Ang Dalawang-Tier na Pagsusuri sa Kapangyarihan ng PCGG na Bumoto: Hindi Laging Kailangan ang ‘Imminent Danger of Dissipation’

VICTOR AFRICA, PETITIONER, VS. THE HONORABLE SANDIGANBAYAN AND BARBARA ANNE C. MIGALLOS, RESPONDENTS. [G.R. NO. 174493]

EASTERN TELECOMMUNICATIONS PHILS., INC. [ETPI]-PCGG, PETITIONER, VS. VICTOR V. AFRICA, RESPONDENT. [G.R. NO. 184636]

VICTOR AFRICA, PETITIONER, VS. THE HONORABLE SANDIGANBAYAN AND EASTERN TELECOMMUNICATIONS PHILIPPINES, INC., RESPONDENTS.

INTRODUKSYON

Paano kung ang gobyerno, sa pamamagitan ng Presidential Commission on Good Government (PCGG), ay nagsequestra ng mga shares ng stock sa isang kumpanya dahil pinaghihinalaang ill-gotten wealth ito? Maaari ba agad-agad bumoto ang PCGG gamit ang mga shares na ito para kontrolin ang kumpanya? O kailangan muna nilang patunayan na may panganib na mawawala o masayang ang mga assets ng kumpanya kung hindi sila makakialam?

Ito ang sentro ng usapin sa consolidated cases na Victor Africa vs. Sandiganbayan. Ang kasong ito ay nagmula sa Civil Case 0009, isang aksyon ng gobyerno para mabawi ang umano’y ill-gotten wealth na kinasasangkutan ng sequestered shares ng Eastern Telecommunications Philippines, Inc. (ETPI). Ang pangunahing tanong dito ay kung kailangan pa bang patunayan ng PCGG ang “imminent danger of dissipation” para lamang makaboto sa mga sequestered shares at makialam sa pamamahala ng ETPI.

LEGAL NA KONTEKSTO: ANG DALAWANG-TIER NA PAGSUSURI

Bago natin talakayin ang detalye ng kaso, mahalagang maunawaan muna ang legal na batayan kung bakit kinakailangan ang “two-tiered test” na ito. Nagmula ito sa desisyon ng Korte Suprema sa kasong PCGG v. Securities and Exchange Commission (G.R. 82188). Dito, nilinaw ng Korte Suprema na bagama’t may kapangyarihan ang PCGG na mag-sequester ng ari-arian na pinaghihinalaang ill-gotten wealth, hindi ito nangangahulugan na maaari na nilang kontrolin agad ang kumpanya o ari-arian na ito.

Ayon sa Korte Suprema, kinakailangan ang dalawang bagay bago payagan ang PCGG na bumoto gamit ang sequestered shares:

1. Prima facie evidence na ill-gotten wealth ang shares. Ibig sabihin, may sapat na ebidensya na sa unang tingin ay mukhang nakuha nga nang ilegal ang mga shares.
2. Imminent danger of dissipation. Ito ay nangangahulugan na may malapit na panganib na mawawala o masayang ang mga assets ng kumpanya kung hindi agad makakakilos ang PCGG.

Ang layunin ng two-tiered test ay balansehin ang kapangyarihan ng PCGG na mabawi ang ill-gotten wealth at ang karapatan ng mga shareholders at kumpanya na hindi basta-basta makialaman maliban kung may sapat na batayan at pangangailangan.

Mahalaga ring banggitin dito ang Executive Order No. 14, na nagbibigay sa Sandiganbayan ng eksklusibong hurisdiksyon sa mga kaso tungkol sa ill-gotten wealth ni dating Pangulong Marcos at kanyang mga crony. Dito rin nakabatay ang kapangyarihan ng Sandiganbayan na magdesisyon sa mga usaping may kaugnayan sa sequestered shares, tulad ng sa kasong ito.

PAGBUKAS SA KASO: VICTOR AFRICA VS. SANDIGANBAYAN

Ang ETPI ay nabuo noong 1972 sa pamamagitan ng reorganisasyon ng negosyo ng Eastern Extension Australasia and China Telegraph Company, Ltd. (Eastern Extension), isang subsidiary ng Cable & Wireless, Ltd. Ang reorganisasyon ay bunsod ng direktiba mula sa gobyerno ni Marcos na gawing 60/40 corporation pabor sa mga Pilipino ang negosyo ng telekomunikasyon. Nakipagnegosasyon ang Eastern Extension sa Philippine Overseas Telecoms Corporation, na kontrolado ni Manuel Nieto, Jr. at kinatawan ni Atty. Jose Africa, para buuin ang ETPI.

Ang 60% ng capital stock ng ETPI ay napunta sa grupo nina Roberto Benedicto, Atty. Africa, at Nieto (BAN group), habang 40% ay nanatili sa Cable & Wireless. Nang bumagsak ang rehimeng Marcos, sinequestra ng PCGG ang shares ng BAN group at iba pang kaugnay na indibidwal at korporasyon dahil pinaghihinalaang ill-gotten wealth ito. Nagsampa ang PCGG ng Civil Case 009 sa Sandiganbayan para mabawi ang mga shares.

Sa loob ng mahabang panahon, nagkaroon ng iba’t ibang insidente sa kaso. Isa na rito ang pag-file ni Victor Africa ng mosyon sa Sandiganbayan para magkaroon ng stockholders’ meeting ang ETPI noong 1992. Ito ay para maresolba ang alitan sa pagitan ng dalawang grupo ng Board of Directors ng ETPI – ang isa ay nahalal noong Agosto 7, 1991 kung saan bumoto ang PCGG gamit ang sequestered shares, at ang isa naman ay nahalal sa ibang petsa ng registered stockholders.

Pinayagan ng Sandiganbayan ang mosyon ni Africa, ngunit pansamantalang pinigil ito ng Korte Suprema. Noong 2003, nagdesisyon ang Korte Suprema sa G.R. 107789 at G.R. 147214, at sinabi na kailangan munang maipasa ng PCGG ang two-tiered test bago sila payagang bumoto sa sequestered shares. Ibinaba ng Korte Suprema ang usapin sa Sandiganbayan para matukoy kung natugunan ba ng PCGG ang test.

Samantala, noong 2001, nagbalak ang Aerocom Investors and Managers, Inc. (Aerocom) na ibenta ang kanilang shares sa A.G.N. Philippines, Inc. (AGNP). Nag-waive ang ETPI Board ng kanilang right of first refusal. Kinontesta ito ni Africa, ngunit na-tuloy pa rin ang bentahan at nairehistro sa books ng ETPI noong 2006, matapos maaprubahan ng Sandiganbayan.

ANG DESISYON NG KORTE SUPREMA

Sa G.R. 174493, kinwestyon ng PCGG-dominated Board of Directors ng ETPI ang desisyon ng Sandiganbayan na nagsasabing invalid ang kanilang pagboto noong 1991 at 1997 stockholders’ meetings dahil hindi umano napatunayan ang “imminent danger of dissipation.” Iginiit ng PCGG na hindi dapat i-apply ang two-tiered test sa ETPI dahil sila mismo ang nagligtas sa kumpanya mula sa dissipation nang alisin nila ang BAN group sa kontrol.

Sa G.R. 172222 naman, kinuwestyon ni Africa ang pagpayag ng Sandiganbayan sa pagtransfer ng shares ng Aerocom sa AGNP, dahil aniya, dapat munang resolbahin ang validity ng PCGG-dominated Board.

Sa G.R. 184636, kinuwestyon ni Africa ang pagtanggi ng Sandiganbayan sa kanyang petisyon na payagan siyang magpatawag ng stockholders’ meeting para mahalal ang bagong Board of Directors.

Nagdesisyon ang Korte Suprema na pagbigyan ang petisyon ng PCGG sa G.R. 174493. Ayon sa Korte, bagama’t tama ang two-tiered test, hindi ito dapat mahigpit na i-apply sa sitwasyon ng ETPI noong 1991 at 1997. Binigyang-diin ng Korte Suprema na:

“The clear implication of that admonition is that the PCGG was justified in seeking a change in the management of the company. Thus, when the stockholders’ meeting took place on August 7, 1991, it was simply assumed that the PCGG could vote the sequestered shares it held. It in fact did so and elected a new Board of Directors. Since neither the Sandiganbayan nor this Court enjoined that Board from assuming control, it cannot now be said that the PCGG had cast an invalid vote, rendering void all the Board’s actions in the last 22 years.”

Sinabi rin ng Korte Suprema na ang 1997 stockholders’ meeting ay para lamang sa pag-apruba ng pagtaas ng authorized capital stock ng ETPI para sumunod sa Executive Order 109 at R.A. 7925. Walang alegasyon na irregular ito o nakasama sa kumpanya.

Sa G.R. 172222, sinabi ng Korte Suprema na walang grave abuse of discretion ang Sandiganbayan sa pagpayag sa transfer ng shares ng Aerocom sa AGNP. Dahil valid ang PCGG-dominated Board, valid din ang kanilang pag-waive sa right of first refusal.

Sa G.R. 184636, sinabi ng Korte Suprema na may kapangyarihan ang Sandiganbayan na mag-utos ng stockholders’ meeting. Inutusan ng Korte Suprema ang Sandiganbayan na magtakda ng deadline para sa PCGG na kumpletuhin ang pagpresenta ng ebidensya sa forfeiture case, at pagkatapos ay provisional na tukuyin kung may sapat na ebidensya para ipagpatuloy ang sequestration. Pagkatapos nito, maaari nang mag-utos ang Sandiganbayan ng stockholders’ meeting para mahalal ang bagong Board of Directors, kung saan maaaring bumoto ang sequestered shares batay sa provisional findings ng korte.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG MAAARING MATUTUNAN?

Ang kasong Victor Africa vs. Sandiganbayan ay nagpapakita na hindi laging mahigpit ang pag-apply ng two-tiered test sa kapangyarihan ng PCGG na bumoto sa sequestered shares. Sa mga sitwasyon kung saan ang PCGG mismo ang kumikilos para protektahan ang kumpanya, at hindi para kontrolin ito para sa sariling interes, maaaring hindi na kailangan ang mahigpit na patunay ng “imminent danger of dissipation.”

Gayunpaman, hindi ito nangangahulugan na malaya na ang PCGG na bumoto sa lahat ng pagkakataon. Kinakailangan pa rin ang prima facie evidence na ill-gotten wealth ang shares. At mas mahalaga, dapat pa rin sundin ng PCGG ang proseso at maging transparent sa kanilang mga aksyon.

SUSING ARAL

• Hindi laging kailangan ang “imminent danger of dissipation” para makaboto ang PCGG. Sa tiyak na sitwasyon, lalo na kung ang PCGG mismo ang nagtatangkang protektahan ang kumpanya, maaaring hindi na kailangan ang mahigpit na patunay nito.
• Mahalaga pa rin ang prima facie evidence. Kailangan pa ring patunayan na sa unang tingin ay mukhang ill-gotten wealth nga ang mga shares bago payagan ang PCGG na bumoto.
• Proseso at transparency. Dapat sundin ng PCGG ang tamang proseso at maging transparent sa kanilang mga aksyon para mapanatili ang legalidad at kredibilidad ng kanilang mga desisyon.
• Pabilisin ang mga kaso ng ill-gotten wealth. Binigyang-diin ng Korte Suprema ang pangangailangan na pabilisin ang pagresolba sa mga kaso ng ill-gotten wealth, lalo na ang Civil Case 0009 na halos 26 taon nang nakabinbin.

FREQUENTLY ASKED QUESTIONS (FAQs)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng “sequestered shares”?

Sagot: Ang “sequestered shares” ay mga shares ng stock na pansamantalang kinukuha ng gobyerno, karaniwan sa pamamagitan ng PCGG, dahil pinaghihinalaang ill-gotten wealth ito. Ibig sabihin, pinaghihinalaang nakuha ito sa ilegal na paraan, lalo na noong panahon ng rehimeng Marcos.

Tanong 2: Ano ang kapangyarihan ng PCGG sa sequestered shares?

Sagot: May kapangyarihan ang PCGG na pangalagaan at pamahalaan ang sequestered shares. Maaari silang bumoto sa stockholders’ meetings, ngunit may mga limitasyon ito, tulad ng two-tiered test na tinalakay sa kasong ito.

Tanong 3: Ano ang “two-tiered test”?

Sagot: Ito ang dalawang kondisyon na dapat matugunan bago payagan ang PCGG na bumoto gamit ang sequestered shares: (1) prima facie evidence na ill-gotten wealth ang shares, at (2) imminent danger of dissipation ng assets ng kumpanya.

Tanong 4: Kailan hindi kailangan ang “imminent danger of dissipation”?

Sagot: Ayon sa kasong Victor Africa, maaaring hindi na kailangan ang mahigpit na patunay ng “imminent danger of dissipation” kung ang PCGG mismo ang kumikilos para protektahan ang kumpanya at hindi para kontrolin ito para sa sariling interes.

Tanong 5: Ano ang implikasyon ng desisyon sa kasong Victor Africa?

Sagot: Nilinaw ng kasong ito na bagama’t mahalaga ang two-tiered test, hindi ito dapat maging hadlang sa PCGG na kumilos para protektahan ang mga kumpanya na may sequestered shares, lalo na kung sila mismo ang gumagawa ng hakbang para maiwasan ang dissipation ng assets.

Naghahanap ba kayo ng legal na payo tungkol sa sequestration, corporate governance, o ill-gotten wealth cases? Ang ASG Law ay may mga eksperto na handang tumulong sa inyo. Huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin para sa konsultasyon. Magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.