Ang Illegitimate na Anak ay May Sariling Desisyon sa Apelyido na Gagamitin: Pagtalakay sa Grande v. Antonio

G.R. No. 206248, Pebrero 18, 2014

INTRODUKSYON

Maraming magulang ang nagtatalo tungkol sa apelyido ng kanilang anak, lalo na kung ang bata ay isinilang sa labas ng kasal. Kung minsan, gusto ng ama na gamitin ng bata ang kanyang apelyido, lalo na kung kinikilala niya ang bata. Ngunit ano nga ba ang sinasabi ng batas? Maaari bang pilitin ng ama ang kanyang illegitimate na anak na gamitin ang kanyang apelyido? Ang kasong Grande v. Antonio ay nagbibigay linaw sa usaping ito, na nagpapakita na ang desisyon ay nasa kamay ng illegitimate na anak, hindi ng ama o ina.

Sa kasong ito, si Grace Grande at Patricio Antonio ay nagkaroon ng relasyon kahit kasal pa si Antonio sa iba. Nagkaroon sila ng dalawang anak. Nang maghiwalay sila, umalis si Grande papuntang Amerika kasama ang mga bata. Nag-file si Antonio ng kaso para kilalanin ang mga bata at mapalitan ang apelyido nila mula Grande patungong Antonio. Dito nagsimula ang legal na laban.

LEGAL NA KONTEKSTO: ARTIKULO 176 NG FAMILY CODE AT RA 9255

Ang pangunahing batas na tumatalakay sa apelyido ng illegitimate na anak ay ang Artikulo 176 ng Family Code. Bago ito amiyendahan ng Republic Act No. 9255, malinaw ang sinasabi nito: ang illegitimate na anak ay dapat gumamit ng apelyido ng kanyang ina. Ito ay nagpapakita ng pagkilala sa mahalagang papel ng ina sa buhay ng isang anak na isinilang sa labas ng kasal.

Ngunit noong 2004, pinagtibay ang RA 9255 na nagbago sa Artikulo 176. Ang bagong bersyon ay nagsasaad:

“Art. 176. – Illegitimate children shall use the surname and shall be under the parental authority of their mother, and shall be entitled to support in conformity with this Code. However, illegitimate children may use the surname of their father if their filiation has been expressly recognized by their father through the record of birth appearing in the civil register, or when an admission in a public document or private handwritten instrument is made by the father. Provided, the father has the right to institute an action before the regular courts to prove non-filiation during his lifetime. The legitime of each illegitimate child shall consist of one-half of the legitime of a legitimate child.”

Pansinin ang paggamit ng salitang “maaari” (may) sa Ingles. Ito ay nagpapahiwatig na hindi sapilitan ang paggamit ng apelyido ng ama kahit kinilala na niya ang bata. Ibig sabihin, may pagpipilian ang illegitimate na anak. Ang pagbabagong ito ay nagbigay ng karagdagang opsyon sa mga illegitimate na anak, ngunit hindi binawi ang orihinal na panuntunan na gamitin ang apelyido ng ina.

Mahalagang tandaan na ang “filiation” ay ang legal na pagkilala sa relasyon ng magulang at anak. Ayon sa batas, may ilang paraan para mapatunayan ang filiation ng ama sa kanyang illegitimate na anak, tulad ng pagkilala sa birth certificate, sa public document, o sa private handwritten instrument.

PAGSUSURI NG KASO: GRANDE v. ANTONIO

Sa kaso ng Grande v. Antonio, sinimulan ni Antonio ang kaso sa korte para pormal na kilalanin ang kanyang mga anak at mapalitan ang apelyido nila. Ipinakita niya ang isang “Deed of Voluntary Recognition of Paternity,” isang dokumento kung saan kinikilala niya ang kanyang pagka-ama sa mga bata.

Desisyon ng RTC: Pumabor ang Regional Trial Court (RTC) kay Antonio. Sinabi ng RTC na para sa “best interest of the children,” dapat mapunta sila sa pangangalaga ni Antonio at gamitin ang apelyido niya. Inutusan pa nga ng RTC ang City Registrar ng Makati na palitan ang apelyido ng mga bata sa birth certificate nila.

Apela sa CA: Hindi sumang-ayon si Grande at umapela sa Court of Appeals (CA). Binago ng CA ang desisyon ng RTC. Pinaboran ng CA si Grande sa custody ng mga bata, sinasabing bilang ina, siya ang may pangunahing karapatan sa parental custody maliban kung mapatunayang hindi siya karapat-dapat. Gayunpaman, pinanatili ng CA ang pagpapalit ng apelyido ng mga bata sa Antonio, binibigyang diin ang “best-interest-of-the-child” clause at ang pagkilala ni Antonio.

Pag-akyat sa Korte Suprema: Hindi pa rin nasiyahan si Grande at umakyat sa Korte Suprema. Ang pangunahing argumento niya: hindi maaaring pilitin ng ama ang paggamit ng apelyido niya ng mga illegitimate na anak nang walang pahintulot ng ina, lalo na’t “maaari” (may) ang gamit na salita sa RA 9255.

Desisyon ng Korte Suprema: Pumabor ang Korte Suprema kay Grande. Sinalungguhitan ng Korte Suprema na malinaw ang Artikulo 176 na binago ng RA 9255. Ayon sa Korte, “Kapag ang batas ay malinaw at walang kalabuan, dapat itong bigyan ng literal na kahulugan.”

Narito ang susing punto ng desisyon ng Korte Suprema:

• Hindi Sapilitan ang Paggamit ng Apelyido ng Ama: Ang paggamit ng salitang “maaari” (may) ay nagpapakita na may diskresyon ang illegitimate na anak. Hindi obligasyon na gamitin ang apelyido ng ama.
• Best Interest of the Child: Hindi awtomatikong nangangahulugan na best interest of the child ang paggamit ng apelyido ng ama. Sa katunayan, binanggit ng Korte Suprema ang ibang kaso kung saan pinahintulutan ang bata na gumamit ng apelyido ng ina o ibang apelyido pa nga, kung ito ang makakabuti sa bata.
• Invalid ang IRR ng RA 9255: Tinukoy ng Korte Suprema na ang Implementing Rules and Regulations (IRR) ng RA 9255 ay mali kung sinasabi nitong “shall” (dapat) gamitin ang apelyido ng ama. Hindi maaaring baguhin ng IRR ang malinaw na sinasabi ng batas. “Ang implementing rules and regulations ng isang batas ay hindi maaaring palawigin ang batas o palawakin ang saklaw nito.”

Kaya, pinawalang-bisa ng Korte Suprema ang bahagi ng desisyon ng CA na nag-uutos sa pagpapalit ng apelyido. Ipinadala pa nga ng Korte Suprema ang kaso pabalik sa RTC para alamin kung ano ang gustong apelyido ng mga bata mismo, na noo’y 13 at 15 taong gulang na.

PRAKTICAL NA IMPLIKASYON

Ang Grande v. Antonio ay mahalagang kaso dahil nilinaw nito ang karapatan ng illegitimate na anak pagdating sa apelyido. Narito ang ilang praktikal na implikasyon:

• Para sa mga Illegitimate na Anak: May karapatan kang pumili kung gagamitin mo ang apelyido ng iyong ama o hindi, kahit kinilala ka na niya. Hindi ka maaaring pilitin.
• Para sa mga Ama: Ang pagkilala sa iyong illegitimate na anak ay hindi awtomatikong magbibigay sa iyo ng karapatan na palitan ang kanyang apelyido. Ang desisyon ay nasa anak.
• Para sa mga Ina: May karapatan kang suportahan ang iyong anak sa kanyang desisyon tungkol sa apelyido na gagamitin niya.

SUSING ARAL

• Pagpipilian, Hindi Obligasyon: Ang paggamit ng apelyido ng ama para sa illegitimate na anak ay isang pagpipilian, hindi obligasyon.
• Best Interest ng Bata: Ang desisyon tungkol sa apelyido ay dapat isaalang-alang ang best interest ng bata.
• Batas ang Nasusunod: Ang batas, partikular ang Artikulo 176 ng Family Code na binago ng RA 9255, ang dapat sundin, hindi ang IRR kung sumasalungat ito sa batas.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQ)

Tanong 1: Kung kinilala ako ng ama ko, obligado ba akong gamitin ang apelyido niya?
Sagot: Hindi. Ayon sa Korte Suprema sa kasong Grande v. Antonio, may karapatan kang pumili. Hindi ka obligado. Ang batas ay nagsasabing “maaari” (may), hindi “dapat” (shall).

Tanong 2: Ano ang mangyayari kung gusto kong gamitin ang apelyido ng ama ko, pero ayaw ng ina ko?
Sagot: Kung ikaw ay menor de edad pa, maaaring kailanganin ang pahintulot ng iyong ina. Kung ikaw ay nasa legal na edad na (18 pataas), ikaw mismo ang makakapagdesisyon.

Tanong 3: Maaari bang palitan ang apelyido ko kahit matagal na akong rehistrado sa birth certificate gamit ang apelyido ng ina ko?
Sagot: Oo, maaari. May proseso para sa pagpapalit ng apelyido. Konsultahin ang abogado para sa tamang proseso.

Tanong 4: Ano ang “best interest of the child” na binabanggit sa kaso?
Sagot: Ito ay isang legal na prinsipyo na nagsasabing sa lahat ng desisyon na may kinalaman sa bata, ang pangunahing dapat isaalang-alang ay kung ano ang makakabuti para sa bata. Hindi ito limitado sa apelyido, kundi pati sa custody, suporta, at iba pang aspeto ng buhay ng bata.

Tanong 5: May iba pa bang karapatan ang ama maliban sa pagpapalit ng apelyido?
Sagot: Oo, kahit illegitimate ang anak, may karapatan ang ama na magbigay ng suporta at magkaroon ng visitation rights. Ang parental authority naman ay nasa ina maliban kung mapatunayang hindi siya karapat-dapat.

Kung mayroon kayong katanungan tungkol sa apelyido ng illegitimate na anak o iba pang usaping legal sa pamilya, huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law. Kami ay eksperto sa batas pamilya at handang tumulong sa inyo. Bisitahin ang aming website dito o sumulat sa amin sa hello@asglawpartners.com.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)