Protektahan ang Iyong Karapatan: Bakit Ipinapa-rescind ang Kontrata sa Ari-arian sa Gitna ng Litisasyon

G.R. No. 182435, August 13, 2012 – LILIA B. ADA, ET AL. VS. FLORANTE BAYLON

INTRODUKSYON

Isipin ang isang sitwasyon kung saan kayo ay nasa gitna ng isang legal na labanan tungkol sa isang ari-arian na pinapangarap ninyong mapanalunan. Sa kasamaang palad, habang nakabinbin ang kaso, ang kabilang partido ay nagdesisyon na ibenta o ilipat ang ari-arian na ito nang walang pahintulot ninyo o ng korte. Maaari ba itong pigilan? Ang kasong Ada v. Baylon ay nagbibigay linaw sa mahalagang tanong na ito, partikular na tungkol sa konsepto ng rescission o pagpapawalang-bisa ng kontrata na ginawa sa ari-arian habang ito ay lis pendens o nakabinbin pa sa korte. Sa madaling salita, nililinaw ng kasong ito kung kailan maaaring ipawalang-bisa ang isang kontrata na ginawa patungkol sa isang ari-arian na pinag-aagawan sa korte, lalo na kung ito ay ginawa nang walang kaalaman o pahintulot ng lahat ng partido o ng korte mismo.

LEGAL NA KONTEKSTO: ANG ARTIKULO 1381(4) NG CIVIL CODE

Ang batayan ng desisyon sa kasong ito ay nakasalalay sa Artikulo 1381(4) ng Civil Code of the Philippines. Ang probisyong ito ay nagsasaad na ang mga kontrata na rescissible, o maaaring ipawalang-bisa, ay kinabibilangan ng:

“(4) Those which refer to things under litigation if they have been entered into by the defendant without the knowledge and approval of the litigants or of competent judicial authority[.]”

Ano ang ibig sabihin nito sa simpleng pananalita? Kung ang isang ari-arian ay kasalukuyang pinag-uusapan sa korte (under litigation), at ang isa sa mga partido (defendant) ay pumasok sa isang kontrata tungkol dito (halimbawa, nagbenta o nag-donate), ang kontratang ito ay maaaring ipawalang-bisa kung ginawa ito nang walang kaalaman at pahintulot ng ibang partido sa kaso (litigants) o ng korte.

Ang layunin ng batas na ito ay protektahan ang integridad ng proseso ng korte. Kapag ang isang ari-arian ay nasa ilalim ng hurisdiksyon ng korte, inaasahan na ang lahat ng partido ay magpipigil sa anumang aksyon na maaaring makasagabal sa magiging desisyon ng korte. Ito ay upang maiwasan ang posibleng pandaraya o pagtatangka na pahinain ang posisyon ng ibang partido sa kaso. Halimbawa, kung ibebenta ng isang partido ang ari-arian sa isang kaibigan sa mababang halaga habang nakabinbin ang kaso, maaari nitong pahirapan ang pagpapatupad ng desisyon ng korte kung sakaling manalo ang kabilang partido.

PAGHIMAY SA KASO: ADA VS. BAYLON

Ang kaso ay nagsimula sa isang reklamo para sa partition o paghahati ng ari-arian ng mag-asawang Florentino at Maximina Baylon. Pagkamatay ng mag-asawa, ang kanilang mga anak at apo ang naging tagapagmana. Kabilang sa mga tagapagmana sina Lilia B. Ada at Florante Baylon, pati na ang iba pang mga apo at anak ng mga namayapang anak ng mag-asawa.

Ang mga nagdemanda (petisyoner sa Korte Suprema) ay sina Lilia B. Ada at iba pang mga apo at anak ng mga kapatid ni Rita Baylon (isa sa mga anak ng mag-asawang Baylon). Ang kanilang inireklamo ay ang hindi pagpayag ng kanilang mga co-heirs, kabilang si Florante Baylon (respondent), na hatiin ang mga ari-arian na minana nila sa mag-asawang Baylon.

Habang nakabinbin ang kaso sa Regional Trial Court (RTC), si Rita Baylon, isa sa mga nasasakdal, ay nag-donate (donation inter vivos) ng dalawang lote kay Florante Baylon. Ito ay ginawa nang walang pahintulot o kaalaman ng ibang mga tagapagmana o ng korte.

Nang malaman ito ng mga nagdemanda, naghain sila ng Supplemental Pleading sa RTC, humihiling na ipawalang-bisa ang donasyon batay sa Artikulo 1381(4) ng Civil Code. Ayon sa kanila, ang donasyon ay ginawa upang dayain sila at makaiwas sa posibleng paghahati ng ari-arian.

Narito ang naging takbo ng kaso sa iba’t ibang korte:

• Regional Trial Court (RTC): Ipinawalang-bisa ng RTC ang donasyon. Ayon sa RTC, ang donasyon ay ginawa habang nakabinbin ang kaso at walang pahintulot ng ibang partido o ng korte.
• Court of Appeals (CA): Binaliktad ng CA ang desisyon ng RTC. Ayon sa CA, hindi maaaring ipawalang-bisa ang donasyon hangga’t hindi pa napapatunayan na ang mga loteng idinonate ay bahagi talaga ng minanang ari-arian ng mag-asawang Baylon. Ipinadala pa nga ng CA pabalik sa RTC ang kaso para alamin muna kung sino ang tunay na may-ari ng mga lote.
• Korte Suprema: Binaliktad ng Korte Suprema ang desisyon ng CA at ibinalik ang desisyon ng RTC na nagpapawalang-bisa sa donasyon.

Sa kanyang desisyon, binigyang-diin ng Korte Suprema ang sumusunod:

“The rescission of a contract under Article 1381(4) of the Civil Code only requires the concurrence of the following: first, the defendant, during the pendency of the case, enters into a contract which refers to the thing subject of litigation; and second, the said contract was entered into without the knowledge and approval of the litigants or of a competent judicial authority.”

Ayon sa Korte Suprema, ang dalawang rekisitos na ito ay natugunan sa kaso. Una, ang donasyon ay ginawa habang nakabinbin ang kaso ng partition. Pangalawa, ang donasyon ay ginawa nang walang kaalaman o pahintulot ng ibang mga tagapagmana o ng RTC.

Dagdag pa ng Korte Suprema:

“It bears stressing that the right to ask for the rescission of a contract under Article 1381(4) of the Civil Code is not contingent upon the final determination of the ownership of the thing subject of litigation. The primordial purpose of Article 1381(4) of the Civil Code is to secure the possible effectivity of the impending judgment by a court with respect to the thing subject of litigation.”

Ibig sabihin, hindi kailangang patunayan muna kung sino talaga ang may-ari ng ari-arian bago ipawalang-bisa ang kontrata. Ang mahalaga ay ang kontrata ay ginawa habang nakabinbin ang kaso at walang pahintulot, upang maprotektahan ang magiging desisyon ng korte.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG MAAARI MONG GAWIN?

Ang desisyon sa Ada v. Baylon ay nagbibigay ng mahalagang aral, lalo na sa mga kaso na may kinalaman sa ari-arian at pagmamana. Narito ang ilang praktikal na implikasyon:

• Para sa mga Nagdedemanda sa Ari-arian: Kung kayo ay nagdemanda para sa ari-arian, siguraduhing ipaalam sa korte at sa lahat ng partido ang tungkol sa kaso (lis pendens). Ito ay magsisilbing babala sa lahat na ang ari-arian ay pinag-aagawan at hindi basta-basta maaaring ilipat o ibenta.
• Para sa mga Nasasakdal sa Ari-arian: Kung kayo ay nasasakdal at nais ninyong gumawa ng transaksyon sa ari-arian na pinag-uusapan, mahalagang kumuha muna ng pahintulot mula sa korte o sa lahat ng partido. Kung hindi, maaaring ipawalang-bisa ang inyong transaksyon.
• Para sa mga Bumibili ng Ari-arian: Maging maingat sa pagbili ng ari-arian, lalo na kung may indikasyon na ito ay pinag-aagawan. Magsagawa ng due diligence at alamin kung may nakabinbing kaso sa korte tungkol sa ari-arian.

SUSING ARAL MULA SA KASO

Narito ang mga pangunahing takeaways mula sa kasong Ada v. Baylon:

• Proteksyon ng Proseso ng Korte: Ang Artikulo 1381(4) ay naglalayong protektahan ang integridad ng proseso ng korte at tiyakin na ang mga desisyon nito ay epektibo.
• Rescission Bilang Lunas: Ang rescission ay isang mabisang lunas upang ipawalang-bisa ang mga kontrata na ginawa nang walang pahintulot sa ari-arian na lis pendens.
• Hindi Kailangan ng Final Ownership Determination: Hindi kailangang patunayan muna kung sino ang tunay na may-ari ng ari-arian bago ipawalang-bisa ang kontrata. Ang mahalaga ay ang paglabag sa probisyon ng Artikulo 1381(4).
• Pag-iingat sa Transaksyon: Mahalaga ang pag-iingat at pagkuha ng pahintulot bago gumawa ng anumang transaksyon sa ari-arian na lis pendens.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQs)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng “rescissible contract”?
Sagot: Ang “rescissible contract” ay isang kontrata na balido at may bisa sa simula, ngunit maaaring ipawalang-bisa ng korte dahil sa kadahilanang itinakda ng batas, tulad ng Artikulo 1381(4) sa kasong ito.

Tanong 2: Kailan eksaktong masasabing ang isang ari-arian ay “under litigation” o lis pendens?
Sagot: Ang ari-arian ay masasabing “under litigation” o lis pendens kapag mayroon nang naisampang kaso sa korte na direktang may kinalaman sa pagmamay-ari o karapatan sa ari-arian na iyon.

Tanong 3: Paano kung ang kontrata ay ginawa ng nasasakdal bago pa man naisampa ang kaso sa korte? Sakop pa rin ba ito ng Artikulo 1381(4)?
Sagot: Hindi. Ang Artikulo 1381(4) ay partikular na tumutukoy sa mga kontrata na ginawa habang nakabinbin na ang kaso sa korte.

Tanong 4: Kung naipawalang-bisa ang donasyon, ano ang mangyayari sa ari-arian?
Sagot: Ang ari-arian ay ibabalik sa dating estado bago ang donasyon. Sa kasong Ada v. Baylon, ang mga loteng idinonate ay muling isasama sa ari-arian ni Rita Baylon, na hahatiin naman sa kanyang mga tagapagmana.

Tanong 5: Ano ang dapat kong gawin kung ako ay sangkot sa isang kaso ng ari-arian at nais kong protektahan ang aking karapatan?
Sagot: Mahalaga na kumunsulta sa isang abogado upang mapayuhan kayo tungkol sa inyong mga karapatan at obligasyon. Siguraduhing ipaalam sa korte ang tungkol sa inyong kaso (lis pendens) at maging maingat sa anumang transaksyon na maaaring gawin ng kabilang partido.

Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon o may katanungan tungkol sa mga kaso ng ari-arian at rescission? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law! Kami ay eksperto sa mga usapin ng ari-arian at handang tumulong sa iyo. Makipag-ugnayan sa amin ngayon para sa konsultasyon. Magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o mag-contact dito.

---

Source: Supreme Court E-Library
This page was dynamically generated
by the E-Library Content Management System (E-LibCMS)