ASG Law

Tag: Batas Electoral

  • Pagkalkula ng Pwesto sa Party-List: Ang Dapat Malaman Tungkol sa mga Botong Hindi Bilang Dahil sa Diskwalipikasyon

    Paano Kinakalkula ang Pwesto sa Party-List: Mahalaga Bang Bilangin ang mga Botong Hindi Naibibilang Dahil sa Diskwalipikasyon?

    n

    [G.R. No. 192803, December 10, 2013] ALLIANCE FOR RURAL AND AGRARIAN RECONSTRUCTION, INC., ALSO KNOWN AS ARARO PARTY-LIST, PETITIONER, VS. COMMISSION ON ELECTIONS, RESPONDENT.

    nn

    INTRODUKSYON

    n

    Sa isang demokrasya, bawat boto ay mahalaga. Ngunit paano kung ang boto mo, na ibinigay mo sa isang party-list na grupo, ay hindi pala bibilangin dahil sa diskwalipikasyon? Ito ang katanungang sinagot ng Korte Suprema sa kasong ARARO Party-List vs. COMELEC. Ang desisyong ito ay nagbigay linaw sa kung paano dapat kalkulahin ang pwesto sa party-list system, lalo na pagdating sa mga botong ibinigay sa mga grupong nadiskwalipika.

    n

    Isipin mo na lang, sa araw ng eleksyon, masigasig kang pumili ng party-list na grupo na sa tingin mo ay magrerepresenta sa iyong mga interes sa Kongreso. Subalit pagkatapos ng eleksyon, nalaman mo na ang grupong ibinoto mo ay nadiskwalipika pala. Mabibilang pa ba ang boto mo? Magkakaroon pa ba ito ng saysay? Ang kasong ito ay tungkol mismo rito – ang pagtiyak na ang sistema ng party-list ay tunay na representatibo at hindi nagdidiskrimina sa mga botante.

    nn

    LEGAL NA KONTEKSTO

    n

    Ang party-list system ay isang paraan para masiguro na ang iba’t ibang sektor ng lipunan, lalo na ang mga marginalized at underrepresented, ay magkaroon ng representasyon sa Kongreso. Nakasaad ito sa ating Saligang Batas at sa Republic Act No. 7941, o ang Party-List System Act. Layunin nito na magkaroon ng “broadest possible representation” sa Kamara de Representantes.

    n

    Ayon sa Section 11(b) ng RA 7941:

    n

    (b) The parties, organizations, and coalitions receiving at least two percent (2%) of the total votes cast for the party-list system shall be entitled to one seat each: Provided, That those garnering more than two percent (2%) of the votes shall be entitled to additional seats in proportion to their total number of votes: Provided, finally, That each party, organization, or coalition shall be entitled to not more than three (3) seats.

    n

    Ang mahalagang tanong dito ay kung ano ba ang ibig sabihin ng “total votes cast for the party-list system.” Kasama ba rito ang mga botong ibinigay sa mga party-list na grupong nadiskwalipika? Dito pumapasok ang kaso ng ARARO Party-List.

    n

    Bago pa man ang kasong ito, may mga nauna nang desisyon ang Korte Suprema tungkol sa party-list system, tulad ng Veterans Federation Party v. COMELEC at BANAT v. COMELEC. Sa BANAT, binago ang dating interpretasyon sa kung paano kinakalkula ang karagdagang pwesto para sa party-list. Ang isyu sa ARARO ay mas partikular: ano ang dapat na maging divisor o denominator sa formula ng pagkalkula, lalo na kung may mga botong galing sa mga grupong disqualified?

    nn

    PAGSUSURI SA KASO

    n

    Ang ARARO Party-List ay tumakbo sa eleksyon noong 2010. Pagkatapos ng eleksyon, kinwestyon nila ang ginamit na formula ng COMELEC sa pagtukoy ng mga nanalo sa party-list. Ang pangunahing argumento nila ay mali ang ginamit na divisor ng COMELEC. Ayon sa ARARO, dapat daw na ang divisor ay ang kabuuang bilang ng mga botong ibinoto para sa party-list system, kasama na ang mga boto para sa mga grupong nadiskwalipika.

    n

    Dinala ng ARARO ang kaso sa Korte Suprema dahil hindi sila sumang-ayon sa interpretasyon ng COMELEC sa formula ng BANAT v. COMELEC. Iginiit nila na ang COMELEC ay nagkamali sa pag-interpret ng “total votes cast for the party-list system” sa RA 7941.

    n

    Ayon sa ARARO, hindi dapat ibawas sa divisor ang mga boto para sa mga disqualified na party-list. Ang kanilang argumento ay nakabatay sa paniniwalang ang “votes cast for the party-list system” ay iba sa “votes cast for specific party lists.” Para sa kanila, kahit na invalid ang boto (halimbawa, spoiled ballot o bumoto ng dalawang party-list), o hindi bumoto para sa party-list, maituturing pa rin itong boto para sa party-list system.

    n

    Sa desisyon ng Korte Suprema, pinangunahan ni Justice Leonen, kinilala ng hukuman na moot and academic na ang kaso dahil tapos na ang termino ng mga nanalong party-list noong 2010 at nagkaroon na ng bagong eleksyon noong 2013. Gayunpaman, nagpasya ang Korte Suprema na talakayin pa rin ang isyu para magbigay gabay sa mga susunod na eleksyon.

    n

    Sa isyu ng legal standing, sinabi ng Korte Suprema na hindi tunay na real party in interest ang ARARO dahil kahit na gamitin ang proposed formula nila, hindi pa rin sila makakakuha ng pwesto. Ngunit, muli, para sa kapakanan ng publiko, nagdesisyon pa rin ang Korte Suprema na talakayin ang merito ng kaso.

    n

    Sa pinakamahalagang punto, sinabi ng Korte Suprema na:

    n

    “We agree with the petitioner but only to the extent that votes later on determined to be invalid due to no cause attributable to the voter should not be excluded in the divisor. In other words, votes cast validly for a party-list group listed in the ballot but later on disqualified should be counted as part of the divisor. To do otherwise would be to disenfranchise the voters who voted on the basis of good faith that that ballot contained all the qualified candidates.”

    n

    Ipinaliwanag ng Korte Suprema na hindi dapat isama sa divisor ang mga invalid votes, tulad ng mga spoiled ballot. Ngunit, dapat isama ang mga botong ibinigay sa mga party-list na nasa balota, kahit na madiskwalipika pa ang mga ito pagkatapos ng eleksyon. Ang exception lamang ay kung ang diskwalipikasyon ay final na bago pa ang eleksyon at naipaalam ito sa publiko ng COMELEC.

    n

    Binago ng Korte Suprema ang formula sa BANAT upang mas maging malinaw. Ang divisor ay dapat na “total number of valid votes cast for party-list candidates,” na kinabibilangan ng mga boto para sa mga party-list na nasa balota kahit nadiskwalipika pagkatapos, maliban na lamang kung ang diskwalipikasyon ay final bago ang eleksyon at naipaalam sa botante.

    nn

    PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON

    n

    Ano ang ibig sabihin nito sa praktika? Para sa mga botante, ang desisyong ito ay proteksyon sa kanilang karapatan na bumoto. Hindi dapat maparusahan ang botante kung ang party-list na ibinoto nila ay madiskwalipika pagkatapos ng eleksyon. Ang kanilang boto ay bibilangin pa rin sa kabuuang bilang ng mga boto para sa party-list system.

    n

    Para sa mga party-list groups, mahalaga na siguraduhin na sila ay qualified at sumusunod sa lahat ng regulasyon ng COMELEC. Ngunit, kahit na madiskwalipika sila pagkatapos ng eleksyon, ang mga botong nakuha nila (maliban kung final na ang disqualification bago ang eleksyon at naipaalam) ay makakatulong pa rin sa pangkalahatang pagkalkula ng pwesto sa party-list system.

    n

    SUSING ARAL

    n

      n

    • Proteksyon sa Botante: Ang desisyon ay nagbibigay proteksyon sa mga botante na bumoto sa party-list na kalaunan ay nadiskwalipika. Hindi mawawalan ng saysay ang kanilang boto.

      • n

    • Divisor sa Formula: Ang divisor sa formula ng party-list seat allocation ay dapat kasama ang mga botong ibinigay sa mga party-list na nasa balota, kahit nadiskwalipika pagkatapos ng eleksyon (maliban kung final na bago ang eleksyon at naipaalam).

      • n

    • Layunin ng Party-List System: Pinagtibay ng Korte Suprema ang layunin ng party-list system na magkaroon ng pinakamalawak na representasyon. Hindi dapat hadlangan ng technicalities ang layuning ito.

      • n

    nn

    FREQUENTLY ASKED QUESTIONS (FAQ)

    nn

    Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng

  • COMELEC Money Ban: Limitasyon sa Pag-withdraw ng Pera Para sa Halalan – Legal ba Ito?

    COMELEC Money Ban: Limitasyon sa Pag-withdraw ng Pera Para sa Halalan – Legal ba Ito?

    G.R. No. 206794, November 26, 2013

    Ang pagbili ng boto ay isang malaking problema sa panahon ng halalan sa Pilipinas. Para masugpo ito, nagpasa ang Commission on Elections (COMELEC) ng resolusyon na nagbabawal sa malakihang pag-withdraw ng pera bago ang eleksyon. Pero legal ba ito? Tinalakay ng Korte Suprema sa kasong Bankers Association of the Philippines v. COMELEC ang isyung ito, bagamat hindi ito tuluyang nasagot dahil sa teknikalidad.

    Introduksyon

    Imagine na malapit na ang eleksyon at gusto mong mag-withdraw ng malaking halaga para sa negosyo mo. Pero dahil sa resolusyon ng COMELEC, limitado lang ang pwede mong i-withdraw. Nakakaapekto ba ito sa iyong karapatan? Ito ang sentro ng usapin sa kasong Bankers Association of the Philippines v. COMELEC. Pinuna ng mga petisyoner ang Resolution No. 9688 ng COMELEC, na naglalayong pigilan ang vote-buying sa pamamagitan ng pagbabawal sa malakihang pag-withdraw ng pera bago ang 2013 National and Local Elections.

    Ang pangunahing tanong dito ay kung may kapangyarihan ba ang COMELEC na magpasa ng ganitong resolusyon. Nilabag ba nito ang karapatan ng mga mamamayan at mga bangko? Bagamat hindi direktang sinagot ng Korte Suprema ang mga tanong na ito dahil nakita nilang moot and academic na ang kaso, mahalagang suriin natin ang mga legal na prinsipyo at argumento na nakapaloob dito.

    Legal na Konteksto

    Para maintindihan ang isyu, kailangan nating balikan ang ilang probisyon sa Konstitusyon at batas.

    Kapangyarihan ng COMELEC sa Panahon ng Halalan

    Ayon sa Seksyon 4, Artikulo IX-C ng Konstitusyon, may kapangyarihan ang COMELEC na “supervise or regulate the enjoyment or utilization of all franchises or permits for the operation of transportation and other public utilities, media of communication or information, all grants, special privileges, or concessions granted by the Government…” Ginagamit daw ng COMELEC ang probisyong ito para bigyang-katwiran ang kanilang resolusyon, sa paniniwalang sakop nito ang mga bangko dahil nag-ooperate sila sa ilalim ng awtoridad ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP).

    Bukod dito, binanggit din ng COMELEC ang Seksyon 2(4), Artikulo IX-C ng Konstitusyon na nagsasaad na maaari silang “Deputize, with the concurrence of the President, law enforcement agencies and instrumentalities of the Government…” para masiguro ang malinis na halalan. Deputized ng COMELEC ang BSP at Anti-Money Laundering Council (AMLC) para ipatupad ang Money Ban Resolution.

    Mga Argumento Laban sa Money Ban

    Kinwestyon ng Bankers Association of the Philippines at Perry L. Pe ang legalidad ng resolusyon. Una, sinabi nilang hindi sakop ng kapangyarihan ng COMELEC ang BSP at AMLC dahil hindi raw sila mga “franchises or permits for the operation of transportation and other public utilities, media of communication or information, all grants, special privileges, or concessions granted by the Government.” Ang kapangyarihan daw ng BSP ay galing mismo sa Konstitusyon at Republic Act No. 8791 (The General Banking Law of 2000).

    Pangalawa, iginiit nilang limitado lang ang kapangyarihan ng COMELEC na mag-deputize sa “law enforcement agencies” at kailangan pa ang “concurrence of the President.” Hindi raw law enforcement agency ang BSP at AMLC, at kahit na sabihin na law enforcement agencies sila, walang concurrence mula sa Presidente.

    Pangatlo, sinabi nilang binago ng resolusyon ang Republic Act No. 9160 (Anti-Money Laundering Act of 2001 o AMLA). Ginawa raw “suspicious transaction” ang pag-withdraw ng mahigit P500,000 kahit hindi naman ito nakalista sa AMLA bilang suspicious transaction.

    Pang-apat, nilabag daw ng resolusyon ang karapatan sa due process at presumption of innocence. Pinaghihigpitan daw nito ang karapatan ng mga tao na mag-withdraw at magdala ng pera. Bukod pa rito, sinabi nilang lumilikha ito ng presumption na ang pagdadala ng mahigit P500,000 ay otomatikong vote-buying, na lumalabag sa presumption of innocence.

    Pagbusisi sa Kaso

    Nagsimula ang kaso nang maghain ng petisyon ang Bankers Association of the Philippines at Perry L. Pe sa Korte Suprema noong May 9, 2013, kasabay ng paglabas ng COMELEC Resolution No. 9688-A na nag-amyenda sa Money Ban Resolution. Hiniling nila sa Korte Suprema na ideklarang unconstitutional at illegal ang resolusyon ng COMELEC.

    Status Quo Ante Order

    Agad na kumilos ang Korte Suprema at naglabas ng Status Quo Ante Order noong May 10, 2013. Ibig sabihin, pinatigil muna nila ang implementasyon ng Money Ban Resolution hangga’t hindi pa nareresolba ang kaso. Sa madaling salita, ibinalik muna sa dating estado ang sitwasyon bago pa man nagkaroon ng resolusyon.

    Argumento ng COMELEC

    Depensa naman ng COMELEC, may constitutional authority sila para mag-supervise at mag-regulate ng mga bangko. Sinabi nilang ang “authority” na ibinibigay ng BSP sa mga bangko ay katulad din ng “grants, special privileges, or concessions” na sakop ng Seksyon 4, Artikulo IX-C ng Konstitusyon.

    Iginiit din nilang maaari nilang i-deputize ang BSP dahil isa itong “instrumentality of the Government.” Hindi raw limitado sa law enforcement agencies ang kanilang deputization power. Sinabi pa nilang hindi kailangan ang concurrence ng Presidente dahil hindi naman sakop ng Executive Department ang BSP. Pero kahit na kailangan daw ang concurrence, nakuha na nila ito sa pamamagitan ng Memorandum Order No. 52, s. 2013, kung saan nagbigay ng blanket concurrence ang Presidente sa deputation ng lahat ng “law enforcement agencies and instrumentalities of the Government.”

    Desisyon ng Korte Suprema: Moot and Academic

    Sa huli, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon. Pero hindi dahil sinang-ayunan nila ang argumento ng COMELEC. Ibinasura nila ito dahil nakita nilang moot and academic na ang kaso. Ayon sa Korte Suprema:

    “By its express terms, the Money Ban Resolution was effective only for a specific and limited time during the May 13, 2013 elections, i.e., from May 8 to 13, 2013. … With the May 13, 2013 elections over, the Money Ban Resolution no longer finds any application so that the issues raised have become moot and academic.”

    Dahil tapos na ang eleksyon noong May 13, 2013, wala nang saysay ang resolusyon. Hindi na ito maipapatupad. Kaya ang mga isyung legal na binanggit sa petisyon ay wala na ring praktikal na gamit.

    Exceptions sa Mootness Doctrine

    Bagamat moot and academic na ang kaso, kinilala ng Korte Suprema na may mga exception kung saan maaari pa rin nilang desisyunan ang kaso kahit moot na ito. Ito ay kapag:

    • May grave violation ng Konstitusyon;
    • Exceptional ang sitwasyon at may paramount public interest;
    • Kailangan bumuo ng controlling principles para gabayan ang bench, bar, at publiko; at
    • Ang kaso ay capable of repetition yet evading review.

    Pero sa kasong ito, nakita ng Korte Suprema na wala sa mga exception na ito ang applicable. Lalo na ang pang-apat na exception—capable of repetition yet evading review. Hindi raw nagpakita ang COMELEC ng intensyon na ulitin ang ganitong resolusyon sa mga sumunod na eleksyon.

    Kaya, dahil moot and academic na ang kaso at wala sa mga exceptions ang applicable, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon.

    Praktikal na Implikasyon

    Bagamat hindi nasagot ng Korte Suprema ang legalidad ng Money Ban Resolution dahil sa mootness doctrine, may ilang praktikal na implikasyon ang kasong ito.

    Para sa COMELEC: Hindi direktang pinagbawalan ang COMELEC na magpasa ulit ng ganitong resolusyon sa hinaharap. Pero dahil sa kasong ito, dapat mas maging maingat sila sa paggamit ng kanilang kapangyarihan at siguraduhing may legal basis ang kanilang mga resolusyon. Dapat din nilang isipin ang posibleng epekto nito sa karapatan ng mga mamamayan.

    Para sa mga Bangko: Dapat manatiling alerto ang mga bangko sa mga regulasyon ng COMELEC tuwing panahon ng halalan. Bagamat hindi direktang nasakop ng resolusyon na ito ang operasyon ng bangko dahil sa Status Quo Ante Order, mahalagang maging handa sila sa posibleng regulasyon na ipapatupad ng COMELEC para sa mga susunod na eleksyon.

    Para sa Kongreso: Binuksan ng Korte Suprema ang posibilidad na ang Kongreso ang dapat umaksyon para tugunan ang problema ng vote-buying sa pamamagitan ng regulasyon sa banking transactions. Kung nakikita nilang kailangan ng batas para dito, maaari silang magpasa ng batas na magbibigay linaw sa kapangyarihan ng COMELEC o magtatakda ng mas permanenteng solusyon.

    Key Lessons

    • Moot and Academic: Minsan, hindi na nareresolba ang isyu sa korte dahil tapos na ang pangyayari. Pero hindi ibig sabihin na tama ang aksyon na kinukuwestyon.
    • Kapangyarihan ng COMELEC: Bagamat may kapangyarihan ang COMELEC na mag-regulate para sa malinis na halalan, may limitasyon din ito. Hindi ito absolute at dapat nakabatay sa Konstitusyon at batas.
    • Due Process at Karapatan sa Ari-arian: Kahit para sa mabuting layunin ang isang regulasyon, hindi dapat nito labagin ang batayang karapatan ng mga mamamayan.

    Frequently Asked Questions (FAQs)

    1. Ano ang ibig sabihin ng “moot and academic”?
    Ibig sabihin, wala nang praktikal na saysay ang kaso dahil tapos na ang pangyayaring pinag-uusapan. Sa kasong ito, dahil tapos na ang eleksyon noong 2013, wala nang epekto ang Money Ban Resolution.

    2. Pwede bang magpasa ulit ang COMELEC ng Money Ban Resolution sa susunod na eleksyon?
    Oo, technically pwede. Hindi naman sinabi ng Korte Suprema na bawal ang ganitong resolusyon. Ang desisyon nila ay nakabase lang sa mootness doctrine. Pero dapat mas maging maingat ang COMELEC at siguraduhing may legal basis at reasonable ang kanilang resolusyon.

    3. Nilabag ba talaga ng Money Ban Resolution ang karapatan ng mga mamamayan?
    Hindi ito direktang nasagot ng Korte Suprema. Pero binanggit ng mga petisyoner ang paglabag sa due process at presumption of innocence. Kung nadesisyunan sana ang kaso on the merits, malalaman natin kung sinang-ayunan ng Korte Suprema ang mga argumentong ito.

    4. Ano ang magiging epekto kung sinuportahan ng Korte Suprema ang Money Ban Resolution?
    Kung sinuportahan, maaaring maging precedent ito para sa mas mahigpit na regulasyon ng COMELEC sa banking transactions tuwing eleksyon. Maaaring mas limitado ang pag-withdraw ng pera para maiwasan ang vote-buying.

    5. Ano ang dapat gawin para masugpo ang vote-buying nang hindi nilalabag ang karapatan ng mga mamamayan?
    Mahirap itong sagutin at nangangailangan ng masusing pag-aaral. Maaaring kailangan ng mas epektibong enforcement ng existing laws laban sa vote-buying, mas malawakang education campaign, o mas mahusay na sistema ng financial monitoring na hindi labag sa privacy at iba pang karapatan.

    Naiintindihan namin sa ASG Law na komplikado ang mga usaping legal na may kinalaman sa eleksyon at karapatang pantao. Kung may katanungan kayo o nangangailangan ng legal na payo tungkol sa election law o iba pang usapin, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Eksperto ang ASG Law sa mga usaping tulad nito at handang tumulong sa inyo. Mag-email sa hello@asglawpartners.com o mag-contact dito para sa konsultasyon.