain ng apela o petisyon para sa certiorari.
Bakit mahalaga ang pagsunod sa mga tuntunin ng panahon sa paghahain ng mga legal na dokumento?	Upang matiyak ang pagiging pinal ng mga desisyon at maiwasan ang walang katapusang paglilitis.
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema?	Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Chua dahil sa pagiging late nito sa paghahain at pagiging moot nito.

Sa madaling salita, ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga tuntunin ng panahon sa paghahain ng mga legal na dokumento at sa epekto ng pagiging pinal ng isang desisyon. Ipinapakita rin nito na ang mga kaso na naging moot na ay hindi na nararapat na pag-usapan pa dahil wala na itong praktikal na epekto.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Agosto 14, 2018

Paglalaan ng Silya sa Party-List: Proteksyon sa Maliliit na Grupo Tungo sa Representasyon

Sa desisyon na ito, pinagtibay ng Korte Suprema na hindi nagmalabis ang Commission on Elections (COMELEC) sa paglalaan ng karagdagang silya para sa mga party-list sa eleksyon ng 2013. Ang pagpapasya ay nagbigay diin sa kahalagahan ng pagbibigay ng pagkakataon sa mga maliliit na partido na makakuha ng representasyon sa Kongreso. Ipinakita ng kasong ito kung paano binibigyang-kahulugan ang mga batas para matiyak ang malawak na representasyon ng iba’t ibang sektor sa lipunan.

Hindi Kumpletong Canvass? Paglilinaw sa Kapangyarihan ng COMELEC sa Proklamasyon

Ang kaso ay nag-ugat sa petisyon ng Aksyon Magsasaka-Partido Tinig ng Masa (AKMA-PTM) na kumukuwestyon sa ginawang paglalaan ng COMELEC ng karagdagang silya sa mga party-list na napanalunan sa 2013 elections. Ayon sa AKMA-PTM, nagkaroon ng grave abuse of discretion ang COMELEC dahil sa pagmamadali umano sa paglalaan ng karagdagang silya gayong hindi pa tapos ang canvassing at may mga resulta pang hindi natratransmit mula sa Mindanao, overseas absentee votes, at special elections. Naghain din ng petition-in-intervention ang Abante Katutubo (ABANTE KA), na sumang-ayon sa argumento ng AKMA-PTM na ilegal ang incomplete canvass at hindi maaaring maging basehan ng proklamasyon.

Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung nagmalabis ba ang COMELEC sa paglalaan ng karagdagang silya para sa mga party-list. Ayon sa Seksyon 233 ng Omnibus Election Code, may kapangyarihan ang board of canvassers na magproklama ng mga nanalong kandidato kahit hindi pa natatanggap ang lahat ng election returns, kung ang mga nawawalang returns ay hindi makaaapekto sa resulta ng eleksyon. Sa madaling salita, kinikilala ng batas na hindi dapat maantala ang proseso ng eleksyon kung malinaw na hindi na magbabago ang resulta.

Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng COMELEC, na nagsasaad na batay sa national canvass reports, walang materyal na epekto ang mga hindi pa nakacanvass na boto sa resulta ng eleksyon. Ayon sa Korte, nagawa ng COMELEC ang pagpapasya na ang mga natitirang uncanvassed na boto ay hindi na makakaapekto sa resulta ng mga party-list elections, at ang limang buffer seats ay sapat upang tumanggap ng mga karagdagang nagwagi. Idinagdag pa rito na mayroon ding presumption of good faith and regularity in the performance of official duty ang COMELEC.

Sinuri din ng Korte ang paglalaan ng karagdagang silya para sa party-list, alinsunod sa Seksyon 12 ng R.A. No. 7941 at ang naging pagpapasya sa kasong BANAT v. COMELEC. Dito, ipinaliwanag ang proseso ng paglalaan ng silya kung saan binibigyan ng isang guaranteed seat ang mga party-list na nakakuha ng at least 2% ng total votes. Ang natitirang silya ay ilalaan naman sa iba pang partido batay sa kanilang ranking. Ayon sa Korte, ang hindi pagbibigay ng silya sa mga party-list na nakakuha ng less than 2% ng boto ay magiging balakid sa pagkamit ng malawak na representasyon sa Kongreso, na siyang layunin ng party-list system.

Dahil dito, ibinasura ng Korte ang petisyon at petition-in-intervention, pinagtibay ang paglalaan ng silya ng COMELEC. Ang pagpapasya na ito ay nagbibigay linaw sa kapangyarihan ng COMELEC na magproklama ng mga nanalo kahit hindi pa kumpleto ang canvass, basta’t hindi na makaaapekto sa resulta. Ang desisyon na ito ay nagsisilbing gabay sa mga susunod na eleksyon at sa pagpapatupad ng party-list system.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung nagmalabis ba ang COMELEC sa paglalaan ng karagdagang silya para sa mga party-list sa 2013 elections.
Ano ang posisyon ng AKMA-PTM?	Na nagkaroon ng grave abuse of discretion ang COMELEC dahil sa pagmamadali sa paglalaan ng karagdagang silya.
Ano ang argumento ng ABANTE KA?	Sumang-ayon sa AKMA-PTM na ilegal ang incomplete canvass at hindi maaaring maging basehan ng proklamasyon.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa kapangyarihan ng COMELEC?	Na may kapangyarihan ang COMELEC na magproklama ng mga nanalo kahit hindi pa kumpleto ang canvass, basta’t hindi na makaaapekto sa resulta.
Ano ang Seksyon 233 ng Omnibus Election Code?	Ito ay nagpapahintulot sa board of canvassers na magproklama ng mga nanalong kandidato kahit hindi pa natatanggap ang lahat ng election returns, kung hindi na ito makaaapekto sa resulta.
Ano ang sinabi ng Korte tungkol sa R.A. No. 7941 at sa kasong BANAT v. COMELEC?	Nagbigay linaw ang Korte sa paglalaan ng silya para sa party-list, kung saan bibigyan ng isang guaranteed seat ang mga nakakuha ng at least 2% ng total votes, at ang natitirang silya ay ilalaan sa iba batay sa ranking.
Ano ang kahalagahan ng presumption of good faith and regularity?	Nagbibigay ito ng pagkilala na ang mga opisyal ng gobyerno ay gumagawa ng kanilang trabaho nang may integridad, maliban na lamang kung mapatunayang hindi.
Ano ang naging resulta ng kaso?	Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon at petition-in-intervention, pinagtibay ang paglalaan ng silya ng COMELEC.

Ang kasong ito ay nagpapakita kung paano pinoprotektahan ng ating mga batas ang karapatan ng iba’t ibang grupo sa lipunan na magkaroon ng representasyon sa gobyerno. Sa pamamagitan ng masusing pagsusuri, tiniyak ng Korte Suprema na ang proseso ng eleksyon ay patas at inklusibo.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Hunyo 16, 2015