Ipinasiya ng Korte Suprema na kapag ang isang full-time na empleyado ay nasa ilalim ng probationary status na sumasabay sa fixed-term contract, mas dapat manaig ang probasyon. Hindi basta-basta maaring wakasan ang kontrata dahil lang nag-expire na ang fixed term. Kailangan ng employer na magpakita ng makatarungan o awtorisadong dahilan, o kaya’y napatunayang hindi naabot ng empleyado ang mga makatwirang pamantayan na ipinaalam sa kanya noong una siyang tinanggap. Sa madaling salita, hindi pwedeng basta sabihin ng paaralan na tapos na ang kontrata at tanggal na ang empleyado kung hindi nito sinunod ang mga proteksyon na nakasaad sa batas para sa mga probationary employee.
Guro sa Probasyon, Kontrata sa Akademya: Ano ang Mas Matimbang?
Ang kasong ito ay tungkol kay Vanessa Laura Arcilla, isang guro sa San Sebastian College-Recoletos, Manila (San Sebastian). Si Arcilla ay naghain ng reklamo dahil sa illegal dismissal matapos hindi na siya i-renew ng San Sebastian. Bagamat may fixed-term contract si Arcilla, iginiit niya na ang kanyang probationary status ay mas dapat na bigyan ng proteksyon ayon sa Labor Code. Ang pangunahing tanong dito ay kung ang pagiging probationary employee ni Arcilla na may fixed-term contract ay nangangahulugan na basta-basta na lamang siyang maaring tanggalin kapag nag-expire na ang kontrata, o kung kailangan pa rin sundin ng San Sebastian ang mga patakaran tungkol sa probationary employment.
Ayon sa Korte Suprema, sa ganitong sitwasyon, mas dapat na manaig ang probationary status ng empleyado. Hindi sapat na dahilan ang pag-expire ng fixed-term contract para tanggalin ang isang empleyado. Kailangan pa ring patunayan ng employer na may just or authorized cause para sa pagtanggal, o kaya’y hindi naabot ng empleyado ang mga reasonable standards na ipinaalam sa kanya noong una siyang tinanggap. Sa kaso ni Arcilla, nabigo ang San Sebastian na magpakita ng kahit anong makatarungang dahilan para sa kanyang pagtanggal. Hindi rin nito napatunayan na hindi naabot ni Arcilla ang mga pamantayan para maging regular na empleyado.
Binigyang-diin ng Korte Suprema ang kahalagahan ng security of tenure, lalo na sa mga guro. Bagamat kinikilala ng Korte ang academic freedom ng mga institusyon ng mas mataas na edukasyon, hindi ito nangangahulugan na malaya silang tanggalin ang kanilang mga empleyado nang walang sinusunod na proseso. Ayon sa Korte, kailangang balansehin ang proteksyon ng karapatan ng mga manggagawa at ang kalayaan ng mga paaralan sa pagpili ng kanilang mga faculty members. Sabi nga sa Saligang Batas:
SECTION 3. The State shall afford full protection to labor, local and overseas, organized and unorganized, and promote full employment and equality of employment opportunities for all. … They shall be entitled to security of tenure, humane conditions of work, and a living wage.
Dahil dito, ipinaliwanag ng Korte na ang probationary period ay may limitasyon. Ayon sa Manual of Regulations for Private Schools, ang probationary period para sa mga academic personnel sa tertiary level ay hindi dapat lumagpas sa tatlong taon o anim na magkasunod na semestre. Sa loob ng panahong ito, kailangang ipaalam sa empleyado ang mga pamantayan para maging regular, at bigyan siya ng pagkakataong matugunan ang mga pamantayang ito.
SECTION 92. Probationary Period. — Subject in all instances to compliance with Department and school requirements, the probationary period for academic personnel shall not be more than three (3) consecutive years of satisfactory service for those in the elementary and secondary levels, six (6) consecutive regular semesters of satisfactory service for those in the tertiary level, and nine (9) consecutive trimesters of satisfactory service for those in the tertiary level where collegiate courses are offered on a trimester basis.
Sa kasong ito, kinilala ng Korte Suprema ang legal principle na unang ipinaliwanag sa kaso ng Mercado v. AMA Computer College-Parañaque City, Inc., na kapag nagsabay ang probationary status at ang fixed-term contract na hindi ginagamit para sa tunay na fixed term nito, dapat manaig ang probationary status. Samakatuwid, hindi maaring basta tanggalin ang isang guro dahil lang nag-expire ang kontrata. Kailangan ng sapat na dahilan at tamang proseso.
FAQs
Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito? | Ang pangunahing isyu ay kung ang probationary status ng isang guro na may fixed-term contract ay nangangahulugan na basta-basta na lamang siyang maaring tanggalin kapag nag-expire na ang kontrata. |
Ano ang naging desisyon ng Korte Suprema? | Ipinasiya ng Korte Suprema na mas dapat na manaig ang probationary status. Kailangan ng employer na magpakita ng makatarungan o awtorisadong dahilan, o kaya’y napatunayang hindi naabot ng empleyado ang mga makatwirang pamantayan. |
Ano ang ibig sabihin ng “academic freedom”? | Ang “academic freedom” ay ang kalayaan ng mga institusyon ng mas mataas na edukasyon na magtakda ng kanilang mga layunin, pamantayan, at mga patakaran nang walang labis na pakikialam mula sa labas. |
Ano ang “security of tenure”? | Ang “security of tenure” ay ang karapatan ng isang empleyado na hindi tanggalin sa trabaho nang walang makatarungang dahilan at tamang proseso. |
Ano ang haba ng probationary period para sa mga guro sa tertiary level? | Ayon sa Manual of Regulations for Private Schools, ang probationary period para sa mga guro sa tertiary level ay hindi dapat lumagpas sa tatlong taon o anim na magkasunod na semestre. |
Kailangan bang ipaalam sa empleyado ang mga pamantayan para maging regular? | Oo, kailangang ipaalam sa empleyado ang mga pamantayan para maging regular sa simula pa lamang ng kanyang probationary period. |
Maari bang tanggalin ang isang empleyado dahil lang nag-expire na ang kanyang fixed-term contract? | Hindi, hindi maaring tanggalin ang isang empleyado dahil lang nag-expire na ang kanyang fixed-term contract kung siya ay nasa probationary status din. |
Ano ang dapat gawin ng employer kapag hindi na-regular ang isang probationary employee? | Kailangang ipakita ng employer na may makatarungang dahilan para hindi i-regular ang empleyado, o kaya’y hindi nito naabot ang mga makatwirang pamantayan na ipinaalam sa kanya. |
Ang desisyong ito ng Korte Suprema ay nagpapakita ng kahalagahan ng proteksyon ng karapatan ng mga empleyado, lalo na sa sektor ng edukasyon. Kailangang sundin ng mga paaralan ang mga patakaran tungkol sa probationary employment, at hindi maaring gamitin ang fixed-term contracts para takasan ang kanilang responsibilidad sa ilalim ng batas.
For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.
Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Arcilla v. San Sebastian College-Recoletos, G.R No. 235863, October 10, 2022