ASG Law

Tag: Article 247 Family Code

  • Huwag Umasa sa Apela: Bakit Final at Agad Ipinapatupad ang Desisyon sa Deklarasyon ng Presumptive Death

    Huwag Umasa sa Apela: Bakit Final at Agad Ipinapatupad ang Desisyon sa Deklarasyon ng Presumptive Death

    G.R. No. 182760, April 10, 2013

    INTRODUKSYON

    Maraming Pilipino ang nangangarap na muling magsimula pagkatapos ng isang mapait na paghihiwalay. Ngunit paano kung ang iyong dating asawa ay matagal nang nawawala at walang kasiguraduhan kung buhay pa? Dito pumapasok ang konsepto ng “presumptive death” o pagpapalagay na patay na ang isang tao sa mata ng batas. Sa kaso ng Republic of the Philippines vs. Robert P. Narceda, tinalakay ng Korte Suprema ang mahalagang aral tungkol sa proseso ng pagkuha ng deklarasyon ng presumptive death at kung paano ito naiiba sa ordinaryong kaso pagdating sa apela.

    Ang kasong ito ay nagmula sa petisyon ni Robert Narceda para sa deklarasyon ng presumptive death ng kanyang asawang si Marina, na umalis patungong Singapore noong 1994 at hindi na bumalik. Pinagtibay ng Regional Trial Court (RTC) ang petisyon, ngunit umapela ang Republic of the Philippines sa Court of Appeals (CA). Ang pangunahing tanong: Tama ba ang ginawang apela ng Republika, o final at agad bang maipatutupad ang desisyon ng RTC sa ganitong uri ng kaso?

    LEGAL NA KONTEKSTO: SUMMARY PROCEEDINGS AT ANG FAMILY CODE

    Upang lubos na maunawaan ang desisyon sa kasong Narceda, mahalagang alamin ang konsepto ng “summary proceedings” sa ilalim ng Family Code. Ang summary proceedings ay mga espesyal na proseso sa korte na idinisenyo para sa mabilis at episyenteng pagresolba ng ilang partikular na usaping legal, lalo na sa mga kasong pampamilya. Hindi ito katulad ng ordinaryong kaso na dumadaan sa mas mahabang proseso at maraming hakbang.

    Ayon sa Article 41 ng Family Code, maaaring magpakasal muli ang isang tao kung ang kanyang asawa ay nawawala na sa loob ng apat na magkakasunod na taon, at may “well-founded belief” o matibay na paniniwala na patay na ito. Para mapatunayan ito sa legal na paraan, kailangang magsampa ng “summary proceeding” para sa deklarasyon ng presumptive death.

    Narito ang sipi ng Article 41 ng Family Code:

    “Art. 41. A marriage contracted by any person during the subsistence of a previous marriage shall be null and void, unless before the celebration of the subsequent marriage, the prior spouse had been absent for four consecutive years and the spouse present has a well-founded belief that the absent spouse was already dead. In case of disappearance where there is danger of death under the circumstances set forth in the provisions of Article 391 of the Civil Code, an absence of only two years shall be sufficient.

    For the purpose of contracting the subsequent marriage under the preceding paragraph, the spouse present must institute a summary proceeding as provided in this Code for the declaration of presumptive death of the absentee, without prejudice to the effect of reappearance of the absent spouse.”

    Ang mahalagang punto dito ay ang “summary proceeding.” Ibig sabihin, ang proseso ay pinasimple at pinabilis. Kasama sa mga patakaran para sa summary proceedings ang Article 247 ng Family Code, na nagsasaad na:

    “Art. 247. The judgment of the court shall be immediately final and executory.”

    Ito ang susi sa kaso ng Narceda. Kapag sinabing “immediately final and executory,” nangangahulugan itong hindi na maaapela ang desisyon ng korte sa ordinaryong paraan. Agad itong ipinapatupad pagkatapos maipahayag.

    PAGBUKAS SA KASO: REPUBLIC VS. NARCEDA

    Balikan natin ang kwento ni Robert Narceda. Matapos mawala si Marina ng maraming taon, at sa kagustuhang makapag-asawa muli, nagsampa siya ng petisyon para sa deklarasyon ng presumptive death sa RTC Balaoan, La Union. Ayon kay Robert, sinubukan niyang hanapin si Marina ngunit nabigo. May kumalat pa ngang balita mula sa isang townmate na nakakita kay Marina sa Singapore na may ibang pamilya na.

    Pinagbigyan ng RTC ang petisyon ni Robert at idineklara si Marina na presumptively dead. Hindi sumang-ayon dito ang Office of the Solicitor General (OSG) na kumakatawan sa Republika. Umapela sila sa CA, iginigiit na hindi sapat ang ginawang paghahanap ni Robert kay Marina para magkaroon ng “well-founded belief” na patay na ito.

    Ngunit, ibinasura ng CA ang apela ng Republika. Ayon sa CA, walang hurisdiksyon ang appellate court dahil ang desisyon ng RTC sa summary proceeding ay “immediately final and executory” alinsunod sa Family Code. Nagmosyon for reconsideration ang OSG, ngunit muli itong dinenay.

    Dahil dito, umakyat ang kaso sa Korte Suprema sa pamamagitan ng Petition for Review on Certiorari. Ang pangunahing argumento ng OSG: nagkamali ang CA sa pagbasura ng apela dahil may hurisdiksyon daw itong dinggin ang kaso. Iginiit din nilang hindi napatunayan ni Robert ang “well-founded belief” na patay na si Marina.

    DESISYON NG KORTE SUPREMA: FINAL AT EXECUTORY NGA!

    Sumang-ayon ang Korte Suprema sa Court of Appeals. Pinanindigan nila na sa summary proceedings para sa deklarasyon ng presumptive death, ang desisyon ng RTC ay final at agad na ipinapatupad. Hindi tama ang ordinaryong apela sa CA sa ganitong uri ng kaso.

    Binanggit ng Korte Suprema ang nauna nilang desisyon sa kasong Republic v. Bermudez-Lorino, kung saan sinabi nilang:

    “In Summary Judicial Proceedings under the Family Code, there is no reglementary period within which to perfect an appeal, precisely because judgments rendered thereunder, by express provision of Section 247, Family Code, supra, are ‘immediately final and executory.’ It was erroneous, therefore, on the part of the RTC to give due course to the Republic’s appeal and order the transmittal of the entire records of the case to the Court of Appeals.”

    Idinagdag pa ng Korte Suprema na bagama’t hindi ordinaryong apela ang tamang remedyo, hindi naman nangangahulugang walang paraan para kwestyunin ang desisyon ng RTC. Ang tamang remedyo ay ang Petition for Certiorari sa Court of Appeals. Ang certiorari ay isang espesyal na aksyon na ginagamit para itama ang mga pagkakamali ng korte na may kinalaman sa hurisdiksyon o grave abuse of discretion, hindi sa mga ordinaryong pagkakamali sa paghusga.

    Ayon sa Korte Suprema sa kasong Republic v. Tango:

    “By express provision of law, the judgment of the court in a summary proceeding shall be immediately final and executory. As a matter of course, it follows that no appeal can be had of the trial court’s judgment in a summary proceeding for the declaration of presumptive death of an absent spouse under Article 41 of the Family Code. It goes without saying, however, that an aggrieved party may file a petition for certiorari to question abuse of discretion amounting to lack of jurisdiction.”

    Dahil ordinaryong apela ang ginawa ng OSG sa kasong Narceda, mali ang kanilang remedyo. Lumipas na ang panahon para magsampa ng certiorari, kaya hindi na maaaring kwestyunin ang desisyon ng RTC. Kaya naman, ibinasura ng Korte Suprema ang petisyon ng Republika at pinagtibay ang desisyon ng CA na nagbabasura rin sa apela.

    PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG DAPAT GAWIN?

    Ano ang mga praktikal na aral mula sa kasong Narceda? Para sa mga abogado at maging para sa publiko, mahalagang maintindihan ang pagkakaiba ng summary proceedings at ordinaryong kaso, lalo na sa usaping pampamilya.

    Pangunahing Aral:

    • Finality ng Desisyon: Sa summary proceedings sa ilalim ng Family Code, tulad ng deklarasyon ng presumptive death, ang desisyon ng RTC ay agad na final at executory. Hindi ito maaapela sa ordinaryong paraan.
    • Tamang Remedyo: Kung hindi sumasang-ayon sa desisyon ng RTC sa summary proceeding, ang tamang remedyo ay hindi ordinaryong apela, kundi Petition for Certiorari sa Court of Appeals. Mahalagang tandaan ang maikling panahon para magsampa ng certiorari.
    • Pag-iingat sa Proseso: Siguraduhing tama ang remedyong ginagamit para hindi mawalan ng pagkakataong kwestyunin ang desisyon ng korte. Konsultahin ang abogado para sa tamang payo legal.

    Para sa mga nagnanais na magsampa ng petisyon para sa deklarasyon ng presumptive death, mahalagang maghanda ng maayos at sundin ang tamang proseso. Kailangan patunayan ang “well-founded belief” na patay na ang nawawalang asawa sa pamamagitan ng sapat na ebidensya at paghahanap.

    MGA KARANIWANG TANONG (FAQs)

    Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng “presumptive death”?
    Sagot: Ang “presumptive death” ay deklarasyon ng korte na ipinapalagay na patay na ang isang tao sa mata ng batas, kahit walang bangkay na nakikita. Ito ay base sa matagal na pagkawala at iba pang sirkumstansya.

    Tanong 2: Kailan maaaring magsampa ng petisyon para sa presumptive death?
    Sagot: Kung ang asawa ay nawawala na sa loob ng apat na magkakasunod na taon, at may matibay na paniniwala na patay na ito. Kung may peligro sa buhay ng nawawala (tulad ng sakuna), sapat na ang dalawang taon.

    Tanong 3: Ano ang “summary proceeding”?
    Sagot: Ito ay pinasimple at pinabilis na proseso sa korte para sa ilang espesyal na kaso, lalo na sa Family Code. Mas mabilis ito kaysa sa ordinaryong kaso at may limitadong oportunidad para sa apela.

    Tanong 4: Bakit hindi maaapela ang desisyon sa summary proceeding sa ordinaryong paraan?
    Sagot: Dahil ayon mismo sa Family Code, ang desisyon sa summary proceeding ay “immediately final and executory.” Layunin nito na mapabilis ang pagresolba sa mga usaping pampamilya.

    Tanong 5: Ano ang dapat gawin kung hindi sumasang-ayon sa desisyon ng RTC sa summary proceeding?
    Sagot: Ang tamang remedyo ay Petition for Certiorari sa Court of Appeals, hindi ordinaryong apela. Kailangan itong isampa sa loob ng takdang panahon.

    Tanong 6: Ano ang “certiorari”?
    Sagot: Ito ay espesyal na legal na aksyon para itama ang pagkakamali ng korte na may kinalaman sa hurisdiksyon o grave abuse of discretion.

    Tanong 7: Maaari bang magpakasal muli agad pagkatapos ng deklarasyon ng presumptive death?
    Sagot: Oo, ito ang pangunahing layunin ng deklarasyon ng presumptive death – upang maging legal ang pagpapakasal muli. Ngunit, mahalagang tandaan na kung lumitaw muli ang nawawalang asawa, maaaring mapawalang-bisa ang deklarasyon.

    Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon o may katanungan ka pa tungkol sa deklarasyon ng presumptive death at summary proceedings? Eksperto ang ASG Law sa mga usaping pampamilya at handang tumulong sa iyo. Huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin para sa iyong legal na pangangailangan. Makipag-ugnayan dito o sumulat sa hello@asglawpartners.com.


    Source: Supreme Court E-Library
    This page was dynamically generated
    by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)