Pag-aari na Nakuha Habang Kasal: Hindi Laging Hatiin

CALI REALTY CORPORATION, REPRESENTED BY DR. CAMILO M. ENRIQUEZ, JR., PETITIONER, VS. PAZ M. ENRIQUEZ, RESPONDENT. G.R. No. 257454, July 26, 2023

Madalas nating naririnig na kapag ang isang ari-arian ay nakuha habang kasal, ito ay otomatikong conjugal o pag-aari ng mag-asawa. Ngunit, hindi ito palaging totoo. Ang kasong ito ng Cali Realty Corporation laban kay Paz M. Enriquez ay nagpapakita na ang pagpaparehistro ng ari-arian sa pangalan ng isang asawa habang kasal ay hindi sapat upang patunayan na ito ay conjugal property. Ang mahalaga, kailan talaga ito nakuha?

Ang Batas Tungkol sa Conjugal Properties

Ayon sa Family Code of the Philippines, ang mga ari-arian na nakuha ng mag-asawa sa panahon ng kanilang kasal ay otomatikong mapapasailalim sa conjugal partnership of gains, maliban na lamang kung mapatunayan na ito ay eksklusibong pag-aari ng isa sa kanila. Sinasabi sa Article 117 ng Family Code:

“Art. 117. The following are conjugal partnership properties: (1) Those acquired during the marriage at the expense of the partnership, whether the acquisition appears to have been made, contracted or registered in the name of one or both spouses; (2) That which is obtained by the industry, work or salary of the spouses or either of them; (3) The fruits, rents or interests received or due during the marriage, coming from the common property or from the exclusive property of each spouse.“

Ibig sabihin, kailangan munang mapatunayan na ang ari-arian ay nakuha sa panahon ng kasal. Ang pagpaparehistro lamang nito sa pangalan ng isa sa mag-asawa ay hindi sapat na patunay.

Halimbawa, kung si Juan ay may lupa na binili bago siya ikasal kay Maria, at pagkatapos nilang ikasal ay ipinarehistro niya ang lupa sa kanyang pangalan bilang “Juan, kasal kay Maria,” hindi ito otomatikong magiging conjugal property. Kailangan pa ring patunayan na ang lupa ay nakuha talaga habang sila ay kasal.

Ang Kwento ng Kaso: Cali Realty Corporation vs. Paz M. Enriquez

Ang kasong ito ay nagsimula nang maghain ng petisyon ang Cali Realty Corporation (CRC) para kanselahin ang adverse claim ni Paz M. Enriquez sa mga titulo ng lupa na nasa pangalan ng CRC. Iginiit ni Paz na may karapatan siya sa mga lupang ito bilang tagapagmana ng kanyang ina, si Librada, na kasal kay Camilo M. Enriquez, Sr. (Camilo, Sr.).

Ayon kay Paz, ang mga lupa ay conjugal property ng kanyang mga magulang dahil nakuha ang mga ito habang kasal. Ipinasa ni Camilo, Sr. ang mga lupang ito sa CRC sa pamamagitan ng Deed of Assignment. Nang mamatay si Librada, iginiit ni Paz na mayroon siyang one-sixth na parte sa kalahati ng ari-arian ng kanyang ina.

Narito ang mga pangyayari sa kaso:

• Ikinasal sina Camilo, Sr. at Librada noong 1939.
• Binuo ang CRC noong 1995, kung saan hindi kabilang si Paz bilang incorporator o stockholder.
• Ipinasa ni Camilo, Sr. ang mga lupa sa CRC sa pamamagitan ng Deed of Assignment.
• Nag-file si Paz ng adverse claim sa mga titulo ng lupa.
• Nag-file ang CRC ng petisyon para kanselahin ang adverse claim.

Ang isyu sa kaso ay kung ang mga lupang ipinasa sa CRC ay conjugal property nga ba nina Camilo, Sr. at Librada, at kung may karapatan si Paz sa mga ito.

Sa pagdinig ng kaso, sinabi ng Korte Suprema:

“Before the presumption of conjugal nature of property can apply, it must first be established that the property was in fact acquired during the marriage. Proof of acquisition during the coverture is a condition sine qua non for the operation of the presumption in favor of conjugal partnership. The party who asserts this presumption must first prove said time element.”

Ibig sabihin, si Paz ang dapat magpatunay na ang mga lupa ay nakuha habang kasal ang kanyang mga magulang. Hindi sapat na sabihin lamang na nakarehistro ang mga ito sa pangalan ni Camilo, Sr. habang kasal.

Dagdag pa ng Korte Suprema:

“At most, however, the findings of the lower courts only confirm that the properties were registered in the name of Camilo, Sr. during his marriage to Librada. Verily, acquisition of title and registration are two different acts. The latter merely confirms that the title is already vested or existing.”

Ano ang Kahalagahan ng Desisyon na Ito?

Ang desisyon na ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagpapatunay kung kailan talaga nakuha ang isang ari-arian. Hindi sapat na ito ay nakarehistro sa pangalan ng isang asawa habang kasal. Kailangan patunayan na ang ari-arian ay nakuha mismo sa panahon ng kasal upang maituring itong conjugal property.

Ang kasong ito ay nagtuturo sa atin ng mga sumusunod:

1. Ang pagpaparehistro ng ari-arian sa pangalan ng isang asawa habang kasal ay hindi sapat upang patunayan na ito ay conjugal property.
2. Kailangan patunayan na ang ari-arian ay nakuha sa panahon ng kasal.
3. Ang burden of proof o responsibilidad na magpatunay ay nasa partido na nagsasabing ang ari-arian ay conjugal.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Narito ang ilang mga katanungan na maaaring mayroon ka tungkol sa paksang ito:

1. Ano ang conjugal property?

Ang conjugal property ay mga ari-arian na nakuha ng mag-asawa sa panahon ng kanilang kasal sa pamamagitan ng kanilang pinaghirapan o pera.

2. Paano mapapatunayan na ang isang ari-arian ay conjugal?

Kailangan ipakita ang mga dokumento o ebidensya na nagpapatunay na ang ari-arian ay nakuha habang kasal ang mag-asawa.

3. Ano ang mangyayari kung hindi mapatunayan na ang ari-arian ay conjugal?

Kung hindi mapatunayan, ito ay ituturing na sariling pag-aari ng asawa na nakapangalan sa ari-arian.

4. Mahalaga ba ang petsa ng pagpaparehistro ng ari-arian?

Mahalaga ang petsa ng pagpaparehistro, ngunit hindi ito ang nagtatakda kung ang ari-arian ay conjugal. Kailangan pa ring patunayan ang petsa kung kailan talaga ito nakuha.

5. Ano ang dapat kong gawin kung mayroon akong ganitong sitwasyon?

Kumonsulta sa isang abogado upang masuri ang iyong kaso at mabigyan ka ng tamang payo.

Naging malinaw ba ang usapin ng pagmamay-ari ng ari-arian sa loob ng kasal? Kung mayroon kang katanungan o nangangailangan ng legal na tulong, huwag mag-atubiling lumapit sa mga eksperto. Ang ASG Law ay may mga abogado na dalubhasa sa mga ganitong usapin. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming website sa Contact Us. Kami sa ASG Law ay handang tumulong sa iyo!