Pag-aari na Binili Bago ang Kasal: Kanino nga Ba Ito?

G.R. No. 253450, January 22, 2024

Ang pag-aasawa ay hindi lamang pag-iisa ng dalawang puso, kundi pati na rin ng mga ari-arian. Ngunit paano kung ang isang ari-arian ay nabili bago pa man ang kasal? Kanino nga ba ito mapupunta? Ito ang mahalagang tanong na sinagot ng Korte Suprema sa kasong Lani Nayve-Pua vs. Union Bank of the Philippines.

Sa madaling salita, kung kayo ay nagsama bilang mag-asawa bago ikasal at ang inyong napundar na ari-arian ay binili gamit ang sariling pera ng isa sa inyo, ang ari-ariang ito ay mananatiling pag-aari ng taong bumili nito. Ito ay maliban na lamang kung mapatunayan na ang isa ay may naiambag sa pagbili ng ari-arian.

Ang Batas Tungkol sa Ari-Arian ng Mag-Asawa

Sa Pilipinas, ang relasyon ng mag-asawa pagdating sa ari-arian ay nakabatay sa kung ano ang napagkasunduan nila bago ikasal. Kung walang kasunduan, ang batas ang magtatakda nito. Ang pangunahing batas na namamahala dito ay ang Family Code of the Philippines, partikular ang mga probisyon tungkol sa “conjugal partnership of gains” o ang sistemang kung saan ang mga ari-arian na nakuha sa loob ng kasal ay pagmamay-ari ng mag-asawa.

Ayon sa Civil Code, Artikulo 148, ang mga sumusunod ay eksklusibong pag-aari ng bawat asawa:

• Ang anumang ari-arian na dala sa kasal.
• Ang anumang ari-arian na nakuha habang kasal sa pamamagitan ng “lucrative title” (halimbawa, mana o donasyon).
• Ang anumang ari-arian na binili gamit ang eksklusibong pera ng asawa.

Ayon sa Artikulo 116 ng Family Code, “Lahat ng ari-arian na nakuha sa loob ng kasal, maging ang pagkuha ay ginawa, kinontrata o narehistro sa pangalan ng isa o parehong mag-asawa, ay ipinapalagay na conjugal maliban kung mapatunayan ang salungat.”

Halimbawa, kung si Juan ay may negosyo bago ikasal kay Maria, ang negosyong ito ay mananatiling kanya. Ngunit kung sila ay bumili ng bahay at lupa habang kasal, ito ay magiging conjugal property, maliban na lamang kung mapatunayan na binili ito gamit ang sariling pera ni Juan at hindi mula sa kita ng mag-asawa.

Ang Kwento ng Kaso

Nagsimula ang kwento nang magkaso si Lani Nayve-Pua laban sa Union Bank at Spouses Cromwell at Catherine Uy. Ayon kay Lani, nagsama sila ni Stephen Pua bilang mag-asawa simula pa noong 1975. Bago sila ikasal noong 1983, bumili sila ng ari-arian sa Quezon City noong 1978. Bagamat sinasabi ni Lani na pinaghirapan nila itong bilhin, ang titulo ay nakapangalan lamang kay Stephen, at nakalagay pa na “single” ito.

Noong 2004, nagulat si Lani nang malaman niyang na-mortgage na ang ari-arian sa Union Bank. Ang Spouses Uy, na kamag-anak ni Stephen, ang nag-mortgage nito bilang collateral sa kanilang utang. Ayon kay Lani, peke ang kanyang pirma sa Special Power of Attorney (SPA) na nagpapahintulot sa Spouses Uy na i-mortgage ang ari-arian.

Sabi naman ng Union Bank, pag-aari ni Stephen ang ari-arian dahil binili ito bago sila ikasal ni Lani. Dagdag pa nila, may SPA na may pirma ni Lani na nagpapahintulot sa Spouses Uy na i-mortgage ang ari-arian.

Narito ang mga pangyayari sa kaso:

• Nagsampa ng kaso si Lani sa Regional Trial Court (RTC) para mapawalang-bisa ang mortgage.
• Ipinasiya ng RTC na pag-aari ni Stephen ang ari-arian dahil binili ito bago ang kasal.
• Umapela si Lani sa Court of Appeals (CA), ngunit kinatigan ng CA ang desisyon ng RTC.
• Dinala ni Lani ang kaso sa Korte Suprema.

Ayon sa Korte Suprema:

“Lani failed to prove that she was a co-owner. The RTC reasoned that since Lani and Stephen were married in 1983 (or before the effectivity of the Family Code), their property regime, as governed by the Civil Code, is conjugal partnership of gains. Under this type of property relation, all properties acquired during the marriage shall be part of the conjugal fund and will be enjoyed by both spouses.”

“Since the property involved was acquired before their marriage, and the certificate of title indicates that it is owned by ‘STEPHEN PUA, of legal age, Filipino, single,’ there is a strong presumption that Stephen is its exclusive owner.”

Ano ang Aral ng Kaso?

Ang kasong ito ay nagtuturo sa atin ng ilang mahahalagang aral:

• Kung may ari-arian kang binili bago ikasal, mananatili itong iyong pag-aari maliban kung may kasunduan kayo ng iyong asawa.
• Mahalaga ang titulo ng ari-arian bilang patunay ng pagmamay-ari.
• Kung nagsasama kayo bilang mag-asawa bago ikasal, maging malinaw sa inyong usapan kung paano hahatiin ang inyong mga ari-arian.

Sa madaling salita, pag-ingatan ang iyong mga ari-arian bago pa man ang kasal! Maging malinaw sa usapan at magdokumento ng lahat ng transaksyon.

Mahalagang Leksyon

Narito ang mga mahahalagang leksyon na dapat tandaan:

1. Pagmamay-ari Bago Kasal: Ang ari-arian na binili bago ang kasal ay mananatiling pag-aari ng taong bumili nito, maliban kung may ibang kasunduan.
2. Titulo ng Ari-arian: Ang titulo ay mahalagang dokumento na nagpapatunay ng pagmamay-ari.
3. Kasunduan ng Mag-asawa: Kung nagsasama bago ikasal, magkaroon ng malinaw na kasunduan tungkol sa ari-arian.

Mga Madalas Itanong (Frequently Asked Questions)

Tanong: Kung nagsama kami ng asawa ko bago ikasal, may karapatan ba ako sa ari-arian na binili niya bago kami ikasal?

Sagot: Hindi, maliban kung mapatunayan mo na mayroon kang naiambag sa pagbili ng ari-arian.

Tanong: Paano kung ang titulo ng ari-arian ay nakapangalan sa aming dalawa, kahit na binili ito bago ang kasal?

Sagot: Ipinapalagay na co-owned ninyo ang ari-arian, maliban kung mapatunayan na binili ito gamit ang sariling pera ng isa sa inyo.

Tanong: Ano ang dapat kong gawin para maprotektahan ang aking ari-arian bago ako ikasal?

Sagot: Magkaroon ng prenuptial agreement o kasunduan bago ang kasal na nagtatakda kung paano hahatiin ang inyong mga ari-arian.

Tanong: Kung naghiwalay kami ng asawa ko, may karapatan ba ako sa ari-arian na binili niya bago kami ikasal?

Sagot: Hindi, maliban kung mapatunayan mo na mayroon kang naiambag sa pagbili ng ari-arian o kung mayroon kayong kasunduan na nagtatakda ng iba.

Tanong: Ano ang Article 147 ng Family Code?

Sagot: Ito ay tumutukoy sa mga ari-arian na nakuha ng magkasintahan na may kapasidad na magpakasal at nagsasama bilang mag-asawa nang walang kasal. Ang ari-arian ay hahatiin nang pantay.

Eksperto ang ASG Law sa mga usaping may kinalaman sa ari-arian at relasyon ng mag-asawa. Kung mayroon kayong katanungan o nangangailangan ng legal na payo, huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa amin. Maari kayong mag-email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming opisina. Pindutin lamang dito.

Tandaan, ang pagiging handa at pagkakaroon ng sapat na kaalaman ay susi sa pagprotekta ng iyong mga karapatan. Kumonsulta sa ASG Law para sa legal na gabay na maaasahan!