Ang Prinsipyo ng Pag-ikot: Mahalaga sa Halalan ng IBP Governor

B.M. No. 2713, June 10, 2014

Ang kasong Maglana v. Opinion ay nagbibigay linaw sa kahalagahan ng ‘rotation rule’ o prinsipyo ng pag-ikot sa halalan ng gobernador ng Integrated Bar of the Philippines (IBP). Ipinapakita nito kung paano dapat sundin ang panuntunang ito upang mabigyan ng patas na pagkakataon ang bawat chapter na makapaglingkod sa pamunuan ng IBP. Higit pa rito, tinatalakay din ang konsepto ng ‘waiver’ o pagtalikdan sa karapatan at kung paano ito naaangkop sa konteksto ng mga organisasyon.

Introduksyon: Mahalaga ba ang Pag-ikot sa Organisasyon?

Isipin ang isang organisasyon na may iba’t ibang sangay o chapter. Kung palaging iisang grupo lamang ang namumuno, hindi ba’t mawawalan ng boses at pagkakataon ang iba? Ito ang pangunahing isyu sa kaso ng Maglana v. Opinion. Sa isang organisasyong tulad ng IBP, na may maraming chapter sa iba’t ibang rehiyon, mahalagang masiguro na ang pamumuno ay hindi lamang nakasentro sa iilan. Ang ‘rotation rule’ ay nilikha upang matiyak ang pantay na representasyon at pagkakataon para sa lahat.

Sa kasong ito, pinagtalunan kung sino ang dapat maging gobernador ng IBP Eastern Visayas. Iginiit ni Atty. Maglana na ang IBP Samar Chapter lamang ang kwalipikado dahil hindi pa raw ito nagkakaroon ng gobernador mula nang ipatupad ang ‘rotation rule’. Kinuwestiyon naman ito ni Atty. Opinion, na nanalo sa halalan, ngunit idineklarang diskwalipikado sa simula. Ang Korte Suprema ang nagpasya kung tama ba ang pagpapatalsik kay Atty. Opinion at kung naisakatuparan na ba ang unang ‘rotation cycle’ sa rehiyon.

Legal na Konteksto: Ano ang ‘Rotation Rule’ at ‘Waiver’?

Ang ‘rotation rule’ sa IBP ay nakasaad sa Section 39, Article VI ng IBP By-Laws. Ayon dito, ang pagpili ng gobernador ay dapat “rotated among the chapters in the region.” Layunin nito na mabigyan ang bawat chapter ng pagkakataong kumatawan sa rehiyon sa Board of Governors ng IBP. Mahalagang tandaan na ang orihinal na bersyon ng panuntunang ito ay nagsasabing ang pag-ikot ay dapat gawin “as much as possible.”

Ngunit noong 2010, binago ito ng Korte Suprema sa kasong In the Matter of the Brewing Controversies in the Election in the Integrated Bar of the Philippines. Ginawang “mandatory” at “strictly implemented” ang pag-ikot. Idinagdag din ang probisyon tungkol sa ‘waiver’ o pagtalikdan. Ayon sa binagong Section 39, “When a Chapter waives its turn in the rotation order, its place shall redound to the next Chapter in the line. Nevertheless, the former may reclaim its right to the Governorship at any time before the rotation is completed…” Ibig sabihin, maaaring talikdan ng isang chapter ang kanilang pagkakataon, ngunit maaari rin nila itong bawiin bago matapos ang buong ikot ng rotasyon.

Ang ‘waiver’ sa legal na konteksto ay ang kusang-loob na pagtalikdan sa isang karapatan. Ayon sa Article 6 ng Civil Code, maaaring talikdan ang karapatan maliban kung ito ay labag sa batas, pampublikong kaayusan, o kapakanan ng ibang tao. Para maging balido ang ‘waiver’, kailangan mayroong (1) karapatang tinatalikdan, (2) kaalaman sa karapatang ito, at (3) intensyong talikdan ito.

Sa pang-araw-araw na buhay, makikita natin ang ‘rotation rule’ sa iba’t ibang organisasyon, mula sa mga kooperatiba hanggang sa mga samahan sa komunidad. Halimbawa, sa isang homeowners’ association, maaaring magkaroon ng pag-ikot sa posisyon ng presidente o treasurer para mas maraming miyembro ang makapaglingkod. Ang ‘waiver’ naman ay karaniwan din. Halimbawa, maaaring talikdan ng isang empleyado ang kanyang karapatan sa overtime pay kung kusang-loob niya itong ginagawa.

Pagbusisi sa Kaso: Paano Nagdesisyon ang Korte Suprema?

Nagsimula ang lahat noong 2013 nang magkaroon ng halalan para sa gobernador ng IBP Eastern Visayas. Dalawang kandidato ang lumitaw: si Atty. Maglana, presidente ng IBP Samar Chapter, at si Atty. Opinion, mula sa IBP Eastern Samar Chapter.

Iginiit ni Atty. Maglana na dahil sa ‘rotation rule’, ang Samar Chapter lamang ang dapat payagang kumandidato. Ayon sa kanya, mula 1989, lahat ng chapter sa rehiyon ay nagkaroon na ng gobernador maliban sa Samar. Tinutulan ito ni Atty. Opinion, na sinasabing nakakuha siya ng opinyon mula sa isang opisyal ng IBP na nagsasabing kwalipikado siyang tumakbo. Nagkaroon ng mainitang debate, at sa huli, idineklarang diskwalipikado si Atty. Opinion ni Gobernador Enage, ang presiding officer ng halalan.

Sa botohan, nakakuha si Atty. Opinion ng anim na boto, si Atty. Maglana ng apat, at isang balota ang blangko. Ngunit dahil diskwalipikado si Atty. Opinion, ibinilang na ‘stray votes’ ang kanyang mga boto at iprinoklama si Atty. Maglana bilang gobernador.

Hindi pumayag si Atty. Opinion at naghain ng protesta sa IBP Board of Governors (BOG). Ipinunto niya na hindi nasunod ang ‘rotation rule’ sa nakaraan dahil may mga chapter na dalawang beses nang nagkaroon ng gobernador. Iginiit din niya na hindi dapat madiskwalipika ang Eastern Samar Chapter dahil karapatan nilang tumakbo muli, tulad ng ibang chapter na nagkaroon na ng dalawang gobernador. Sinagot naman ito ni Atty. Maglana, na sinasabing hindi kailanman tinalikdan ng Samar Chapter ang kanilang karapatan at sila pa rin ang dapat na bigyan ng pagkakataon.

Nagdesisyon ang IBP BOG na pabor kay Atty. Opinion. Sinabi nila na epektibong tinalikdan ng Samar Chapter ang kanilang pagkakataon sa unang ‘rotation cycle’ dahil hindi sila naghain ng kandidato mula 1989 hanggang 2007 at hindi rin nila kinuwestiyon ang mga kandidato mula sa mga chapter na nagkaroon na ng gobernador. Ayon sa BOG, tapos na ang unang ‘rotation cycle’ noong 2007 at nagsimula na ang ikalawang ikot. Kaya, kwalipikado pareho ang Samar at Eastern Samar Chapters na kumandidato sa halalan noong 2013.

Umapela si Atty. Maglana sa Korte Suprema. Dito, sinuri ng Korte ang kaso at nagdesisyon na sang-ayon sa IBP BOG. Pinagtibay ng Korte na:

“We affirm the IBP BOG decision dated June 7, 2013 and declare Atty. Opinion the duly elected Governor of IBP Eastern Visayas for the 2013-2015 term.”

Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang ‘rotation rule’ ay hindi absolute at maaaring ma-waive. Sa kasong ito, itinuring ng Korte na na-waive ng Samar Chapter ang kanilang pagkakataon dahil sa kanilang kawalan ng aksyon sa mahabang panahon. Ayon sa Korte:

“As the IBP BOG noted, not all the nine (9) chapters of Eastern Visayas were able to field a governor for the first rotation cycle from 1989 to 2007 since three chapters were represented twice. IBP Eastern Samar Chapter, to which Atty. Opinion belongs, was represented once while IBP Samar Chapter, which Atty. Maglana represents, was not represented at all. The IBP BOG also established that some chapters were represented twice during the first rotation cycle because Samar Chapter either did not field any candidate for governor from 1989 to 2007 or it did not invoke the rotation rule to challenge the nominations of those candidates whose chapters had already been previously represented in the rotation cycle. Based on these considerations and pursuant to the Court’s December 14, 2010 ruling, we conclude that IBP Eastern Samar effectively waived its turn in the first rotation cycle.”

Dahil dito, kinilala ng Korte Suprema ang halalan kay Atty. Opinion bilang balido at siya ang idineklarang duly elected Governor ng IBP Eastern Visayas.

Praktikal na Aral: Ano ang Implikasyon ng Kaso?

Ang kasong Maglana v. Opinion ay nagtuturo ng ilang mahahalagang aral, lalo na sa mga organisasyon na may ‘rotation rule’:

• Sundin ang ‘Rotation Rule’: Mahalaga ang ‘rotation rule’ para sa pantay na representasyon. Dapat itong ipatupad nang maayos at patas.
• Magkaroon ng Malinaw na Panuntunan sa ‘Waiver’: Kung may probisyon para sa ‘waiver’, dapat itong malinaw at nakasulat sa by-laws o patakaran ng organisasyon. Dapat ding tukuyin kung paano at kailan maaaring gawin ang ‘waiver’.
• Huwag Magpabaya sa Karapatan: Kung may karapatan ang isang chapter o grupo, dapat itong ipagtanggol at ipaalam. Ang kawalan ng aksyon sa mahabang panahon ay maaaring ituring na ‘waiver’.
• Pagiging Aktibo sa Organisasyon: Mahalaga ang aktibong pakikilahok sa mga aktibidad at proseso ng organisasyon, kasama na ang halalan.

Sa hinaharap, ang desisyong ito ay maaaring maging batayan sa mga katulad na kaso sa IBP at iba pang organisasyon. Ipinapakita nito na hindi lamang basta ‘teknikalidad’ ang ‘rotation rule’, kundi isang mahalagang prinsipyo ng patas na pamamahala.

Mahahalagang Aral:

1. Ang ‘rotation rule’ ay mahalaga para sa pantay na representasyon sa mga organisasyon.
2. Maaaring ma-waive ang karapatan sa ‘rotation’, lalo na kung walang aksyon sa mahabang panahon.
3. Kailangan ng malinaw na panuntunan tungkol sa ‘waiver’ sa by-laws ng organisasyon.
4. Mahalaga ang aktibong pakikilahok sa mga proseso ng organisasyon upang maprotektahan ang mga karapatan.

Mga Madalas Itanong (FAQ)

1. Ano ang ‘rotation rule’?

   Ito ay panuntunan na nag-uutos na ang pamumuno sa isang organisasyon ay dapat ‘ikot’ o magpalitan sa iba’t ibang grupo o chapter sa loob ng organisasyon.

2. Bakit mahalaga ang ‘rotation rule’?

   Mahalaga ito upang masiguro ang pantay na representasyon at pagkakataon para sa lahat ng chapter o grupo sa organisasyon. Maiwasan din ang pagiging sentro ng kapangyarihan sa iilan lamang.

3. Ano ang ‘waiver’ sa legal na konteksto?

   Ito ay ang kusang-loob na pagtalikdan sa isang karapatan. Para maging balido, kailangan mayroong karapatang tinatalikdan, kaalaman dito, at intensyong talikdan ito.

4. Paano naging ‘waiver’ ang kawalan ng aksyon ng Samar Chapter sa kasong ito?

   Dahil sa mahabang panahon na hindi naghain ng kandidato o kinuwestiyon ang ibang chapter, itinuring ng Korte Suprema na ipinahihiwatig nito ang ‘waiver’ o pagtalikdan sa kanilang karapatan sa ‘rotation’.

5. Ano ang aral na makukuha sa kasong ito para sa ibang organisasyon?

   Mahalagang sundin ang ‘rotation rule’, magkaroon ng malinaw na panuntunan sa ‘waiver’, at maging aktibo sa pagprotekta ng mga karapatan sa loob ng organisasyon.

6. Ano ang dapat gawin kung hindi malinaw ang ‘rotation rule’ sa by-laws ng organisasyon?

   Pinakamainam na linawin ang panuntunan sa pamamagitan ng pag-amyenda sa by-laws o paggawa ng implementing rules. Mahalaga rin ang konsultasyon sa mga legal na eksperto.

Naging malinaw ba ang usapin ng ‘rotation rule’ at ‘waiver’ sa halalan ng IBP Governor? Kung mayroon kayong katanungan o nangangailangan ng legal na payo hinggil sa mga usapin ng organisasyon at eleksyon, huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law. Dalubhasa ang aming mga abogado sa pagbibigay linaw sa mga komplikadong legal na isyu tulad nito. Makipag-ugnayan sa amin ngayon din!

Para sa inyong mga katanungan, maaari kayong mag-email sa: hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page dito.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)