Sa desisyon ng Korte Suprema sa kasong Republic of the Philippines vs. Efren S. Buenaventura, nilinaw nito ang mga kinakailangan sa pagpaparehistro ng lupa, partikular na kung kailan itinuturing na sapat ang sertipikasyon mula sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) para patunayang ang lupa ay alienable at disposable. Ayon sa Korte, bagama’t kinikilala ang bisa ng Republic Act (R.A.) No. 11573 na nagpapagaan sa mga requirements sa pagpaparehistro, hindi pa rin ito nangangahulugan na basta-basta na lamang makapagpaparehistro ng lupa nang walang sapat na dokumentasyon. Ipinadala ng Korte ang kaso sa Court of Appeals upang suriin ang katayuan ng lupa batay sa mga parameters na itinakda ng R.A. No. 11573.

Kailan Sapat ang Sertipikasyon ng DENR sa Pagpaparehistro ng Lupa?

Ang kasong ito ay nag-ugat sa aplikasyon ni Efren S. Buenaventura para sa orihinal na pagpaparehistro ng lupa. Ang isyu ay nakasentro sa kung sapat na ba ang sertipikasyon mula sa CENRO (City Environment and Natural Resources Office) upang patunayan na ang lupang ipinaparehistro ay alienable at disposable, na isa sa mga pangunahing requirements para sa pagpaparehistro ng lupa. Ayon sa Republic, hindi sapat ang sertipikasyon mula sa CENRO lamang, kailangan din ang orihinal na classification na aprubado ng DENR Secretary. Sa madaling salita, kailangang mapatunayan na ang lupa ay hindi na bahagi ng public domain at maaari na itong iparehistro bilang pribadong pag-aari.

Bago pa man ang Republic Act No. 11573, ang prevailing doctrine ay hindi sapat ang sertipikasyon lamang mula sa CENRO upang mapatunayan na ang lupa ay alienable at disposable. Sa kasong Republic v. T.A.N. Properties, Inc., sinabi ng Korte na hindi sapat na mag-certify ang PENRO o CENRO na ang lupa ay alienable at disposable. Kailangan na ang DENR Secretary ang nag-apruba ng land classification at nirelease ang lupa mula sa public domain bilang alienable at disposable. Dagdag pa rito, dapat magpresenta ng kopya ng original classification na aprubado ng DENR Secretary at certified bilang true copy ng legal custodian ng official records.

Further, it is not enough for the PENRO or CENRO to certify that a land is alienable and disposable. The applicant for land registration must prove that the DENR Secretary had approved the land classification and released the land of the public domain as alienable and disposable, and that the land subject of the application for registration falls within the approved area per verification through survey by the PENRO or CENRO. In addition, the applicant for land registration must present a copy of the original classification approved by the DENR Secretary and certified as a true copy by the legal custodian of the official records. These facts must be established to prove that the land is alienable and disposable. Respondent failed to do so because the certifications presented by respondent do not, by themselves, prove that the land is alienable and disposable.

Gayunpaman, nagkaroon ng pagbabago sa batas nang naipasa ang R.A. No. 11573. Ayon sa Section 7 ng batas na ito, sapat na ang certification na pirmado ng isang DENR geodetic engineer na nagsasabing ang lupa ay bahagi ng alienable at disposable agricultural lands ng public domain. Kailangan lamang na ang sertipikasyon ay nakaimprenta sa approved survey plan na isinumite sa korte, at naglalaman ng sworn statement ng geodetic engineer na nagpapatunay na ang lupa ay nasa loob ng alienable at disposable lands, at nakasaad dito ang mga applicable Forestry Administrative Order, DENR Administrative Order, Executive Order, Proclamations at ang Land Classification Project Map Number na sumasaklaw sa lupa.

SECTION 7. Proof that the Land is Alienable and Disposable. — For purposes of judicial confirmation of imperfect titles filed under Presidential Decree No. 1529, a duly signed certification by a duly designated DENR geodetic engineer that the land is part of alienable and disposable agricultural lands of the public domain is sufficient proof that the land is alienable. Said certification shall be imprinted in the approved survey plan submitted by the applicant in the land registration court. The imprinted certification in the plan shall contain a sworn statement by the geodetic engineer that the land is within the alienable and disposable lands of the public domain and shall state the applicable Forestry Administrative Order, DENR Administrative Order, Executive Order, Proclamations and the Land Classification Project Map Number covering the subject land.

Bukod pa rito, kinakailangan din na ang DENR geodetic engineer ay iharap bilang testigo upang patotohanan ang sertipikasyon. Gaya ng nabanggit sa kasong Republic v. Galeno, hindi maaaring ituring na prima facie evidence ang mga sertipikasyon ng Regional Technical Director, DENR, nang walang kaukulang pagpapatunay. Sa madaling salita, kailangan ng personal na testimonya ng nag-isyu ng sertipikasyon upang mapatunayan ang katotohanan ng mga nakasaad dito.

Ang Korte Suprema ay nagbigay diin din sa retroactive application ng R.A. No. 11573 dahil sa curative nature nito. Ang layunin ng batas na ito ay gawing simple at i-harmonize ang mga probisyon ng batas sa lupa upang maalis ang anumang kalabuan. Dahil dito, maaari itong gamitin sa mga kaso ng pagpaparehistro ng lupa na pending pa noong Setyembre 1, 2021.

Sa kasong ito, ipinadala ng Korte ang kaso sa Court of Appeals upang tumanggap ng karagdagang ebidensya hinggil sa land classification status ng lupa, alinsunod sa Section 7 ng R.A. No. 11573. Kinakailangan na ang sertipikasyon ng DENR geodetic engineer ay kumpleto at naglalaman ng lahat ng impormasyon na hinihingi ng batas.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung sapat na ba ang sertipikasyon mula sa CENRO upang patunayan na ang lupa ay alienable at disposable para sa layunin ng pagpaparehistro.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa sertipikasyon ng CENRO bago ang R.A. No. 11573?	Hindi sapat ang sertipikasyon lamang mula sa CENRO. Kailangan din ang orihinal na classification na aprubado ng DENR Secretary.
Ano ang epekto ng R.A. No. 11573 sa requirement ng sertipikasyon?	Sa ilalim ng R.A. No. 11573, sapat na ang sertipikasyon na pirmado ng isang DENR geodetic engineer, basta’t naglalaman ito ng mga impormasyon na hinihingi ng batas.
Kailangan bang tumestigo ang DENR geodetic engineer?	Oo, kailangan na ang DENR geodetic engineer ay iharap bilang testigo upang patotohanan ang sertipikasyon.
Maaari bang gamitin ang R.A. No. 11573 sa mga kaso na pending pa?	Oo, dahil sa curative nature nito, maaaring gamitin ang R.A. No. 11573 sa mga kaso ng pagpaparehistro ng lupa na pending pa noong Setyembre 1, 2021.
Anong impormasyon ang dapat nakasaad sa sertipikasyon ng DENR geodetic engineer?	Dapat nakasaad sa sertipikasyon ang mga applicable Forestry Administrative Order, DENR Administrative Order, Executive Order, Proclamations at ang Land Classification Project Map Number na sumasaklaw sa lupa.
Bakit ipinadala ng Korte Suprema ang kaso sa Court of Appeals?	Ipinadala ang kaso upang tumanggap ng karagdagang ebidensya hinggil sa land classification status ng lupa, alinsunod sa Section 7 ng R.A. No. 11573.
Ano ang kahalagahan ng Land Classification Map Number?	Kung walang kopya ng relevant issuance (Forestry Administrative Order, Executive Order, etc.), dapat isaad sa sertipikasyon ang LC Map number, Project Number, at petsa ng release na makikita sa LC Map, pati na rin ang katotohanang ito ay bahagi ng records ng NAMRIA.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay linaw sa mga kinakailangan sa pagpaparehistro ng lupa, lalo na sa pagpapatunay ng alienability at disposability ng lupa. Bagama’t pinagaan ng R.A. No. 11573 ang proseso, mahalaga pa rin na sundin ang mga itinakdang requirements upang matiyak ang legalidad ng pagpaparehistro.

Para sa mga katanungan tungkol sa aplikasyon ng desisyong ito sa mga partikular na sitwasyon, mangyaring makipag-ugnayan sa ASG Law sa pamamagitan ng contact o sa pamamagitan ng email sa frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: Ang pagsusuri na ito ay ibinigay para sa mga layuning pang-impormasyon lamang at hindi bumubuo ng legal na payo. Para sa tiyak na legal na patnubay na iniayon sa iyong sitwasyon, mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong abogado.
Source: Republic vs. Buenaventura, G.R. No. 198629, April 05, 2022