Ipinagdesisyon ng Korte Suprema na dapat kilalanin ang karapatan ng mga magsasaka na nabigyan na ng Emancipation Patents (EPs) sa ilalim ng Operation Land Transfer (OLT) program. Dahil dito, ibinasura ng korte ang petisyon para sa exemption sa Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) na inihain ng Remman Enterprises, Inc., dahil napagtibay na ang mga EPs na ipinagkaloob sa mga magsasaka ay balido. Ang desisyong ito ay nagpapatibay sa karapatan ng mga magsasaka na manatili sa kanilang lupang sinasaka at nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagtupad sa mga layunin ng agrarian reform sa Pilipinas.

Lupaing Sakahan ba o Residential? Ang Laban para sa Agrarian Reform

Ang kaso ay nagsimula sa petisyon ng Remman Enterprises, Inc. para sa exemption sa CARP para sa mga lupain sa Dasmariñas, Cavite, na binili nila mula sa mga Saulog. Sabi ni Remman, ang mga lupain ay dapat exempt dahil na-reclassify na ito bilang residential noong 1981 at hindi na dapat saklaw ng CARP. Ang mga magsasaka naman, sa pangunguna ni Eduardo Adriano, ay tutol, dahil sila ay may hawak ng mga Emancipation Patents (EPs) na ipinagkaloob sa kanila sa ilalim ng Presidential Decree (P.D.) 27, na naglalayong ipamahagi ang lupa sa mga magsasaka. Dito lumitaw ang sentral na tanong: Alin ang dapat manaig – ang reclassification ng lupa o ang karapatan ng mga magsasaka na nabigyan na ng EPs?

Unang nagdesisyon ang DAR Secretary na ibasura ang application for exemption ng Remman, ngunit kalaunan ay nagbigay ng partial exemption, na nagpapahintulot sa ilang bahagi ng lupa na hindi saklaw ng CARP. Umapela si Remman at ang mga magsasaka sa Court of Appeals (CA). Pinagtibay ng CA ang desisyon ng DAR Secretary, ngunit binago ang bahagi tungkol sa pagbabayad ng disturbance compensation sa mga magsasaka. Hindi nasiyahan ang parehong partido, kaya umakyat sila sa Korte Suprema.

Dahil sa usapin ng validity ng EPs, ipinag-utos ng Korte Suprema na ipaubaya muna ang pagdinig sa petisyon ni Remman hanggang sa magkaroon ng pinal na desisyon ang Department of Agrarian Reform Adjudication Board (DARAB) tungkol sa validity ng mga EPs. Pagkatapos, iniutos ng Korte na ibalik ang kaso sa Provincial Agrarian Reform Adjudicator (PARAD) ng Cavite upang siyasatin at magdesisyon kung balido o hindi ang mga EPs. Sa desisyon ng PARAD, napagtibay na balido ang mga EPs na naigawad sa mga magsasaka dahil nakasunod sila sa mga kinakailangan ng P.D. 27.

Building on this finding, the Supreme Court sided with the farmers. The Court emphasized that the reclassification of lands to non-agricultural cannot defeat vested rights of tenant-farmers under P.D. 27. This approach contrasts with Remman’s argument that the reclassification should exempt the land from CARP coverage. The Supreme Court highlighted Administrative Order 04, Series of 2003, and Department of Justice (DOJ) Opinion No. 44, Series of 1990, which reiterate that reclassification of lands does not divest tenant-farmers of their rights under P.D. 27.

Dagdag pa rito, the Court also took note of the ocular inspection conducted on November 29, 2019, which revealed that the landholdings are still agricultural in nature. This strengthened the farmers’ argument that the land’s actual use should be considered. In light of these findings, the Court set aside the CA’s decision and denied Remman’s application for exemption, thus reiterating the full coverage of the 46.9180 hectares under the Comprehensive Agrarian Reform Program.

Furthermore, the Supreme Court emphasized that an application for exemption and an application for retention in agrarian reform are two distinct concepts, citing the case of Daez v. Court of Appeals. Because of this, the Supreme Court could not grant the award of retention rights to the heirs of the Saulogs. Ultimately, the Court’s decision reinforces the importance of upholding the rights of farmers and ensuring the effective implementation of agrarian reform laws in the Philippines.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung dapat bang ibigay ang exemption sa CARP dahil sa reclassification ng lupa, o dapat manaig ang karapatan ng mga magsasaka na may hawak ng validong Emancipation Patents (EPs).
Ano ang Emancipation Patent (EP)?	Ang Emancipation Patent ay isang titulo na ipinagkakaloob sa mga magsasaka bilang benepisyaryo ng Operation Land Transfer (OLT) program sa ilalim ng P.D. 27, na nagbibigay sa kanila ng karapatang magmay-ari ng lupa.
Bakit mahalaga ang reclassification ng lupa?	Ang reclassification ng lupa mula agricultural patungo sa residential, commercial, o industrial ay maaaring maging basehan para sa exemption sa CARP, maliban kung ang mga karapatan ng mga magsasaka ay vested na sa ilalim ng P.D. 27.
Ano ang Operation Land Transfer (OLT)?	Ang Operation Land Transfer (OLT) ay isang programa sa ilalim ng P.D. 27 na naglalayong ipamahagi ang lupa sa mga magsasaka, na nagbibigay sa kanila ng pagkakataong magmay-ari ng kanilang sinasaka.
Ano ang naging papel ng DARAB at PARAD sa kaso?	Ang DARAB at PARAD ay may mahalagang papel sa pagtukoy sa validity ng mga EPs at sa pagpapasya kung dapat bang ibigay ang exemption sa CARP. Ang desisyon ng PARAD na balido ang mga EPs ang naging batayan ng Korte Suprema sa pagbasura sa petisyon ni Remman.
Ano ang ibig sabihin ng vested rights?	Ang vested rights ay mga karapatan na natamo na at protektado ng batas, tulad ng karapatan ng mga magsasaka sa ilalim ng P.D. 27 na hindi maaaring basta-basta bawiin dahil sa reclassification ng lupa.
Ano ang pagkakaiba ng exemption at retention sa agrarian reform?	Ang exemption ay tumutukoy sa pag-alis ng isang lupa sa saklaw ng CARP dahil hindi ito sakahan o hindi ito tinitirhan ng mga tenant, habang ang retention ay ang karapatan ng may-ari ng lupa na magtira ng hindi hihigit sa 7 ektarya ng kanyang lupa.
Ano ang kahalagahan ng desisyong ito para sa mga magsasaka?	Ang desisyong ito ay nagpapatibay sa karapatan ng mga magsasaka na manatili sa kanilang lupang sinasaka at nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagtupad sa mga layunin ng agrarian reform sa Pilipinas.

Ang desisyon na ito ng Korte Suprema ay nagpapakita ng pagkilala sa mga karapatan ng mga magsasaka at nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga batas ng agrarian reform. Tinitiyak nito na ang mga benepisyaryo ng agrarian reform ay hindi basta-basta maaalis sa kanilang mga lupa dahil lamang sa mga pagbabago sa classification ng lupa.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Remman Enterprises, Inc. vs. Hon. Ernesto D. Garilao, G.R No. 132073 and G.R. No. 132361, October 6, 2021