Hindi kailangan ang isang pormal na kasunduan upang maitatag ang ugnayang pang-agrikultura. Maaari itong maging basehan sa mga gawi ng mga partido. Ipinahayag ng Korte Suprema na ang ugnayang tenancy ay maaaring ipahiwatig sa pamamagitan ng asal ng mga partido, batay sa mga kinakailangan ng batas. Ang desisyon na ito ay nagbibigay proteksyon sa mga magsasaka na walang pormal na kasulatan ng tenancy, basta’t napatunayan ang kanilang ugnayan sa may-ari ng lupa sa pamamagitan ng gawi at iba pang ebidensya. Sa madaling salita, ang aktwal na pagsasaka at pagbabahagi ng ani ay maaaring magpatunay ng kanilang karapatan bilang tenant.

nn

Lupaing Binenta: Sino ang Mas May Karapatan, Tenant ba o Bumili?

nn

Pinagdedebatihan sa kasong ito ang dalawang lote sa Nagalangan, Danglas, Abra. Ang mga mag-asawang Galera ay naghain ng reklamo upang tubusin ang lupa mula sa mga mag-asawang Franco, na bumili nito mula kay Romeo Bayle, tagapagmana ng orihinal na may-ari. Ayon sa mga Galera, sila ay mga tenant sa lupa mula pa noong 1990. Pinawalang-bisa ng Department of Agrarian Reform Adjudication Board (DARAB) ang naunang desisyon na pumapabor sa mga Galera, ngunit binaliktad ito ng Court of Appeals (CA). Ang pangunahing tanong: Sapat ba ang kanilang gawi para kilalanin silang tenant at bigyan ng karapatang tubusin ang lupa?

nn

Ang Korte Suprema ay sumang-ayon sa Court of Appeals na may sapat na ebidensya upang patunayan na ang mga Galera ay mga tenant sa lupa. Ayon sa Korte, bagama’t kadalasang hindi sakop ng Rule 45 ng Rules of Court ang mga tanong ng katotohanan, may mga pagbubukod, tulad ng kung ang mga natuklasan ng Court of Appeals ay salungat sa mga ng trial court. Sa kasong ito, may sapat na batayan upang suriin muli ang mga natuklasan ng CA. Dagdag pa rito, itinuro ng mga petisyoner na hindi umano binigyang pansin ng Court of Appeals ang kanilang mga ebidensya, partikular ang mga sinumpaang salaysay ng mga saksi na nagpapatunay na iba ang tenant sa lupa.

nn

Ayon sa Korte, ang pagiging tenant ay isang katanungan ng katotohanan. Ito ay nangangailangan ng pagpapatunay sa mga sumusunod na elemento: (1) ang mga partido ay ang may-ari ng lupa at ang tenant; (2) ang paksa ay lupaing agrikultural; (3) mayroong pahintulot sa pagitan ng mga partido; (4) ang layunin ay produksiyong agrikultural; (5) may personal na paglilinang ng tenant; at (6) may pagbabahagi ng mga ani sa pagitan ng mga partido. Dapat mapatunayan ang lahat ng mga elementong ito sa pamamagitan ng matibay na ebidensya. “Ang kawalan ng isa o higit pang mga kinakailangan ay nakamamatay.” Ang pagpapatunay nito ay responsibilidad ng nagke-claim bilang tenant.

nn

Sa kasong ito, kahit walang pormal na kasunduan, tinanggap ng Korte Suprema ang ebidensyang nagpapakita na ang mga Galera ay nagtatanim sa lupa mula pa noong 1990, at nagbabahagi ng ani sa mga Bayle. Ito ay sapat na upang ipahiwatig ang pagkilala at pagpayag ng mga Bayle sa ugnayang tenancy. Binigyang-diin ng Korte Suprema ang Seksyon 7 ng Republic Act No. 1199, na nagsasaad na ang ugnayang tenancy ay maaaring maitatag nang pasalita o nakasulat, hayagan o ipinahiwatig. Higit pa rito, nakasaad sa Seksyon 5 ng Republic Act No. 3844 na maaaring maitatag ang relasyong pang-agrikultura sa pamamagitan ng implikasyon.

nn

Dahil kinilala ang mga Galera bilang tenant, may karapatan silang tubusin ang lupa ayon sa Seksyon 12 ng Republic Act No. 3844, na nagsasaad:

nn

n

SECTION 12. Lessee’s Right of Redemption. – In case the landholding is sold to a third person without the knowledge of the agricultural lessee. the latter shall have the right to redeem the same at a reasonable price and consideration: Provided, That where there are two or more agricultural lessees, each shall he entitled to said right of redemption only to the extent of the area actually cultivated by him. The right of the redemption under this Section may be exercised within one hundred eighty days from notice in writing which shall be served by the vendee on all lessees affected and the Department of Agrarian Reform upon the registration of the sale, and shall have priority over any other right of legal redemption. The redemption price shall be the reasonable price of the land at the time of the sale.

n

nn

Ang mga batas sa repormang agraryo ay naglalayong itama ang hindi makatarungang sistema ng pagmamay-ari ng lupa. Sa pagbibigay proteksyon sa mga tenant, sinisikap ng estado na balansehin ang ugnayan sa pagitan ng may-ari ng lupa at magsasaka. Sa huli, ang layunin ay bigyan ang mga magsasaka ng pagkakataong magmay-ari ng lupa na kanilang sinasaka.

nn

FAQs

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

n

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung ang mga mag-asawang Galera ay maituturing na mga tenant sa lupa, at kung mayroon silang karapatang tubusin ito matapos itong maibenta sa mga mag-asawang Franco.
Kailangan ba ng nakasulat na kasunduan upang maitatag ang ugnayang tenancy?	Hindi. Ayon sa Korte Suprema, maaaring maitatag ang ugnayang tenancy sa pamamagitan ng mga gawi ng mga partido, kahit walang pormal na kasunduan.
Ano ang mga elemento upang mapatunayan ang ugnayang tenancy?	Kabilang dito ang pagtatanim sa lupaing agrikultural, pahintulot ng may-ari, layunin ng produksyong agrikultural, personal na paglilinang, at pagbabahagi ng ani.
Ano ang karapatan ng tenant kung ibenta ang lupa?	May karapatan ang tenant na tubusin ang lupa sa makatwirang halaga, sa loob ng 180 araw mula nang malaman ang pagbebenta.
Bakit mahalaga ang desisyon na ito?	Nagbibigay ito ng proteksyon sa mga magsasaka na walang pormal na kasulatan ng tenancy, basta’t napatunayan ang kanilang ugnayan sa may-ari ng lupa sa pamamagitan ng gawi at iba pang ebidensya.
Ano ang papel ng Republic Act No. 3844 sa kasong ito?	Ang batas na ito ang nagbibigay ng karapatan sa tenant na tubusin ang lupa, at naglalayong protektahan ang mga magsasaka mula sa pang-aabuso.
Paano nakaapekto ang historical background sa desisyon?	Ang Korte Suprema ay isinaalang-alang ang mga historical context sa agraryo. Kabilang ang pagtingin ng hukuman sa Republic Act No. 3844. Batas na ito ay may layong ituwid ang hindi pantay na pamamaraan ng pagmamay-ari sa agraryo. Ito rin naglalayong magbigay hustisya para sa mga marginalized.
Sino ang may responsibilidad sa pagpapatunay ng pagiging tenant?	Ang partido na nag-aangkin na siya ay tenant ang may responsibilidad na patunayan ang lahat ng mga kinakailangang elemento.
Kung may hindi pagkakaintindihan tungkol sa sakahan at agrikultura sino ang dapat konsultahin?	Para sa karagdagang impormasyon kumonsulta sa dalubhasa at bihasa sa Republic Act No. 3844 upang mabigyan linaw. .

nn

Ang kasong ito ay nagpapakita na hindi laging kailangan ang pormal na kasunduan upang maprotektahan ang karapatan ng mga magsasaka. Ang mahalaga, napatunayan ang kanilang ugnayan sa lupa sa pamamagitan ng kanilang gawi at iba pang sapat na ebidensya. Mahalagang magkaroon ng sapat na kaalaman sa batas para maprotektahan ang karapatan bilang tenant.

nn

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

nn

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Spouses Laureto V. Franco V. Spouses Macario Galera, Jr. and Teresita Legaspina, G.R. No. 205266, January 15, 2020