May Kapangyarihan ang DAR na Bawiin ang mga Naunang Ipinagkaloob na Exemption Orders Kung Hindi na Tumutugma sa mga Kondisyon

ANIBAN NG NAGKAKAISANG MAMAMAYAN NG HACIENDA DOLORES (ANMHD/ANIBAN), INC. PETITIONER, VS. FL PROPERTIES AND MANAGEMENT CORPORATION AND LLL HOLDINGS, INC., RESPONDENTS. [G.R. No. 224457, January 23, 2023]

Sa isang lipunang agraryo tulad ng Pilipinas, ang Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) ay may malaking papel sa pagbabahagi ng lupa sa mga magsasaka. Ngunit, paano kung ang isang lupain ay nauna nang na-exempt sa CARP? Maaari pa bang bawiin ang exemption na ito? Ito ang sentro ng usapin sa kasong Aniban ng Nagkakaisang Mamamayan ng Hacienda Dolores (ANMHD/ANIBAN), Inc. vs. FL Properties and Management Corporation and LLL Holdings, Inc. kung saan kinuwestiyon ang kapangyarihan ng Department of Agrarian Reform (DAR) na bawiin ang mga exemption order na naunang ibinigay sa Hacienda Dolores.

Legal na Batayan ng Agrarian Reform at Exemption

Ang CARP, na isinabatas sa pamamagitan ng Republic Act No. 6657, ay naglalayong ipamahagi ang mga lupain sa mga walang lupang magsasaka. Ngunit, may mga lupain na maaaring i-exempt sa CARP. Ayon sa Section 10 ng RA 6657, ang mga lupain na may 18% slope o higit pa, maliban sa mga lupaing napaunlad na, ay maaaring i-exempt. Mahalagang maunawaan na ang exemption na ito ay hindi permanente. Maaaring bawiin ng DAR ang exemption kung ang mga kondisyon na nagbigay-daan dito ay hindi na umiiral.

Ang kapangyarihan ng DAR na magsagawa ng continuing review ay nakasaad sa:

SECTION 10. Exemptions and Exclusions. — Lands actually, directly and exclusively used and found to be necessary for parks, wildlife, forest reserves, reforestation, fish sanctuaries and breeding grounds, watersheds, and mangroves, national defense, school sites and campuses including experimental farm stations operated by public or private schools for educational purposes, seeds and seedlings research and pilot production centers, church sites and convents appurtenant thereto, mosque sites and Islamic centers appurtenant thereto, communal burial grounds and cemeteries, penal colonies and penal farms actually worked by the inmates, government and private research and quarantine centers and all lands with eighteen percent (18%) slope and over, except those already developed shall be exempt from the coverage of this Act.

Halimbawa, kung ang isang lupaing may 20% slope ay na-exempt, ngunit kalaunan ay ginawang patag, maaaring bawiin ng DAR ang exemption dahil hindi na nito tinutugunan ang kondisyon ng slope.

Ang Kwento ng Kaso: Hacienda Dolores

Ang kaso ay umiikot sa Hacienda Dolores, na pagmamay-ari ng FL Properties at LLL Holdings. Noong 2005 at 2006, ang DAR Regional Office No. III ay nag-isyu ng mga exemption order para sa Hacienda Dolores dahil ang mga lupain ay may slope na 18% o higit pa at hindi pa napaunlad. Ngunit, noong 2011, ang ANIBAN, isang organisasyon ng mga magsasaka sa Hacienda Dolores, ay naghain ng petisyon para bawiin ang mga exemption order, dahil umano’y ang mga lupain ay hindi na tumutugma sa mga kondisyon para sa exemption.

Ang naging proseso ng kaso ay:

• 2011: Naghain ang ANIBAN ng petisyon para bawiin ang exemption orders.
• 2012: Ibinasura ng Regional Office ang petisyon. Ngunit, sa motion for reconsideration, bahagyang binawi ang exemption orders para sa mga lupaing may slope na mas mababa sa 18%.
• 2015: Naghain ng petition for certiorari ang FL Properties at LLL Holdings sa Court of Appeals (CA). Ipinabor ng CA ang FL Properties at LLL Holdings, at pinawalang-bisa ang mga naunang order ng DAR.

Binigyang diin ng Korte Suprema ang kapangyarihan ng DAR, na nagsasaad:

“The Department of Agrarian Reform is authorized to revoke previously issued exemption orders if the conditions for exemptions no longer exist.”

Dagdag pa ng Korte Suprema:

“The aforementioned laws are clear in stating that the Department of Agrarian Reform has exclusive and original jurisdiction in settling all issues and matters relating to the implementation of CARP. Among these include the authority to determine which lands should be included and excluded from CARP coverage.”

Ano ang Implikasyon nito?

Ang desisyon ng Korte Suprema ay nagpapatibay sa kapangyarihan ng DAR na magsagawa ng continuing review at bawiin ang mga exemption order kung kinakailangan. Ito ay mahalaga para matiyak na ang CARP ay naipatutupad nang naaayon sa layunin nito. Para sa mga may-ari ng lupa, mahalagang sundin ang mga regulasyon ng DAR at tiyakin na ang mga lupain ay patuloy na tumutugma sa mga kondisyon para sa exemption. Para sa mga magsasaka, ito ay nagbibigay ng pag-asa na ang mga lupain ay maaaring mapabilang sa CARP kung ang mga exemption order ay hindi na wasto.

Mahahalagang Aral

• Ang exemption sa CARP ay hindi permanente at maaaring bawiin.
• May kapangyarihan ang DAR na magsagawa ng continuing review ng mga exempted lands.
• Mahalagang sundin ang mga regulasyon ng DAR upang maiwasan ang legal na problema.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong: Ano ang mga batayan para sa exemption sa CARP?

Sagot: Ayon sa RA 6657, maaaring i-exempt ang mga lupain kung ito ay may 18% slope o higit pa, o kung ginagamit para sa mga layuning hindi pang-agrikultura.

Tanong: Paano kung binawi ang exemption order?

Sagot: Kung binawi ang exemption order, ang lupain ay mapapasailalim sa CARP at maaaring ipamahagi sa mga magsasaka.

Tanong: Maaari bang umapela sa desisyon ng DAR?

Sagot: Oo, maaaring umapela sa desisyon ng DAR sa Office of the President.

Tanong: Ano ang dapat gawin ng mga may-ari ng lupa para mapanatili ang exemption?

Sagot: Dapat tiyakin ng mga may-ari ng lupa na ang kanilang mga lupain ay patuloy na tumutugma sa mga kondisyon para sa exemption at sumunod sa mga regulasyon ng DAR.

Tanong: Paano kung may hindi pagkakasundo sa pagitan ng may-ari ng lupa at ng DAR?

Sagot: Maaaring humingi ng legal na payo at maghain ng kaukulang aksyon sa korte.

Naging eksperto ba ang ASG Law sa paksang ito? Kung mayroon kang mga katanungan tungkol sa agrarian reform o mga exemption order, huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin. Kami sa ASG Law ay handang tumulong sa iyong mga pangangailangan. Makipag-ugnayan sa amin sa hello@asglawpartners.com o bisitahin kami dito para sa karagdagang impormasyon.