ASG Law

Tag: Article 36

  • Pagpapawalang-bisa ng Kasal: Ang Pagbabago sa Kahulugan ng Psychological Incapacity sa Artikulo 36 ng Family Code

    Sa kasong ito, binago ng Korte Suprema ang dating mahigpit na interpretasyon ng psychological incapacity bilang basehan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal sa ilalim ng Artikulo 36 ng Family Code. Ipinasiya ng Korte na ang psychological incapacity ay hindi lamang isang sakit sa pag-iisip, kundi isang kondisyon na nakaugat sa personalidad ng isang tao na pumipigil sa kanya na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal. Ang desisyon na ito ay nagbigay-daan sa mas malawak at makatotohanang pagsasaalang-alang sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal.

    Kasal Bang Pinairal ng Takot at Pagsasakripisyo: Kailan Ito Mapapawalang Bisa?

    Ang kasong ito ay nagsimula sa petisyon ni Zeth D. Fopalan para sa pagpapawalang-bisa ng kanyang kasal kay Neil F. Fopalan, dahil sa diumano’y psychological incapacity ng asawa. Ayon kay Zeth, si Neil ay nagpakita ng mga katangian ng pagiging narcissistic at anti-social, na nagresulta sa pagpapabaya sa kanyang mga obligasyon bilang asawa at ama. Ipinakita sa kaso na si Neil ay nagkaroon ng mga extramarital affair, hindi nagbibigay ng suporta sa pamilya, at nagpakita ng pagiging malayo sa kanilang anak na may autism. Ang Korte Suprema ay kinailangan na suriin kung sapat ba ang mga ebidensya upang patunayan na si Neil ay psychologically incapacitated, at kung ang kanyang mga pagkukulang ay nagpapakita ng kawalan ng kakayahan na gampanan ang mga pangunahing obligasyon ng kasal.

    Sa paglilitis, inilahad ni Zeth ang mga pangyayari sa kanilang buhay may-asawa, kabilang ang pagiging iresponsable ni Neil sa pinansyal, ang kanyang pagtataksil, at ang hindi nito pagsuporta sa kanilang anak na may autism. Nagpakita rin siya ng psychological report na nagsasabing si Neil ay may narcissistic at anti-social personality disorder. Bagamat hindi personal na nasuri ng psychologist si Neil, ginamit nito ang mga impormasyon na ibinigay ni Zeth at ng mga saksi upang bumuo ng kanyang opinyon. Ang Korte Suprema, sa pagrepaso ng kaso, ay kinailangan na isaalang-alang ang Tan-Andal v. Andal, kung saan binago ang interpretasyon ng psychological incapacity. Ayon sa Tan-Andal, ang psychological incapacity ay hindi lamang isang sakit sa pag-iisip, kundi isang kondisyon na nakaugat sa personalidad ng isang tao na pumipigil sa kanya na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal.

    “Psychological incapacity is a personal condition that prevents a spouse from complying with fundamental marital obligations toward a specific partner and that may have existed at the time of marriage but became evident only through behavior subsequent to the marriage ceremony.”

    Sa bagong pananaw na ito, ang Korte Suprema ay nagpasiya na sapat ang mga ebidensya na ipinakita ni Zeth upang patunayan na si Neil ay psychologically incapacitated. Ang kanyang pagiging iresponsable, pagtataksil, at kawalan ng suporta sa kanilang anak ay nagpapakita ng kawalan ng kakayahan na gampanan ang mga pangunahing obligasyon ng kasal. Ang Korte Suprema ay binigyang-diin na ang kahalagahan ng pagbibigay ng pagmamahal, respeto, at suporta sa asawa at mga anak ay hindi dapat maliitin, at ang pagkabigo na gampanan ang mga obligasyon na ito ay maaaring maging basehan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal.

    Building on this principle, the Court noted that psychological incapacity must be characterized by gravity, juridical antecedence, and incurability. As redefined in Tan-Andal, gravity now refers to a genuinely serious psychic cause that renders one ill-equipped to discharge the essential obligations of marriage. Proof of the juridical antecedence of the psychological incapacity subsists, as the incapacity must be existing at the time of the celebration of the marriage, even if such incapacity becomes manifest only after its solemnization. Further, the incurability of the condition is understood in its legal sense, as an enduring and persistent condition with respect to a specific partner, such that the couple’s respective personality structures are so incompatible that the inevitable result would be the breakdown of the marriage.

    Samakatuwid, ang Korte Suprema ay nagpawalang-bisa sa kasal ni Zeth at Neil Fopalan. The ruling reinforces the significance of essential marital obligations under Articles 68 to 71 and Articles 220 to 221 of the Family Code. [71] These Articles state the duties between husband and wife, and of parents to children. The decision demonstrates a shift towards a more realistic assessment of psychological incapacity, recognizing that it encompasses deep-seated personality flaws that hinder fulfillment of marital duties.

    This ruling offers new perspective and hope for those trapped in dysfunctional marriages because of a spouse’s enduring incapacity. Nevertheless, the Court firmly stressed that each case is unique and evaluated on its own merit. Tan-Andal decisively defines the quantum of evidence required: clear and convincing evidence.

    FAQs

    Ano ang psychological incapacity ayon sa Artikulo 36 ng Family Code? Ito ay ang kawalan ng kakayahan ng isang tao na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal dahil sa isang kondisyon na nakaugat sa kanyang personalidad. Ang kondisyon na ito ay dapat na umiiral na bago pa ang kasal, ngunit maaaring lumitaw lamang pagkatapos nito.
    Ano ang basehan ng Korte Suprema sa pagpapawalang-bisa ng kasal sa kasong ito? Ibinatay ng Korte Suprema ang pagpapawalang-bisa ng kasal sa psychological incapacity ni Neil Fopalan, na ipinakita sa kanyang pagiging iresponsable, pagtataksil, at kawalan ng suporta sa kanilang anak. Ang mga ito ay nagpapakita ng kawalan ng kakayahan na gampanan ang mga pangunahing obligasyon ng kasal.
    Kailangan bang personal na suriin ng isang psychologist ang asawa para mapatunayan ang psychological incapacity? Hindi na kailangan. Ayon sa Tan-Andal case, ang psychological incapacity is shown through testimonies of persons who knew the incapacitated party long before the marriage. The information these witnesses provide is enough basis to conclude psychological incapacity.
    Ano ang epekto ng Tan-Andal case sa pagtingin sa psychological incapacity? Binago ng Tan-Andal case ang dating mahigpit na interpretasyon ng psychological incapacity, na nagbigay-daan sa mas malawak at makatotohanang pagsasaalang-alang sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal. It is no longer seen as merely a mental disorder.
    Ano ang kahalagahan ng desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito? Ang desisyon ng Korte Suprema ay nagpapakita ng pagkilala sa kahalagahan ng pagbibigay ng pagmamahal, respeto, at suporta sa asawa at mga anak, at ang pagkabigo na gampanan ang mga obligasyon na ito ay maaaring maging basehan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal.
    Paano makakaapekto ang desisyon na ito sa iba pang mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal? Maaaring magkaroon ng mas malaking pagkakataon na mapawalang-bisa ang mga kasal kung mapapatunayan na ang isa sa mga asawa ay may psychological incapacity, kahit na hindi ito isang malubhang sakit sa pag-iisip. Kailangan lamang magpakita ng mga ebidensya na nagpapakita ng kawalan ng kakayahan na gampanan ang mga pangunahing obligasyon ng kasal.
    Ano ang ibig sabihin ng juridical antecedence? Ang ibig sabihin ng juridical antecedence ay ang psychological incapacity ay dapat na umiiral na bago pa ang kasal. It does not mean that there needs to have been a prior diagnosis. The evidence should point to existing behaviors that point to said incapacity.
    Ano ang standard of evidence na dapat ipakita sa mga ganitong kaso? Clear and convincing evidence ang standard of evidence na dapat ipakita. It is higher than preponderance of evidence but lower than proof beyond reasonable doubt.

    Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagtupad sa mga obligasyon ng kasal at ang epekto ng psychological incapacity sa katatagan ng pamilya. Ito rin ay nagpapakita ng pagiging bukas ng Korte Suprema sa pagbabago ng interpretasyon ng batas upang umayon sa kasalukuyang panahon at pangangailangan ng lipunan.

    For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
    Source: Zeth D. Fopalan v. Neil F. Fopalan, G.R. No. 250287, July 20, 2022

  • Kawalang-Kayang Sikolohikal: Kailan Hindi Ito Sapat Para Pawalang-Bisa ang Kasal?

    Pinagtibay ng Korte Suprema na ang simpleng hindi pagkakasundo o problema sa pagsasagawa ng mga obligasyon sa kasal ay hindi awtomatikong nangangahulugan ng kawalang-kayang sikolohikal. Sa kasong Austria-Carreon laban sa Carreon at Republic of the Philippines, ipinaliwanag ng Korte na kailangan ng mas malalim na dahilan para mapawalang-bisa ang kasal. Kailangan patunayan na ang kawalang-kaya ay malubha, nag-ugat sa nakaraan, at nagpapakita ng tunay na ‘psychic cause’ na pumipigil sa isang tao na gampanan ang kanyang tungkulin bilang asawa. Ang desisyong ito ay nagbibigay-linaw sa interpretasyon ng Article 36 ng Family Code, kung saan binibigyang-diin na hindi dapat basta-basta gamitin ang kawalang-kayang sikolohikal para wakasan ang kasal dahil lamang sa personal na hindi pagkakaintindihan.

    Kasal na Binuwag? Kwento ng Di-Pagkakaunawaan, Pananagutan, at Ano ang Sabi ng Batas

    Ang kasong ito ay nagsimula sa petisyon ni Patricia Austria-Carreon para mapawalang-bisa ang kanyang kasal kay Luis Emmanuel Carreon, base sa Article 36 ng Family Code. Ayon kay Patricia, kapwa sila ni Luis ay may ‘psychological incapacity’ na gampanan ang kanilang marital obligations. Ikinasal sila noong 1994 at nagkaroon ng isang anak. Sa mga unang taon ng kanilang pagsasama, nakitaan na si Luis ng mga pag-uugaling hindi pagbibigay ng suportang pinansyal, pagiging malayo sa kanyang asawa, at pagkakaroon umano ng mga relasyon sa labas ng kasal. Dahil dito, naghiwalay sila, nagbalikan, ngunit muling nagkahiwalay.

    Sa pagdinig ng kaso, nagpakita si Patricia ng Psychological Evaluation Report mula kay Dr. Julian R. Montano, kung saan sinasabing pareho silang may mga ‘Personality Disorder.’ Si Patricia ay may Dependent at Depressive Personality Disorders, habang si Luis ay may Narcissistic Personality Disorder. Ayon kay Dr. Montano, dahil sa mga ito, hindi raw nila kayang gampanan ang kanilang obligasyon bilang mag-asawa. Ipinag-utos ng Regional Trial Court (RTC) na mapawalang-bisa ang kasal, ngunit ito ay binawi ng Court of Appeals (CA), na nagpasyang walang sapat na ebidensya na ang kanilang mga problema ay nag-ugat sa ‘serious, incurable, and medical nature’ na kawalang-kaya. Kaya naman, umakyat ang kaso sa Korte Suprema.

    Mahalagang linawin ang procedural na aspeto ng kaso. Sa Korte Suprema, inakusahan ni Patricia ang Court of Appeals ng pagkakamali sa pagtrato sa kanyang Formal Entry of Appearance with Motion for Reconsideration bilang second motion, kaya hindi ito napagbigyan. Ipinagtanggol naman ng Korte Suprema ang CA sa teknikalidad na ito. Ang pagkakamali ni Patricia na hindi agad kumuha ng bagong abogado pagkatapos mag-withdraw ang dati, at hindi rin siya nagbigay alam sa CA ng kanyang bagong address ay labag sa proseso ng paglilitis. Dahil dito, hindi siya nakatanggap ng kopya ng desisyon ng CA at nahuli siya sa pag-file ng motion for reconsideration.

    Ang mas mahalaga, kahit balewalain ang procedural na pagkakamali, nabigo pa rin si Patricia na patunayan na ang kanyang asawa ay may psychological incapacity na binibigyang kahulugan sa Article 36 ng Family Code. Ang psychological incapacity ay tumutukoy sa ‘downright incapacity or inability’ na gampanan ang mga basic marital obligations. Sa kasong ito, binago na ng Korte Suprema ang mga panuntunan sa pagpapatunay nito sa kasong Tan-Andal v. Andal. Hindi na kailangan ng medical o clinical na patunay. Sa Tan-Andal, hindi na kailangan patunayan ng expert opinion ang kawalang-kayang sikolohikal, maaari na itong patunayan ng ordinaryong saksi na nagpaliwanag ng mga pag-uugali na nagpapakita ng ‘dysfunctionality’ na sumisira sa pamilya.

    Gayunpaman, kailangan pa ring seryoso ang dahilan. Ipinunto ng Korte Suprema na ang testimonya ni Patricia ay nagpapakita lamang ng pagiging irresponsible at immature umano ni Luis, kasama ang kakulangan sa financial support at umano’y pagtataksil. Hindi ito sapat para ituring na ‘genuinely serious psychic cause.’ Katulad din ang paglalarawan ni Dr. Roman kay Patricia na may Dependent and Depressive Personality Disorder, na hindi sapat para magpahiwatig ng seryosong psychic cause na pumipigil sa kanyang obligasyon kay Luis. Dahil dito, nagpasya ang Korte Suprema na hindi sapat ang ebidensya ni Patricia para mapawalang-bisa ang kasal. Bagamat nakikisimpatya ang Korte sa kanyang sitwasyon, hindi dapat gamitin ang Article 36 bilang divorce law. Sa huli, ang desisyon ng Court of Appeals na ibasura ang petisyon ni Patricia ay pinagtibay.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Kung sapat ba ang mga ebidensya para mapawalang-bisa ang kasal base sa psychological incapacity ayon sa Article 36 ng Family Code.
    Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa psychological incapacity? Hindi ito dapat gamitin para wakasan ang kasal dahil lamang sa hindi pagkakaintindihan, kailangan patunayan ang ‘serious psychic cause.’
    Kailangan pa ba ng expert opinion para patunayan ang psychological incapacity? Hindi na. Maaari na itong patunayan ng ordinaryong saksi na nakakita ng mga pag-uugaling nagpapakita ng dysfunctionality.
    Ano ang epekto ng kasong ito sa mga mag-asawang may problema? Hindi lahat ng problema sa kasal ay sapat para mapawalang-bisa ito. Kailangan malubha ang problema at may malalim na pinagmulan.
    Bakit nabigo si Patricia sa kanyang petisyon? Dahil hindi siya nakapagpakita ng sapat na ebidensya na ang kanyang asawa ay may psychological incapacity na nag-ugat sa tunay na ‘psychic cause.’
    Ano ang mahalagang aral sa kasong ito? Hindi dapat madaliin ang pagpapawalang-bisa ng kasal. Kailangan ng sapat na basehan at pag-unawa sa tunay na kahulugan ng psychological incapacity.
    Paano nakaapekto ang pagbabago sa interpretasyon ng psychological incapacity sa desisyon ng kaso? Bagamat hindi na kailangan ang medical na patunay, kailangan pa ring malubha ang dahilan at nag-ugat sa nakaraan, na hindi napatunayan ni Patricia.
    Ano ang naging papel ng Court of Appeals sa kasong ito? Binawi ng Court of Appeals ang desisyon ng RTC at nagpasya na walang sapat na ebidensya para mapawalang-bisa ang kasal.

    Sa madaling salita, ang kasong ito ay nagpapaalala na ang kasal ay isang sagradong kontrata na hindi dapat basta-basta buwagin. Kailangan ng matibay na basehan at sapat na ebidensya para mapawalang-bisa ito, lalo na kung ang dahilan ay psychological incapacity.

    For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
    Source: Austria-Carreon vs. Carreon, G.R. No. 222908, December 06, 2021

  • Pagpapawalang-bisa ng Kasal Batay sa ‘Psychological Incapacity’: Paglilinaw sa Pamantayan

    Ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang kasal dahil sa ‘psychological incapacity’ ng isa sa mag-asawa, pinagtibay na ang kapansanan ay hindi lamang medikal kundi legal. Ibinasura ng Korte ang dating pamantayan na kailangan ng ekspertong medikal at idiniin na ang kapansanan ay dapat na malubha, umiiral na bago ang kasal, at walang lunas. Ang desisyon na ito ay nagbibigay-daan para sa mas malawak na pagtingin sa mga katibayan, kasama ang mga testimonya ng mga ordinaryong saksi, upang patunayan ang kawalan ng kakayahan na gampanan ang mahahalagang obligasyon sa kasal.

    Kasalang Winasak ng ‘Di Maayos na Personalidad’: Kailan Ito Maituturing na ‘Psychological Incapacity’?

    Nagsampa si Jerik Estella ng petisyon para mapawalang-bisa ang kasal niya kay Niña Monria Ava Perez dahil sa ‘psychological incapacity’ ni Niña, ayon sa Article 36 ng Family Code. Sinabi ni Jerik na si Niña ay iresponsable, pabaya sa kanilang anak, at mas inuuna ang mga kaibigan. Matapos ang pagdinig, pinawalang-bisa ng Regional Trial Court (RTC) ang kasal, ngunit binaliktad ito ng Court of Appeals (CA). Ngayon, dinala ni Jerik ang kaso sa Korte Suprema para pagdesisyunan.

    Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay kung napatunayan ba ni Jerik sa pamamagitan ng malinaw at kapani-paniwalang ebidensya na si Niña ay may ‘psychological incapacity’ na pumipigil sa kanya na gampanan ang kanyang mga obligasyon sa kasal. Ayon sa Article 36 ng Family Code, ang kasal ay maaaring ipawalang-bisa kung ang isa sa mga partido ay ‘psychologically incapacitated’ na gampanan ang mahahalagang obligasyon sa kasal sa panahon ng pagdiriwang nito.

    Art. 36. A marriage contracted by any party who, at the time of the celebration, was psychologically incapacitated to comply with the essential marital obligations of marriage, shall likewise be void even if such incapacity becomes manifest only after its solemnization.

    Sa kaso ng Tan-Andal v. Andal, muling binigyang-kahulugan ng Korte Suprema ang ‘psychological incapacity’. Hindi na ito basta sakit sa pag-iisip o ‘personality disorder’ na dapat patunayan sa pamamagitan ng eksperto. Sa halip, maaari itong patunayan sa pamamagitan ng mga gawi o pag-uugali na nagpapakita ng kawalan ng kakayahan na gampanan ang mahahalagang obligasyon sa kasal. Kailangan pa ring patunayan ang juridical antecedence, na ang kapansanan ay umiiral na bago pa ang kasal.

    x x x Psychological incapacity is neither a mental incapacity nor only a personality disorder that must be proven through expert opinion. There may now be proof of the durable aspects of a person’s personality, called “personality structure,” which manifests itself through clear acts of dysfunctionality that undermines the family. The spouse’s personality structure must make it impossible for him or her to understand and, more importantly, to comply with his or her essential marital obligations.

    Ang pasya ay base sa masusing pagsusuri ng mga ebidensya. Upang mapawalang bisa ang kasal, kailangan ang malinaw at kapani-paniwalang ebidensya, na nangangahulugang mas mataas ito sa ‘preponderance of evidence’. Ito ay dahil sa umiiral na legal na pagpapalagay (presumption) na ang kasal ay balido. Nilinaw din ng Korte na bagamat ang opinyon ng eksperto ay hindi na kailangan, ang mga saksi na nakasama ang mag-asawa ay maaaring magpatotoo tungkol sa pag-uugali ng ‘incapacitated spouse’.

    Sa kasong ito, sinabi ni Dr. Delgado na si Niña ay may Borderline Personality Disorder at Narcissistic Personality Disorder, na nakita sa kanyang impulsivity, mataas na pangangailangan ng atensyon, at kawalan ng empatiya. Nagpatotoo si Jerik tungkol sa pag-uugali ni Niña, tulad ng pag-uuna sa mga kaibigan, pagpapabaya sa anak, at pagkakaroon ng relasyon sa iba. Ito ay nagpapakita ng malinaw na pagwawalang-bahala sa kanyang mga obligasyon sa kasal. Natuklasan din na ang kapansanan ni Niña ay nag-ugat sa kanyang problemadong pagkabata, tulad ng pag-aaway ng kanyang mga magulang at panloloko ng kanyang ina.

    Samakatuwid, natagpuan ng Korte Suprema na napatunayan ni Jerik sa pamamagitan ng malinaw at kapani-paniwalang ebidensya na si Niña ay ‘psychologically incapacitated’ na gampanan ang kanyang mga obligasyon sa kasal. Ang Court of Appeals ay nagkamali sa pagbabaliktad ng desisyon ng RTC. Kaya, ibinalik ng Korte Suprema ang desisyon ng RTC na nagpapawalang-bisa sa kasal nina Jerik at Niña.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Kung napatunayan ba ang ‘psychological incapacity’ para mapawalang-bisa ang kasal, at ano ang pamantayan para dito.
    Ano ang ‘psychological incapacity’ ayon sa Family Code? Ito ay ang kawalan ng kakayahan, sa panahon ng kasal, na gampanan ang mahahalagang obligasyon sa kasal.
    Kailangan pa ba ng eksperto para patunayan ang ‘psychological incapacity’? Hindi na kailangan ang opinyon ng eksperto. Maaari na ring gamitin ang mga testimonya ng mga taong nakasama ang mag-asawa upang magpatotoo tungkol sa mga pag-uugali.
    Ano ang ibig sabihin ng ‘clear and convincing evidence’? Ito ay mas mataas kaysa sa ‘preponderance of evidence’, na nangangahulugang ang ebidensya ay dapat na lubos na kapani-paniwala.
    Ano ang ‘juridical antecedence’? Ito ay ang pagpapatunay na ang kapansanan ay umiiral na bago pa ang kasal.
    Ano ang mga obligasyon sa kasal na tinutukoy sa Article 36 ng Family Code? Kabilang dito ang obligasyon na magsama, magmahalan, magrespetuhan, maging tapat, at magtulungan.
    Ano ang naging batayan ng Korte Suprema sa pagpapawalang-bisa ng kasal sa kasong ito? Napatunayan na si Niña ay may dysfunctional personality traits na nakakaapekto sa kanyang kakayahan na gampanan ang kanyang mga obligasyon bilang asawa at ina.
    Paano nakatulong ang kasong Tan-Andal v. Andal sa kasong ito? Nilinaw ng Tan-Andal na hindi na kailangan ang eksperto para magpatunay ng ‘psychological incapacity’ at binigyang-diin ang pagpapatunay nito sa pamamagitan ng gawi o pag-uugali.

    Sa huli, ang desisyong ito ng Korte Suprema ay nagbibigay linaw sa aplikasyon ng Article 36 ng Family Code at naglalayong protektahan ang dignidad ng bawat indibidwal na pumapasok sa isang relasyon at ang integridad ng kasal mismo.

    For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
    Source: Jerik B. Estella vs. Niña Monria Ava M. Perez, G.R. No. 249250, September 29, 2021

  • Pagpapawalang-bisa ng Kasal: Limitasyon sa Pagiging Inkapasidad sa Sikolohikal at ang Epekto nito sa Pamilya

    Nilutas ng Korte Suprema ang petisyon para sa pagsusuri sa certiorari na humihiling na baligtarin ang desisyon ng Court of Appeals (CA) na nagpawalang-bisa sa desisyon ng Regional Trial Court (RTC). Ipinagkaloob ng RTC ang petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng kasal na isinampa ni Rena Montealto-Laylo laban kay Thomas Johnson S. Ymbang dahil sa kanilang kapwa pagiging inkapasidad sa sikolohikal sa ilalim ng Artikulo 36 ng Family Code. Sa pasya nito, pinagtibay ng Korte Suprema ang limitasyon sa pagiging inkapasidad sa sikolohikal, na nagsasaad na ang anumang deklarasyon ng isang tao na inkapasidad sa sikolohikal upang gampanan ang mga obligasyon sa kasal ay dapat na limitado sa kanyang kasal sa partikular na asawa kung kanino niya ikinasal ang walang bisa na kasal. Ang kasong ito ay mahalaga sapagkat nililinaw nito ang pamantayan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal batay sa sikolohikal na inkapasidad, na nagbibigay-diin na ang inkapasidad ay dapat na malubha at umiiral bago pa ang kasal, ngunit ang desisyon ay hindi nangangahulugan na ang indibidwal ay hindi na maaaring magpakasal muli sa ibang tao. Ang desisyong ito ay nagbibigay linaw sa pag-unawa sa Article 36 ng Family Code at ang aplikasyon nito sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal.

    Kasal sa Gitna ng Karamdaman: Sino ang Tunay na Hindi Kaya?

    Sina Rena at Thomas ay ikinasal noong Disyembre 23, 2010, sa Dubai, United Arab Emirates, matapos mapawalang-bisa ang dating kasal ni Thomas sa ibang babae. Pagkatapos ng kanilang kasal, nanatili si Rena sa Dubai habang bumalik si Thomas sa Pilipinas dahil sa mga problema sa kalusugan na naging sanhi ng pagtanggi sa kanyang aplikasyon para sa isang Dubai resident visa. Para patunayan ang kanilang inkapasidad sa sikolohikal, ikinabit ni Rena sa kanyang petisyon ang isang Psychiatric Report na inihanda ni Dr. Romeo Z. Roque, na nag-interbyu kay Rena, sa kanyang kapatid na si Gilbert Laylo, at kay Eden Espeleta, isang kaibigan nina Rena at Thomas. Ipinakita rin niya ang kanyang Judicial Affidavit at ang Judicial Affidavit ng kanyang hipag na si Racquel Laylo.

    Sa kanyang Report, nasuri ni Dr. Roque si Rena na may Borderline Personality Disorder, na nagdulot sa kanya ng hindi mapigil na paghahangad ng atensyon mula sa mga taong itinuturing niyang mga mapagmahal na pigura. Ibinunyag din ni Rena ang mga sintomas ng kanyang Borderline Personality Disorder bago at noong kasal nila ni Thomas, kabilang ang labis na paninibugho sa mga pakikipag-ugnayan ni Thomas sa kanyang mga kaibigan at pamilya, mga pagbabanta na magpakamatay o saktan ang kanyang sarili, kalungkutan at depresyon, pagtanggi na sagutin ang mga tawag ni Thomas habang siya ay nakatira sa Dubai at si Thomas sa Saudi Arabia, hindi pagtitiwala kay Thomas sa kanyang pakikipag-usap sa kanyang mga babaeng kaibigan, ang kanyang madalas na pag-inom, at ang kanyang usap-usapang pakikipagrelasyon sa ibang lalaki. Sa kabilang banda, ipinahiwatig ng Report na si Thomas ay nagdusa mula sa Dependent Personality Disorder, na nagdulot sa kanya na maging sunud-sunuran na may nakakapit na pag-asa sa kanyang mga mapagmahal na pigura.

    Hindi naghain si Thomas ng anumang tugong pleading sa Petisyon. Ang OSG ay nagdeputa sa pampublikong tagausig upang lumitaw sa mga paglilitis, kung saan natagpuan ng huli na walang sabwatan sa pagitan ng mga partido. Pinagtibay ng RTC ang kawalan ng kakayahan ni Thomas sa kanyang nakaraang kasal bilang tanda ng kanyang inkapasidad sa sikolohikal. Para kay Rena, itinuro ng RTC ang kanyang mga pag-aalsa ng paninibugho at pananakit sa sarili bilang manipestasyon ng kanyang inkapasidad sa sikolohikal. Iginiit ng OSG na nabigo ang Report ni Dr. Roque na bakatin ang juridical antecedence at ipaliwanag ang incurability ng kanilang mga sinasabing inkapasidad. Ang pangunahing isyu sa petisyong ito ay kung nagkamali ba ang Court of Appeals sa paglalabas ng Desisyon at Resolusyon nito, kaya ibinasura ang petisyon.

    Iginawad ng Korte ang Petisyon para sa Pagsusuri sa Certiorari batay sa kapangyarihan ng kamakailang-ipinamahaging En Banc Decision sa Tan-Andal v. Andal na nagpapahayag muli sa mga alituntunin ng Republic v. Molina sa sikolohikal na inkapasidad sa ilalim ng Artikulo 36 ng Family Code, na, sa pinakamahabang panahon, ay napatunayang “restrictive, rigid, at intrusive ng ating mga karapatan sa kalayaan, awtonomiya, at dignidad ng tao.” Sa paggawa nito, inaayos ng Andal ang matagal nang jurisprudence na may layunin na ang Artikulo 36 ng Family Code ay maging “makatao at umunlad sa bawat kaso ngunit matatag sa kanyang aplikasyon.” Sa madaling salita, sinasabi sa Andal decision na ang eksperto ay hindi na kailangan para mapatunayan ang psychological incapacity.

    Ayon sa paglilinaw, ang malinaw at nakakakumbinsing ebidensya ay ang nagbibigay sa isip ng tagapaglitis ng isang matibay na paniniwala o kumbiksyon tungkol sa mga alegasyon na gustong patunayan. Sa ilalim ng dami ng patunay na ito, na mas mataas kaysa sa isang preponderance ng ebidensya, ang isang partido, sa matagumpay na pagpapahayag ng isang kasal na walang bisa, ay dapat magbigay ng ebidensya na may mas mataas na antas ng kapanipaniwala kaysa sa isang ordinaryong kasong sibil. Higit pa rito, ang testimonya ng eksperto ay hindi kailangang hiwalay sa iba pang ebidensya. Ang ulat ni Dr. Roque ay nagmumungkahi na parehong hindi kayang gampanan ang kanilang marital obligations sina Rena at Thomas.

    Gayunpaman, nagpasya ang korte na si Rena lamang ang inkapasidad sa sikolohikal upang tuparin ang kanyang mga obligasyon sa pag-aasawa. Pinaniwalaan ng Korte ang patotoo ni Dr. Roque, na naghanda ng kanyang Report matapos magsagawa ng mga panayam, pagsusuri sa katayuan ng pag-iisip, pagsusuri sa sikolohikal, at pagkolekta ng collateral na impormasyon. Natagpuan ni Dr. Roque na si Rena ay nagdurusa mula sa Borderline Personality Disorder, kaya nagpapakita ng isang malawak na pattern ng kawalang-tatag ng kalooban bilang resulta ng patuloy na krisis sa emosyonal. Nagdudulot ito sa kanya na makipagpunyagi sa tunay o kathang-isip na pag-abandona, magdusa mula sa pagkagambala ng pagkakakilanlan at mahinang imahe sa sarili na humahantong sa kawalan ng seguridad at paninibugho, nagpapakita ng affective instability at mga isyu sa pamamahala ng galit, impulsiveness, at talamak na depresyon. Bagama’t ang mga taong may ganitong karamdaman ay patuloy na naghahanap ng pagsasamahan at nagkakaroon ng nakakapit na pagdepende, maaari itong maging mga pagpapahayag ng galit kapag naramdaman nila na ang kanilang mga pangangailangan ay hindi natutugunan. Kaya bagamat hindi ito tuluyang nagpapawalang-bisa sa kasal nila ni Thomas, lubos itong nakakaimpluwensya sa kalalabasan nito.

    Ang gawi ni Rena ay nagpapakita ng higit pa sa paminsan-minsang pagtanggi, pagpapabaya, o kahirapan sa pagsunod sa mga tungkulin sa pag-aasawa. Nabigo si Rena na maunawaan ang kahalagahan ng bukas at tapat na komunikasyon kapag, sa mga panahong inaabot siya ni Thomas sa kabila ng kanilang malayo, pinutol lamang niya siya at nagpatuloy sa mga gabing kasama ang kanyang mga kaibigan. Kapag kinompronta tungkol sa gayong kawalang-interes, ang kanyang affective instability ay magiging sanhi upang siya ay magalit kay Thomas. Sa mga panahong sila ay magkasama, sa halip na pag-usapan ang mga bagay-bagay kay Thomas, ang kanyang mga isyu sa galit ay magdudulot sa kanya upang saktan ang sarili sa pamamagitan ng paghampas ng kanyang ulo sa matitigas na bagay at pagkiskis ng kanyang mga braso ng matatalas na bagay. Sa wakas, ang Borderline Personality Disorder ni Rena ay nag-iiwan sa kanya na nag-uurong-sulong sa paghahangad ng atensyon ni Thomas, gayunpaman, kinagagalitan din siya kapag inaabot siya nito. Samantala, pinaboran ni Rena ang kanyang trabaho sa Dubai, kaya nagwawakas ang kanilang magkasamang obligasyon na magsama at ayusin ang tirahan ng pamilya.

    Sa liwanag ng mga paglilinaw, natuklasan ng Korte na si Rena lamang ang inkapasidad sa sikolohikal, na ang paghahanap na ito ay sapat na ginagarantiyahan ang deklarasyon ng kawalang-bisa ng kanyang at ni Thomas na kasal. Itinuro ng Korte na hindi nakitaan ng sikolohikal na inkapasidad si Thomas dahil ipinakita niya ang kanyang pagnanais na ayusin ang kanilang kasal at pagsikapang pagsamahin silang muli. Sa madaling salita, nagpakita ito ng malinaw na pagkilala sa kanyang mga obligasyon sa kasal kay Rena. Ito ay naaayon sa kapasyahan na kailangang pagtuunan ng pansin ang pakikitungo ng dalawang partido at kung ito’y maaaring makaapekto sa ikabubuti ng kanilang relasyon.

    Itinala ng Korte na, sa ilalim ng mas mahigpit at lipas na pamantayan ng hindi paggaling, ang agarang petisyon ay sana ay nabigo. Sana ay pinagtibay ng Korte ang Court of Appeals sa paghahanap na ang kawalang-pagaling ni Rena ay hindi medikal ni siyentipiko. Ngunit, tulad ng binago ng Andal, ang hindi paggaling ay binibigyang kahulugan sa legal na kahulugan, ibig sabihin, na, dahil sa lubos na hindi pagkakatugma sa mga personalidad, ang unyon ay nahaharap sa hindi maiiwasang pagbaba sa kabila ng tunay na mga pagkakataon sa rehabilitasyon.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Ang pangunahing isyu ay kung tama ba ang Court of Appeals sa pagbabaligtad ng desisyon ng RTC na nagpapawalang-bisa sa kasal nina Rena at Thomas batay sa sikolohikal na inkapasidad. Ang ikalawang isyu ay kung si Rena ba o Thomas ay psychological na inkapasidad upang tuparin ang kanilang essential na obligasyon sa kasal.
    Ano ang Borderline Personality Disorder at paano ito nakaapekto kay Rena? Ang Borderline Personality Disorder ay isang karamdaman sa pag-iisip kung saan ang isang tao ay may hindi matatag na mood, pag-uugali, imahe sa sarili, at relasyon. Dahil sa BPD, nakaramdam ng labis na paninibugho, palaging kailangan ng atensyon, at nagkaroon ng problema sa galit si Rena, na nakaapekto sa kanyang relasyon kay Thomas.
    Ano ang Dependent Personality Disorder at paano ito nakaapekto kay Thomas? Ang Dependent Personality Disorder ay isang karamdaman sa pag-iisip kung saan ang isang tao ay labis na umaasa sa iba upang matugunan ang kanyang mga pangangailangan sa emosyonal at pisikal. Ang kanyang DPD ay nakita bilang ang pagiging overly-attached sa kanyang mga kapatid.
    Ano ang naging batayan ng Korte Suprema sa pagpapawalang-bisa sa kasal? Ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang kasal dahil napatunayan na si Rena ay psychologically incapacitated na tuparin ang kanyang mga obligasyon sa pag-aasawa dahil sa kanyang Borderline Personality Disorder. Bagama’t si Thomas ay diagnosed with Dependent Personality Disorder, ang karamdamang ito ay hindi masyadong malubha upang ituring siyang psychologically incapacitated.
    Ano ang ibig sabihin ng “juridical antecedence” sa konteksto ng sikolohikal na inkapasidad? Ang juridical antecedence ay nangangahulugan na ang sanhi ng sikolohikal na inkapasidad ay dapat na umiiral bago pa ang kasal. Sa madaling salita, ang mga problema sa pag-iisip ng isang tao ay dapat na naroroon na bago pa sila nagpakasal.
    Paano binago ng kasong Tan-Andal v. Andal ang pamantayan para sa sikolohikal na inkapasidad? Nilinaw ng Tan-Andal v. Andal na hindi na kailangan ang testimonya ng eksperto upang patunayan ang sikolohikal na inkapasidad. Binigyang-diin din nito na ang hindi paggaling ay dapat tingnan sa legal na kahulugan, na isinasaalang-alang ang pagiging hindi tugma ng mga personalidad at ang kawalan ng pagkakataon para sa rehabilitasyon.
    Maari bang magpakasal muli si Thomas matapos ang desisyon ng Korte Suprema? Oo, pinagtibay ng Korte Suprema na ang pagiging psychologically incapacitated ay limitado sa kasal kung saan ito natukoy. Maaaring magpakasal muli si Thomas sa ibang tao, basta’t wala siyang psychological incapacity sa kanyang susunod na magiging asawa.
    Ano ang epekto ng desisyon ng Korte Suprema sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal sa Pilipinas? Nilinaw ng desisyon ng Korte Suprema ang pamantayan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal batay sa sikolohikal na inkapasidad, na nagbibigay-diin na ang inkapasidad ay dapat na malubha at umiiral bago pa ang kasal. Gayunpaman, dapat bigyang pansin na hindi ibig sabihin ng kawalan ng pag-asang maging psychologically incapacitated sa isang relasyon na hindi na magagawa pang bumuo ng relasyon. Ang desisyon na ito ay nagbibigay linaw sa pag-unawa sa Article 36 ng Family Code at ang aplikasyon nito sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal.

    Sa pasyang ito, inaasahan na ang interpretasyon ng sikolohikal na inkapasidad ay mas magiging malinaw at makatao, na naglalayong protektahan ang kapakanan ng mga pamilya at indibidwal. Inaasahan din na maiiwasan nito ang pang-aabuso sa Artikulo 36 bilang isang paraan ng diborsyo na walang pagsisikap na ayusin ang kasal.

    For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
    Source: RENA MONTEALTO-LAYLO, PETITIONER, VS. THOMAS JOHNSON S. YMBANG AND REPUBLIC OF THE PHILIPPINES, G.R. No. 240802, September 29, 2021

  • Pagpapawalang-Bisa ng Kasal Dahil sa Psychological Incapacity: Kailan Ito Ipinagkakaloob?

    Ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang kasal dahil napatunayan ang psychological incapacity ng lalaki. Ang desisyon ay nagpapakita kung paano dapat suriin ang mga kaso ng psychological incapacity, na hindi lamang nakabatay sa medikal na eksperto, kundi pati na rin sa mga karanasan at pag-uugali ng taong kinauukulan. Ang desisyon na ito ay nagbibigay linaw sa mga pamantayan sa pagpapatunay ng psychological incapacity bilang grounds for annulment, na ayon sa Article 36 ng Family Code. Layunin nitong protektahan ang mga indibidwal na hindi kayang gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal.

    Kasal na Puno ng Pasakit: Nasaan ang Lunas?

    Sa kasong ito, sina Gil Miguel Wenceslao T. Puyat at Ma. Teresa Jacqueline R. Puyat ay nagpakasal noong 1978. Pagkatapos ng ilang taon, naghiwalay sila dahil sa diumano’y kawalan ng kapanatagan at madalas na pag-aaway. Naghain si Gil Miguel ng petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng kanilang kasal, na sinasabing siya ay psychologically incapacitated na gampanan ang kanyang mga obligasyon bilang asawa. Iginiit niya na ang kanyang kondisyon ay naroon na bago pa man ang kanilang kasal ngunit lumitaw lamang pagkatapos. Ang pangunahing tanong dito ay kung sapat ba ang ebidensya upang patunayan na si Gil Miguel ay talagang psychologically incapacitated ayon sa Article 36 ng Family Code.

    Ayon sa Article 36 ng Family Code:

    ARTICLE 36. A marriage contracted by any party who, at the time of the celebration, was psychologically incapacitated to comply with the essential marital obligations of marriage, shall likewise be void even if such incapacity becomes manifest only after its solemnization.

    The action for declaration of nullity of the marriage under this Article shall prescribe in ten years after its celebration.

    Sa kasong ito, mahalaga ang papel ng mga eksperto. Nagpakita si Gil Miguel ng testimonya mula sa mga psychologist at psychiatrist na nagsuri sa kanya. Ayon kay Dr. Natividad Dayan, si Gil Miguel ay dumaranas ng Narcissistic Personality Disorder. Ito ay nagpapakita na mayroon siyang labis na pagpapahalaga sa sarili at kawalan ng kakayahang makiramay sa iba. Ayon kay Dr. Cecilia Villegas, si Gil Miguel ay may Inadequate Personality Disorder na nagiging sanhi ng kanyang kawalan ng kakayahang gampanan ang mga obligasyon sa kasal. Kapwa doktor sinang-ayunan na ang problema niya ay malala, hindi na maaayos, at malalim na nakaugat.

    Itinuro ng Korte Suprema ang kamakailang kaso ng Tan-Andal v. Andal, na nagbigay-linaw sa Article 36 ng Family Code. Ayon sa Korte, ang psychological incapacity ay hindi lamang sakit sa pag-iisip. Ito rin ay maaaring isang personalidad na nagpapakita ng kawalan ng kakayahang gampanan ang mga obligasyon sa kasal. Ang kawalan na ito ay dapat na malala, may pinagmulan bago ang kasal, at hindi na maaayos sa legal na paraan.

    Sa kasong ito, pinatunayan ni Gil Miguel na hindi siya makasunod sa mga obligasyon ng kasal dahil sa kanyang personalidad. Ayon sa pagsusuri ni Dr. Villegas, ang ugat ng problema ni Gil Miguel ay ang kanyang relasyon sa kanyang ama at ang klima sa kanilang tahanan noong siya ay lumalaki. Dahil dito, napatunayan na mayroon nang psychological incapacity si Gil Miguel bago pa man siya ikasal, na lumala lamang dahil sa mga pagsubok ng kasal.

    Pinawalang-bisa ng Korte Suprema ang kasal nina Gil Miguel at Ma. Teresa. Ayon sa Korte, sapat ang mga ebidensya upang patunayan na si Gil Miguel ay psychologically incapacitated. Bagama’t nagpakita si Gil Miguel ng testimonya ng mga eksperto, nilinaw ng Korte na hindi lamang dapat ibatay ang pagpapasya sa mga opinyon ng mga doktor. Dapat ding isaalang-alang ang mga karanasan at pag-uugali ng taong kinauukulan bago at pagkatapos ng kasal.

    Mahalagang tandaan na ang bawat kaso ng psychological incapacity ay natatangi. Hindi sapat na sabihing may sakit ang isang tao. Dapat patunayan na ang sakit na ito ay nakakaapekto sa kanyang kakayahang gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal. Higit pa rito, kinakailangan rin ng korte ang pagpapatunay na ang sinasabing psychological incapacity ay umiiral na bago pa man ang kasal, kahit na ang mga sintomas nito ay lumitaw lamang pagkatapos ng seremonya.

    Sa pagtatapos ng kaso, ang Korte Suprema ay nag-atas kay Gil Miguel na magbayad ng child support kay Ma. Teresa mula 1989 hanggang Abril 1993, na sinasalamin ang kanyang mga obligasyon sa ilalim ng Marriage Settlement Agreement.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Ang pangunahing isyu ay kung napatunayan ba na si Gil Miguel ay psychologically incapacitated na gampanan ang kanyang mga obligasyon sa kasal, ayon sa Article 36 ng Family Code. Ito ang batayan upang mapawalang-bisa ang kasal.
    Ano ang ibig sabihin ng psychological incapacity? Ang psychological incapacity ay isang kondisyon na kung saan ang isang tao ay hindi kayang gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal dahil sa kanyang personalidad o sakit sa pag-iisip. Dapat na malala ito, may pinagmulan bago ang kasal, at hindi na maaayos.
    Kailangan ba ng testimonya ng eksperto para mapatunayan ang psychological incapacity? Hindi na kailangan, ngunit makakatulong ito. Maaaring gamitin ang testimonya ng mga ordinaryong saksi na nakakita sa pag-uugali ng taong sinasabing psychologically incapacitated.
    Ano ang Marriage Settlement Agreement? Ito ay isang kasunduan sa pagitan ng mag-asawa na naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanilang ari-arian, custody ng mga anak, at suporta. Ito ay ginawa pagkatapos ng divorce nila sa ibang bansa.
    Nagbayad ba ng child support si Gil Miguel? Inutusan ng Korte Suprema si Gil Miguel na magbayad ng child support mula 1989 hanggang Abril 1993, dahil sa kanyang mga obligasyon sa ilalim ng Marriage Settlement Agreement. Ang child support ay kinakailangan para sa mga anak na wala pang 18 taong gulang.
    Ano ang naging papel ng Korte Suprema sa paglutas ng kaso? Sinuri ng Korte Suprema ang lahat ng ebidensya at testimonya. Nagbigay ito ng interpretasyon sa Article 36 ng Family Code at nagpasiya kung sapat ba ang mga ebidensya para mapawalang-bisa ang kasal.
    Paano nakatulong ang Tan-Andal v. Andal case sa paglutas ng kasong ito? Ang Tan-Andal v. Andal ay nagbigay-linaw sa kung paano dapat suriin ang psychological incapacity. Ayon dito, hindi lamang dapat ibatay sa medikal na opinyon ang pagpapasya.
    Maaari bang maghain ng petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng kasal ang taong psychologically incapacitated? Oo, kahit na ang taong dumaranas ng psychological incapacity ay maaaring maghain ng petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng kasal.

    Ang kasong ito ay nagpapakita kung paano sinusuri ng Korte Suprema ang mga kaso ng psychological incapacity at ang kahalagahan ng pagpapakita ng malinaw at nakakakumbinsing ebidensya. Ang bawat kaso ay naiiba, at ang desisyon ay nakabatay sa mga partikular na pangyayari at ebidensya na ipinakita.

    For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
    Source: Puyat vs. Puyat, G.R. No. 181614, June 30, 2021

  • Pagpapawalang-bisa ng Kasal: Ang Kahalagahan ng ‘Psychological Incapacity’ sa Batas ng Pamilya

    Pinagtibay ng Korte Suprema na hindi lahat ng problema sa pagsasama ay batayan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal. Kailangan patunayan na ang isang partido ay may ‘psychological incapacity’ na umiiral na bago pa ang kasal at hindi na malulunasan. Ibinabasura ng desisyon na ito ang mas maluwag na interpretasyon, at pinagtibay ang proteksyon ng kasal bilang pundasyon ng pamilya, maliban na lamang kung napatunayang may malubhang kondisyon na pumipigil sa isang tao na gampanan ang kanyang mga obligasyon bilang asawa.

    Kakulangan sa Obligasyon o ‘Di Malutas na Karamdaman?: Pagsusuri sa ‘Psychological Incapacity’

    Sa kasong Republic of the Philippines v. Cheryl Pauline R. Deang, sinuri ng Korte Suprema ang petisyon para sa pagpapawalang-bisa ng kasal ni Cheryl Pauline R. Deang kay Emilio Z. Deang, dahil umano sa ‘psychological incapacity’ ni Emilio. Ayon kay Cheryl, hindi umano nagbigay ng suporta si Emilio sa kanila ng anak niya, at nakatira sa ibang babae na may dalawang anak. Nabigo si Emilio na sumagot sa petisyon at humarap sa paglilitis. Bagama’t nagpresenta si Cheryl ng isang clinical psychologist, si Dr. Yolanda Y. Lara, na nagbigay ng opinyon na si Emilio ay may Anti-Social Personality Disorder (APD), hindi ito kinatigan ng Korte Suprema bilang sapat na batayan upang mapawalang-bisa ang kasal.

    Ang kaso ay nagbibigay-linaw sa kahulugan ng ‘psychological incapacity’ sa ilalim ng Article 36 ng Family Code. Iginiit ng Korte Suprema na hindi sapat ang mga simpleng pagsubok o problema sa pag-uugali upang maituring na ‘psychological incapacity’. Ayon sa Korte, dapat itong maging “the most serious cases of personality disorders clearly demonstrative of an utter insensitivity or inability to give meaning and significance to the marriage.” Samakatuwid, dapat itong maging isang mental na karamdaman na pumipigil sa isang tao na maunawaan at gampanan ang mga pangunahing obligasyon sa kasal.

    Bilang karagdagan, binigyang-diin ng Korte na ang ‘psychological incapacity’ ay dapat may tatlong katangian ayon sa kasong Santos v. CA: (a) gravity (malubha at seryoso), (b) juridical antecedence (umiiral na bago pa ang kasal), at (c) incurability (hindi na malulunasan). Sa kasong ito, natuklasan ng Korte na hindi napatunayan na ang mga di-umano’y kapansanan ni Emilio ay umiiral na bago pa ang kasal, o na ito ay hindi na malulunasan. Ang mga pag-uugali ni Emilio tulad ng pagkakaroon ng ibang babae, pagsusugal, at hindi pagsuporta sa pamilya ay hindi sapat upang patunayan ang ‘psychological incapacity’.

    Mahalaga ring bigyang-diin na ang paggamit ng eksperto tulad ng psychologist ay hindi nangangahulugang awtomatikong mapapawalang-bisa ang kasal. Dapat patunayan na ang karamdaman ay may kaugnayan sa kakayahan ng isang partido na gampanan ang kanyang obligasyon sa kasal. Ayon sa Korte,

    “In determining the existence of psychological incapacity, a clear and understandable causation between the party’s condition and the party’s inability to perform the essential marital covenants must be shown. A psychological report that is essentially comprised of mere platitudes, however speckled with technical jargon, would not cut the marriage tie.”

    Samakatuwid, ang simpleng pagbanggit ng mga sintomas sa Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ay hindi sapat kung walang malinaw na pag-uugnay sa mga ito sa kakayahan ng isang tao na maging responsableng asawa.

    Sa pagtatapos, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Cheryl para sa pagpapawalang-bisa ng kasal. Nanindigan ang Korte na ang kasal ay isang institusyong protektado ng Konstitusyon, at hindi dapat basta-basta mapawalang-bisa maliban na lamang kung may malinaw at sapat na batayan. Ang desisyon na ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagpapatibay sa pundasyon ng pamilya at pagprotekta sa kasal.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Ang pangunahing isyu ay kung sapat ba ang ebidensya upang mapawalang-bisa ang kasal dahil sa ‘psychological incapacity’ ng asawang lalaki. Sinuri ng Korte Suprema kung ang mga alegasyon ay umaayon sa mga pamantayan na itinakda ng batas at jurisprudence.
    Ano ang ‘psychological incapacity’ ayon sa Family Code? Ang ‘psychological incapacity’ ay tumutukoy sa isang mental na karamdaman na pumipigil sa isang tao na gampanan ang mga mahahalagang obligasyon sa kasal. Dapat itong malubha, umiiral bago pa ang kasal, at hindi na malulunasan.
    Ano ang tatlong katangian ng ‘psychological incapacity’ na binanggit sa kaso? Ang ‘psychological incapacity’ ay dapat magtaglay ng tatlong katangian: gravity (malubha), juridical antecedence (umiiral bago ang kasal), at incurability (hindi na malulunasan).
    Sapat ba ang opinyon ng isang psychologist upang mapawalang-bisa ang kasal? Hindi sapat ang opinyon ng psychologist lamang. Dapat patunayan na ang karamdaman ay may malinaw na kaugnayan sa kakayahan ng isang tao na gampanan ang kanyang mga obligasyon sa kasal.
    Ano ang naging basehan ng Korte Suprema sa pagbasura ng petisyon? Ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon dahil hindi napatunayan na ang ‘psychological incapacity’ ni Emilio ay umiiral na bago pa ang kasal, o na ito ay hindi na malulunasan. Ang kanyang mga pag-uugali ay hindi sapat na batayan upang mapawalang-bisa ang kasal.
    Ano ang implikasyon ng desisyon na ito sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal? Ang desisyon na ito ay nagpapahirap sa pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa ‘psychological incapacity’. Mahalaga na magpakita ng sapat at malinaw na ebidensya na umaayon sa mga pamantayan na itinakda ng batas.
    Ano ang mensahe ng Korte Suprema sa desisyon na ito? Ang Korte Suprema ay nagpapadala ng mensahe na ang kasal ay isang sagradong institusyon na protektado ng Konstitusyon. Hindi dapat basta-basta mapawalang-bisa maliban na lamang kung may malinaw at sapat na batayan.
    Mayroon bang ibang paraan upang wakasan ang kasal bukod sa ‘psychological incapacity’? Sa kasalukuyan, wala nang ibang paraan upang wakasan ang kasal sa Pilipinas bukod sa pagpapawalang-bisa nito. Hindi pa legal ang diborsyo sa Pilipinas.

    Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagpapaalala sa atin na ang kasal ay hindi lamang isang kontrata, kundi isang sagradong pangako. Mahalaga na pag-isipang mabuti ang desisyon na magpakasal, at gampanan ang mga obligasyon na kaakibat nito.

    For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
    Source: Republic of the Philippines v. Cheryl Pauline R. Deang, G.R. No. 236279, March 25, 2019

  • Kakulangan sa Pagtupad ng Obligasyon Bilang Asawa Hindi Sapat para Ipawalang Bisa ang Kasal

    Ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang petisyon para sa deklarasyon ng pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa kawalan ng sapat na ebidensya na nagpapatunay na ang asawa ay may sikolohikal na kapansanan. Ayon sa Korte, ang pagiging iresponsable, pagiging childish, sobrang pagdepende sa ina, pagkalulong sa video games at droga, katamaran, at hindi pagiging malinis sa katawan ay hindi sapat na dahilan upang ipawalang-bisa ang kasal sa ilalim ng Article 36 ng Family Code. Kailangan mapatunayan na ang kapansanan ay malubha, nag-ugat bago pa ang kasal, at walang lunas.

    Paano Pinagtibay ang Kasal Kahit sa Gitna ng mga Problema?

    Nagkakilala si Abigael at Marco sa internet, nagpakasal, at kalaunan ay nagkahiwalay dahil umano sa mga pag-uugali ni Marco na hindi katanggap-tanggap para kay Abigael. Ang pangunahing legal na tanong ay kung ang mga pag-uugali ni Marco ay maituturing na sikolohikal na kapansanan na nagpapawalang-bisa sa kasal. Sinabi ni Abigael na si Marco ay iresponsable, childish, lulong sa video games at droga, at hindi marunong tumupad sa kanyang mga obligasyon bilang asawa.

    Ang Article 36 ng Family Code ang batayan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa sikolohikal na kapansanan. Ayon dito:

    “A marriage contracted by any party who, at the time of the celebration of marriage, was psychologically incapacitated to comply with the essential marital obligations of marriage, shall likewise be void even if such incapacity becomes manifest only after its solemnization.”

    Mahalaga na ang sikolohikal na kapansanan ay dapat malubha (grave), nag-ugat bago pa ang kasal (juridical antecedence), at walang lunas (incurability). Hindi sapat na basta mahirap, ayaw, o napapabayaan ang pagtupad sa mga obligasyon bilang asawa. Kailangan na ang kapansanan ay nakaugat sa isang kondisyon na nagpapahirap sa pagtupad sa mga obligasyon ng kasal. Sinabi ng Korte Suprema na ang layunin ng batas ay limitado lamang ang paggamit ng Article 36 sa mga seryosong kaso ng personality disorder.

    Sa kasong ito, ang testimonya ni Abigael at ng kanyang ina, pati na rin ang report ng psychologist na si Dr. Tayag, ay hindi sapat para mapatunayan na may sikolohikal na kapansanan si Marco. Ayon sa Korte, ang report ni Dr. Tayag ay nakabase lamang sa impormasyon na galing kay Abigael, at hindi nakapanayam si Marco. Dahil dito, hindi ito maituturing na sapat na ebidensya. Ang Korte ay nagbigay diin sa kahalagahan ng malalim at komprehensibong pagsusuri ng psychologist upang matiyak na ang kapansanan ay malubha, permanente, at walang lunas.

    Maliban dito, inamin ni Abigael na noong sila ay magkasintahan at bagong kasal, si Marco ay responsible, matulungin, at nagbibigay ng pera. Binigyang diin ng Korte na ang pagkalulong ni Marco sa video games at droga ay hindi rin maituturing na sikolohikal na kapansanan dahil ito ay maaaring gamutin, at hindi naipakita ni Abigael na sinubukan niyang tulungan ang kanyang asawa na magpagamot.

    Ang pasya ng Korte Suprema ay nagpapakita na hindi basta-basta pinapawalang-bisa ang kasal. Ayon sa Konstitusyon, ang kasal ay isang institusyon na protektado ng Estado, at kailangang may sapat na batayan bago ito mapawalang-bisa. Ang desisyong ito ay nagpapaalala sa kahalagahan ng pagtupad sa mga obligasyon bilang asawa, at ang pagsisikap na ayusin ang mga problema sa relasyon bago isipin ang paghihiwalay.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Kung ang pag-uugali ng asawa, tulad ng pagiging iresponsable at pagkalulong sa video games, ay maituturing na sikolohikal na kapansanan na nagpapawalang-bisa sa kasal.
    Ano ang Article 36 ng Family Code? Ito ay probisyon na nagpapahintulot sa pagpapawalang-bisa ng kasal kung ang isa sa mga partido ay may sikolohikal na kapansanan na pumipigil sa kanya na tuparin ang kanyang mga obligasyon bilang asawa.
    Ano ang mga dapat patunayan upang mapawalang-bisa ang kasal sa ilalim ng Article 36? Kailangang mapatunayan na ang kapansanan ay malubha, nag-ugat bago pa ang kasal, at walang lunas.
    Sapat ba ang testimonya ng asawa at psychologist para mapatunayan ang sikolohikal na kapansanan? Hindi sapat kung ang testimonya ng psychologist ay nakabase lamang sa impormasyon na galing sa asawa, at hindi nakapanayam ang isa pang partido.
    Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa kasong ito? Ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang petisyon dahil sa kakulangan ng ebidensya na nagpapatunay sa sikolohikal na kapansanan ng asawa.
    Bakit hindi itinuring na sikolohikal na kapansanan ang pagkalulong sa video games at droga? Dahil ito ay maaaring gamutin, at hindi naipakita na sinubukan ng asawa na tulungan ang kanyang asawa na magpagamot.
    Ano ang kahalagahan ng pasya ng Korte Suprema sa kasong ito? Nagpapakita ito na hindi basta-basta pinapawalang-bisa ang kasal, at kailangang may sapat na batayan bago ito mapawalang-bisa.
    Kailangan bang personal na suriin ang asawa para mapatunayang may sikolohikal na kapansanan? Hindi mandatoryo ang personal na pagsusuri, pero kailangan ng sapat at matibay na ebidensya para mapatunayan ang psychological incapacity.

    Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagpapatunay ng sikolohikal na kapansanan na mayroong bigat, pinagmulan bago ang kasal, at walang lunas. Itinatampok nito ang pangangailangan para sa matibay na ebidensya at pagsusuri ng mga propesyonal upang suportahan ang mga claim ng kapansanan sa ilalim ng batas ng pamilya.

    Para sa mga katanungan tungkol sa paglalapat ng panuntunang ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay ibinigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na patnubay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
    Source: Espina-Dan v. Dan, G.R. No. 209031, April 16, 2018

  • Pagpapawalang-bisa ng Kasal Dahil sa Psychological Incapacity: Kailan Hindi Ito Sapat?

    Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema na hindi sapat ang pagiging iresponsable, imaturo, o pagkakaroon ng relasyon sa labas ng kasal para mapawalang-bisa ang isang kasal base sa psychological incapacity. Kailangan ang matibay na ebidensya na ang isang partido ay mayroong malubha at permanenteng karamdaman sa pag-iisip na pumipigil sa kanya na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagpapanatili ng kasal bilang isang pundasyon ng pamilya at lipunan, at nagtatakda ng mataas na pamantayan para sa pagpapawalang-bisa nito.

    Kasal Bang Nauwi sa Pait: Psychological Incapacity Ba ang Susi sa Paglaya?

    Ang kasong ito ay tungkol sa mag-asawang Rachel at Jose. Nagpakasal sila, nagkaroon ng anak, ngunit kalaunan ay nagkahiwalay dahil umano sa mga pag-uugali ni Jose: paglalasing, pagiging bayolente, pagiging iresponsable sa pamilya, at pagkakaroon ng ibang relasyon. Nagsampa si Rachel ng kaso para ipawalang-bisa ang kanilang kasal, dahil umano sa psychological incapacity ni Jose, alinsunod sa Article 36 ng Family Code. Sa ilalim ng batas, ang kasal ay maaaring ipawalang-bisa kung ang isa sa mga partido ay psychologically incapacitated na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal noong panahon ng kanilang pagpapakasal. Ito ang sentrong tanong sa kasong ito: Sapat ba ang mga ebidensya para mapatunayang si Jose ay mayroong psychological incapacity?

    Nadesisyonan ng Regional Trial Court (RTC) na pawalang-bisa ang kasal, base sa testimonya ng isang psychologist na nagsabing si Jose ay mayroong Antisocial Personality Disorder (APD). Ngunit, binaliktad ito ng Court of Appeals (CA). Ayon sa CA, hindi sapat ang mga ebidensya para patunayang si Jose ay mayroong psychological incapacity na pumipigil sa kanya para gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal. Iginiit ng CA na ang mga umano’y pag-uugali ni Jose, gaya ng pagiging iresponsable at pagkakaroon ng ibang relasyon, ay hindi kasing-tindi ng hinihingi ng batas para mapawalang-bisa ang kasal.

    Umakyat ang kaso sa Korte Suprema. Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng CA. Binigyang-diin ng Korte Suprema na ang psychological incapacity ay dapat tumukoy sa mga pinakaseryosong kaso ng karamdaman sa pag-iisip, na nagpapakita ng kawalan ng kakayahan na bigyan ng kahulugan at halaga ang kasal. Hindi ito dapat basta-basta pisikal na kapansanan lamang, kundi mental na kapansanan na pumipigil sa isang tao na maunawaan at gampanan ang mga pangunahing obligasyon ng kasal, tulad ng pagmamahal, paggalang, at katapatan sa isa’t isa.

    Sa pagpapasya, binalikan ng Korte Suprema ang kasong Santos v. CA, kung saan sinabi nito na ang psychological incapacity ay dapat na may: (a) kalubhaan (grave), ibig sabihin, malubha at seryoso na hindi kayang gampanan ang ordinaryong obligasyon sa kasal; (b) pinag-ugatan bago ang kasal (juridical antecedence), ibig sabihin, nakaugat sa kasaysayan ng partido bago pa ang kasal, kahit na lumabas lamang ang mga sintomas pagkatapos ng kasal; at (c) kawalan ng lunas (incurability), ibig sabihin, walang lunas, o lampas sa kakayahan ng partido na magpagamot.

    Ayon sa Korte Suprema sa kasong Republic v. Molina, ang psychological incapacity ay dapat na (a) natukoy sa pamamagitan ng medikal o klinikal na pagsusuri, (b) isinasaad sa reklamo, (c) napatunayan ng mga eksperto, at (d) ipinaliwanag nang malinaw sa desisyon.

    Sa kasong ito, hindi sapat ang ipinakitang ebidensya ni Rachel. Ang mga pag-uugali umano ni Jose ay hindi sapat para patunayang mayroon siyang psychological incapacity. Hindi rin naipaliwanag nang detalyado ng psychologist kung paano naging malubha, nakaugat sa pagkabata, at walang lunas ang APD ni Jose. Hindi rin siya personal na nakausap ni Jose para masuri ang kanyang kalagayan.

    Samakatuwid, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ni Rachel. Binigyang-diin nito na hindi dapat gamitin ang Article 36 ng Family Code para basta na lamang wakasan ang kasal kapag nagkaroon ng problema. Ang kasal ay dapat protektahan at panatilihin, maliban na lamang kung mayroong matibay na ebidensya ng psychological incapacity.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Kung sapat ba ang mga ebidensya para mapatunayang may psychological incapacity ang asawa at mapawalang-bisa ang kasal. Tumutok ito sa kung ang pagiging iresponsable at pagkakaroon ng ibang relasyon ay sapat na batayan para sa psychological incapacity.
    Ano ang psychological incapacity ayon sa batas? Ito ay isang mental na karamdaman na pumipigil sa isang tao na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal, tulad ng pagmamahal, paggalang, at katapatan sa isa’t isa. Dapat itong malubha, nakaugat bago pa ang kasal, at walang lunas.
    Ano ang kailangan para mapatunayang may psychological incapacity? Kailangan ang matibay na ebidensya, tulad ng testimonya ng eksperto, na nagpapakita na ang isang partido ay mayroong malubhang karamdaman sa pag-iisip na pumipigil sa kanya na gampanan ang kanyang mga obligasyon sa kasal. Kailangan ding patunayan na ang karamdaman ay nakaugat bago pa ang kasal at walang lunas.
    Sapat na ba ang pagiging iresponsable at pagkakaroon ng ibang relasyon para mapawalang-bisa ang kasal? Hindi. Hindi sapat ang mga ito para mapawalang-bisa ang kasal. Kailangan ang matibay na ebidensya ng malubhang karamdaman sa pag-iisip.
    Ano ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong ito? Pinagtibay ng Korte Suprema na hindi sapat ang ebidensya para mapatunayang si Jose ay mayroong psychological incapacity. Ibinasura nito ang petisyon ni Rachel para ipawalang-bisa ang kanilang kasal.
    Bakit hindi tinanggap ng Korte Suprema ang testimonya ng psychologist? Dahil hindi naipaliwanag nang detalyado ng psychologist kung paano naging malubha, nakaugat sa pagkabata, at walang lunas ang APD ni Jose. Hindi rin siya personal na nakausap ni Jose para masuri ang kanyang kalagayan.
    Ano ang epekto ng desisyong ito sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal? Ang desisyong ito ay nagpapataas ng pamantayan para sa pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa psychological incapacity. Nagbibigay-diin ito sa kahalagahan ng pagpapanatili ng kasal at nangangailangan ng matibay na ebidensya para mapawalang-bisa ito.
    Maari pa bang maghain ng ibang kaso si Rachel? Maaring maghain si Rachel ng iba pang kaso kung mayroon siyang batayan ayon sa Family Code, ngunit hindi na siya maaring maghain muli ng kaso batay sa psychological incapacity maliban kung may mga bagong katibayan. Maari niyang ikonsidera ang legal separation kung mayroon siyang sapat na dahilan para dito.

    Ang kasong ito ay nagpapakita na mahirap mapawalang-bisa ang kasal sa Pilipinas. Kailangan ang matibay na ebidensya at pagpapatunay na ang isang partido ay mayroong malubhang karamdaman sa pag-iisip na pumipigil sa kanya na gampanan ang mahahalagang obligasyon ng kasal. Kung ikaw ay may problema sa iyong kasal, mahalaga na humingi ng payo sa isang abogado.

    For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
    Source: Del Rosario v. Del Rosario, G.R. No. 222541, February 15, 2017

  • Pagpapawalang-Bisa ng Kasal: Paghahati ng Ari-arian sa Mag-asawang May Psychological Incapacity

    Ang desisyon na ito ay nagpapatibay na sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa psychological incapacity, ang mga ari-arian na nakuha sa panahon ng pagsasama ay hahatiin nang pantay, maliban kung mapatunayan na ang isa sa mga partido ay hindi nag-ambag sa pagkuha ng mga ito. Ang hatol na ito ay nagbibigay linaw sa kung paano hahatiin ang mga ari-arian ng mag-asawa kapag ang kanilang kasal ay napatunayang walang bisa, partikular na sa mga sitwasyon kung saan ang isa sa kanila ay hindi nagtrabaho ngunit nag-alaga sa pamilya at tahanan. Ang nagpapatunay na kalinga at pag-aaruga sa pamilya at tahanan ay sapat na ambag upang magkaroon ng karapatan sa hati ng mga ari-arian.

    Virginia at Deogracio: Sino ang Dapat Makinabang sa Ari-ariang Nakuha sa Panahon ng Nilang Pagiging Mag-asawa?

    Ikinasal sina Virginia Ocampo at Deogracio Ocampo noong Enero 16, 1978. Kalaunan, naghain si Virginia ng petisyon para sa deklarasyon ng nullity ng kanilang kasal batay sa psychological incapacity ni Deogracio. Ipinagkaloob ng korte ang petisyon at ipinawalang-bisa ang kanilang kasal. Matapos ang desisyon sa pagpapawalang-bisa ng kasal, nagkaroon ng hindi pagkakasundo sa pagitan ng mga dating mag-asawa patungkol sa paghahati ng kanilang mga ari-arian. Iginiit ni Virginia na hindi dapat bigyan ng malaking bahagi si Deogracio dahil sa kanyang diumano’y pagiging iresponsable at pagkakaroon ng psychological perversity. Ang pangunahing isyu sa kasong ito ay kung paano hahatiin ang mga ari-arian ng mag-asawa na ipinawalang-bisa ang kasal batay sa Article 36 ng Family Code, partikular na kung dapat bang bawasan ang bahagi ng isa sa kanila dahil sa diumano’y hindi magandang pag-uugali.

    Ayon sa Korte Suprema, bagaman ikinasal sina Virginia at Deogracio bago pa man ang Family Code, ang mga probisyon nito tungkol sa conjugal partnership ay siyang dapat na magtakda ng kanilang property relations. Itinatakda ng Article 105 ng Family Code na ang Family Code ay dapat ding umaplay sa conjugal partnership na itinatag bago ito, nang walang pagkiling sa mga vested rights na nakuha sa ilalim ng Civil Code o iba pang batas. Samakatuwid, sa ilalim ng Family Code, ang mga ari-ariang nakuha sa panahon ng kasal ay ipinapalagay na conjugal, maliban na lamang kung mapatunayan na hindi ito ang kaso.

    Gayunpaman, pagdating sa liquidation ng conjugal partnership, ang dapat sundin ay ang Article 129 ng Family Code kaugnay ng Article 147 nito. Sa isang kasal na walang bisa, tulad ng sa ilalim ng Article 36 ng Family Code, ang property relations ng mga partido sa panahon ng kanilang pagsasama ay pinamamahalaan ng Article 147 o Article 148 ng Family Code. Ang Article 147 ng Family Code ay tumutukoy sa mga sitwasyon kung saan ang mga partido ay may legal na kapasidad na magpakasal ngunit ang kanilang kasal ay napatunayang walang bisa.

    Article 147. When a man and a woman who are capacitated to marry each other, live exclusively with each other as husband and wife without the benefit of marriage or under a void marriage, their wages and salaries shall be owned by them in equal shares and the property acquired by both of them through their work or industry shall be governed by the rules on co-ownership.

    In the absence of proof to the contrary, properties acquired while they lived together shall be presumed to have been obtained by their joint efforts, work or industry, and shall be owned by them in equal shares. For purposes of this Article, a party who did not participate in the acquisition by the other party of any property shall be deemed to have contributed jointly in the acquisition thereof if the former’s efforts consisted in the care and maintenance of the family and of the household.

    Para sa Article 147 na umaplay, kinakailangan na ang lalaki at babae ay may kapasidad na magpakasal, nakatira nang eksklusibo bilang mag-asawa, at ang kanilang unyon ay walang bisa. Sa kasong ito, natagpuan na ang kasal nina Virginia at Deogracio ay walang bisa dahil sa psychological incapacity. Samakatuwid, ang mga ari-ariang nakuha ng mag-asawa sa pamamagitan ng kanilang trabaho at industriya ay dapat pamahalaan ng mga patakaran sa equal co-ownership. Ang anumang ari-ariang nakuha sa panahon ng unyon ay ipinapalagay na nakuha sa pamamagitan ng kanilang magkasamang pagsisikap.

    Ayon sa Korte Suprema, ang pag-aaruga at pagmamantine ng pamilya at sambahayan ay itinuturing na kontribusyon sa pagkuha ng karaniwang ari-arian, kahit na ang isa sa kanila ay walang suweldo, kita, trabaho, o industriya. Sa madaling salita, ang pag-aasikaso sa pamilya ay kinikilala bilang mahalagang ambag sa pagpapalago ng mga ari-arian ng mag-asawa. Tinukoy din ng Korte Suprema ang kasong Valdes v. RTC, kung saan sinabi na tama ang ginawa ng trial court sa paggamit ng Article 147 ng Family Code at pagpapasya na ang mga dating mag-asawa ay may pantay na bahagi sa kanilang tahanan at iba pang ari-arian. Dahil dito, ang mga patakaran para sa liquidation ng absolute community o conjugal partnership ng gains ay hindi angkop sa liquidation ng co-ownership sa pagitan ng common-law spouses o mga mag-asawa na walang bisa ang kasal.

    Sa kasong ito, sumang-ayon ang trial court at Court of Appeals na ang mga ari-arian ay nakuha sa panahon ng kasal nina Virginia at Deogracio. Hindi napatunayan ni Virginia na siya lamang ang nagsikap para makuha ang mga ito. Dahil dito, dapat hatiin nang pantay ang mga ari-arian ng dating mag-asawa batay sa co-ownership, hindi sa conjugal partnership of gains.

    FAQs

    Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? Ang pangunahing isyu ay kung paano hahatiin ang mga ari-arian ng mag-asawa na ipinawalang-bisa ang kasal batay sa Article 36 ng Family Code, partikular na kung dapat bang bawasan ang bahagi ng isa sa kanila dahil sa diumano’y hindi magandang pag-uugali.
    Ano ang Article 147 ng Family Code? Ang Article 147 ng Family Code ay tumutukoy sa mga sitwasyon kung saan ang mga partido ay may legal na kapasidad na magpakasal, nakatira nang eksklusibo bilang mag-asawa, at ang kanilang unyon ay walang bisa. Sa mga ganitong kaso, ang mga ari-ariang nakuha sa panahon ng pagsasama ay hahatiin nang pantay.
    Paano nakaapekto ang pag-aalaga sa pamilya sa paghahati ng ari-arian? Ayon sa Article 147, ang pag-aaruga at pagmamantine ng pamilya at sambahayan ay itinuturing na kontribusyon sa pagkuha ng karaniwang ari-arian, kahit na ang isa sa kanila ay walang suweldo, kita, trabaho, o industriya.
    Ano ang epekto ng kasong ito sa mga mag-asawa na may psychological incapacity? Ang desisyon na ito ay nagbibigay linaw sa kung paano hahatiin ang mga ari-arian ng mag-asawa kapag ang kanilang kasal ay napatunayang walang bisa dahil sa psychological incapacity, partikular na sa mga sitwasyon kung saan ang isa sa kanila ay hindi nagtrabaho ngunit nag-alaga sa pamilya at tahanan.
    Ano ang presumption pagdating sa mga ari-ariang nakuha sa panahon ng kasal? Ang mga ari-ariang nakuha sa panahon ng kasal ay ipinapalagay na conjugal, maliban na lamang kung mapatunayan na hindi ito ang kaso.
    Bakit mahalaga ang kapasiyahan na ito? Nagbibigay ito ng gabay sa paghahati ng ari-arian sa mga mag-asawang ang kasal ay pinawalang bisa, partikular na kung isa sa kanila ay hindi nagtrabaho ngunit nag-ambag sa pag-aalaga sa pamilya.
    Ano ang nangyari sa desisyon ng Court of Appeals? Ang Court of Appeals ay sinang-ayunan ang desisyon ng trial court na hatiin nang pantay ang ari-arian, at kinatigan ito ng Korte Suprema.
    Kailan dapat kumunsulta sa abogado tungkol sa dibisyon ng ari-arian? Kumunsulta sa abogado sa lalong madaling panahon kung nagpaplano na humiwalay o mag-divorce upang matiyak na maprotektahan ang iyong mga karapatan at alam mo ang mga pagpipilian sa iyo.

    Ang desisyon ng Korte Suprema sa kasong Ocampo v. Ocampo ay nagbibigay ng mahalagang linaw tungkol sa paghahati ng ari-arian sa mga kaso ng pagpapawalang-bisa ng kasal dahil sa psychological incapacity. Pinagtibay nito ang kahalagahan ng kontribusyon ng bawat isa sa mag-asawa, maging ito man ay pinansyal o sa pamamagitan ng pag-aalaga sa pamilya, sa pagpapalago ng kanilang mga ari-arian.

    For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

    Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
    Source: Virginia Ocampo v. Deogracio Ocampo, G.R. No. 198908, August 03, 2015