Certiorari sa Pilipinas: Kailan Ito Angkop na Gamitin?

[ G.R. No. 161596, February 20, 2013 ]

Naranasan mo na bang makulong sa isang legal na labirintong tila walang labasan? Sa Pilipinas, maraming legal na remedyo ang magagamit, ngunit ang pagpili ng tama ay mahalaga. Isa sa mga ito ay ang certiorari, isang espesyal na remedyo na hindi basta-basta ginagamit. Sa kasong Roberto Bordomeo, Jayme Sarmiento, and Gregorio Barredo v. Court of Appeals, Hon. Secretary of Labor, and International Pharmaceuticals, Inc., tinalakay ng Korte Suprema ang limitasyon ng certiorari at kung kailan ito hindi tamang remedyo, lalo na kung may mas angkop na paraan para ayusin ang problema.

Ang Batas at ang Certiorari

Ang certiorari ay isang extraordinaryong remedyo sa ilalim ng Rule 65 ng Rules of Court. Ito ay ginagamit para repasuhin ang desisyon ng isang tribunal, board, o opisyal na gumaganap ng judicial o quasi-judicial functions. Ang pangunahing batayan para sa certiorari ay kung ang nasabing ahensya ay lumagpas sa kanilang hurisdiksyon, umabuso sa kanilang diskresyon nang labis, o kumilos nang walang hurisdiksyon.

Mahalaga ring tandaan na ang certiorari ay hindi pamalit sa ordinaryong remedyo tulad ng apela. Ayon sa Korte Suprema sa kasong ito, “As an extraordinary remedy, certiorari cannot replace or supplant an adequate remedy in the ordinary course of law, like an appeal in due course. It is the inadequacy of a remedy in the ordinary course of law that determines whether certiorari can be a proper alternative remedy.” Ibig sabihin, kung may apela na mas angkop at mabilis na paraan para ayusin ang problema, hindi dapat gamitin ang certiorari.

Ang Kwento ng Kaso: Bordomeo v. Court of Appeals

Nagsimula ang kaso sa isang labor dispute sa International Pharmaceuticals, Inc. (IPI) noong 1989. Nagkaroon ng strike at lockout, at ang Department of Labor and Employment (DOLE) ay namagitan. Noong 1990 at 1991, naglabas ang DOLE ng mga desisyon na pabor sa mga manggagawa, nag-uutos ng reinstatement at backwages. Nagdesisyon ang Korte Suprema na pinal na ang mga desisyong ito noong 1994.

Ngunit hindi pa doon natapos ang laban. Naghain ng motion for execution ang mga manggagawa para maipatupad ang desisyon ng DOLE. Naglabas ang DOLE Regional Office ng notice of computation/execution, at kalaunan ay writ of execution. Ngunit nagkaroon ng mga problema sa computation at pagpapatupad, kaya’t umapela ang IPI.

Maraming motion at appeal ang nangyari sa DOLE. Sa isang punto, kinansela ng DOLE ang writ of execution, ngunit kalaunan ay ibinalik din ito. Ang komplikadong proseso ng pagpapatupad ay humantong sa muling pag-akyat ng kaso sa Court of Appeals (CA) sa pamamagitan ng certiorari. Ang mga petisyoner sa kasong ito, Bordomeo at iba pa, ay naghain ng certiorari sa CA matapos ibasura ng DOLE Secretary ang kanilang hiling na ganap na maipatupad ang naunang mga desisyon.

Ibinasura ng CA ang certiorari petition, sinasabing pinal na ang mga desisyon ng DOLE at naipatupad na ang writ of execution. Umakyat ang kaso sa Korte Suprema sa pamamagitan din ng certiorari, kung saan kinuwestyon ng mga petisyoner ang desisyon ng CA.

Narito ang ilan sa mga mahahalagang punto sa argumento ng mga petisyoner:

• Sinabi nilang hindi pa ganap na naipatutupad ang desisyon ng DOLE.
• Iginiit nilang hindi dapat binago ng CA ang pinal at executory na desisyon.
• Inakusahan nila ang DOLE Secretary ng grave abuse of discretion sa pagtanggi na ganap na ipatupad ang desisyon.

Ngunit hindi kinampihan ng Korte Suprema ang mga petisyoner. Ibinasura nila ang certiorari petition, pinagtibay ang desisyon ng CA. Ayon sa Korte Suprema, hindi angkop ang certiorari dahil may mas tamang remedyo – ang apela sa pamamagitan ng petition for review on certiorari sa Rule 45. Dagdag pa rito, binigyang-diin ng Korte Suprema na pinal na ang mga desisyon ng DOLE at naipatupad na ang writ of execution, kaya’t walang basehan ang kanilang reklamo.

“Firstly, an appeal by petition for review on certiorari under Rule 45 of the Rules of Court, to be taken to this Court within 15 days from notice of the judgment or final order raising only questions of law, was the proper remedy available to the petitioners. Hence, their filing of the petition for certiorari on January 9, 2004 to assail the CA’s May 30, 2003 decision and October 30, 2003 resolution in C.A.-G.R. SP No. 65970 upon their allegation of grave abuse of discretion committed by the CA was improper.” – Korte Suprema

Praktikal na Aral Mula sa Kaso

Ang kasong Bordomeo v. Court of Appeals ay nagtuturo ng mahalagang aral tungkol sa pagpili ng tamang legal na remedyo. Hindi porke’t hindi ka sang-ayon sa desisyon ay certiorari agad ang dapat isampa. Kung may ordinaryong remedyo tulad ng apela, ito ang mas angkop na daan.

Sa konteksto ng mga labor case at pagpapatupad ng desisyon, mahalagang maunawaan ang proseso at limitasyon ng bawat remedyo. Ang certiorari ay hindi shortcut para balewalain ang proseso ng apela. Ito ay para lamang sa mga sitwasyon kung saan talagang nagkamali ang tribunal o opisyal sa usapin ng hurisdiksyon o labis na pag-abuso sa diskresyon, at walang ibang mabilis at sapat na remedyo.

Mahahalagang Aral:

• Piliin ang tamang remedyo. Unawain kung certiorari ba talaga ang angkop o may mas ordinaryong remedyo tulad ng apela.
• Sundin ang proseso ng apela. Kung apela ang tamang remedyo, siguraduhing masunod ang mga patakaran at deadlines.
• Pinalidad ng desisyon. Ang pinal at executory na desisyon ay mahirap baguhin. Kailangan ng matibay na batayan para makuwestyon ito.
• Limitasyon ng certiorari. Hindi pamalit ang certiorari sa apela. Ito ay para sa mga espesyal na sitwasyon lamang.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ang pagkakaiba ng certiorari at apela?

Sagot: Ang apela ay isang ordinaryong remedyo para repasuhin ang desisyon ng mababang korte o ahensya. Ang certiorari naman ay isang extraordinaryong remedyo na limitado lamang sa mga usapin ng hurisdiksyon o grave abuse of discretion. Ang apela ay karaniwang nakatuon sa mga error sa batas o facts, habang ang certiorari ay mas limitado ang saklaw.

Tanong 2: Kailan masasabing “inadequate” ang remedyo ng apela?

Sagot: Masasabing inadequate ang apela kung hindi ito mabilis, sapat, o epektibong paraan para maayos ang problema. Halimbawa, kung may agarang pangangailangan na maiwasan ang irreparable harm, o kung ang apela ay magiging masyadong mabagal at magastos.

Tanong 3: Ano ang ibig sabihin ng “grave abuse of discretion”?

Sagot: Ang grave abuse of discretion ay nangangahulugang ang tribunal o opisyal ay kumilos nang arbitraryo, mapaniil, o kapritsoso. Ito ay abuso sa kanilang kapangyarihan na sobra-sobra at katumbas na ng kawalan o paglampas sa hurisdiksyon.

Tanong 4: Kung mali ang remedyo na naisampa ko, may pag-asa pa ba ang kaso ko?

Sagot: Depende sa sitwasyon. Kung maaga pa at napansin agad ang pagkakamali, maaaring payagan ng korte na baguhin ang remedyo. Ngunit kung huli na at lumipas na ang deadline para sa tamang remedyo, maaaring ibasura ang kaso.

Tanong 5: Sa kaso ng labor disputes, madalas ba ang certiorari?

Sagot: Hindi masyado. Sa mga labor case, mas karaniwan ang apela sa National Labor Relations Commission (NLRC) o Court of Appeals. Ang certiorari ay mas ginagamit lamang kung may usapin tungkol sa hurisdiksyon ng labor arbiter o NLRC, o kung may grave abuse of discretion.

Nalilito ka ba sa mga legal na remedyo at kung ano ang tama para sa sitwasyon mo? Huwag mag-alala. Ang ASG Law ay eksperto sa mga usaping legal sa Pilipinas, kabilang na ang mga remedyo tulad ng certiorari at apela. Para sa konsultasyon at legal na payo, makipag-ugnayan sa amin dito o mag-email sa hello@asglawpartners.com. Handa kaming tumulong sa iyo!

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)