Sa desisyong ito, nilinaw ng Korte Suprema ang saklaw ng Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) kaugnay ng pagklasipika ng lupa. Ipinasiya ng korte na ang mga lupaing agrikultural na nauri bilang ‘forest conservation zones’ ng mga lokal na pamahalaan ay hindi awtomatikong exempted sa CARP. Gayunpaman, ang mga lupaing aktwal, direkta, at eksklusibong ginagamit para sa mga parke, forest reserves, reforestation, o watersheds ay maaaring exempted sa CARP sa ilalim ng Section 10(a) ng RA 6657. Higit pa rito, ang mga lupaing ‘agro-industrial’ ay saklaw pa rin ng CARP maliban kung hindi ito arable o ginagamit sa mga aktibidad na exempted. Tinitiyak ng ruling na ito ang patuloy na proteksyon ng mga benepisyaryo ng reporma sa lupa habang kinikilala rin ang mga legal na pagbabago sa paggamit ng lupa.

Lupaing Agrikultural o Hindi: Kanino ang Huling Sabì sa Reporma sa Lupa?

Sa kasong Farmer-Beneficiaries vs. Heirs of Juliana Maronilla, pinagtalunan kung ang mga lupaing sakop ng Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) ay maaaring ma-exempt dahil sa muling pagklasipika nito bilang non-agricultural. Ang pangunahing isyu ay kung may hurisdiksyon ba ang DAR Secretary na magdesisyon sa CARP exemption at magpawalang-bisa sa mga titulo ng lupa ng mga magsasaka. Mahalaga ring isyu kung sakop ba ng CARP ang mga lupaing dati nang nauri bilang residential, commercial, industrial, o forest conservation bago ang June 15, 1988.

Ang Korte Suprema ay nagbigay linaw sa ilang mahahalagang prinsipyo. Una, sinabi ng Korte na ang DAR Secretary ang may hurisdiksyon sa pagpapasya tungkol sa exemption sa CARP, lalo na kung ito’y nakabatay sa Department of Justice (DOJ) Opinion No. 44, Series of 1990. Ang opinyon na ito ay nagsasaad na ang mga lupaing nai-classify na bilang commercial, industrial, o residential bago ang June 15, 1988 ay hindi na kailangan ng conversion clearance mula sa DAR para ma-exempt sa CARP.

Gayunpaman, nagbigay-diin din ang Korte na kailangan pa ring maghain ng hiwalay na kaso para sa pagkansela ng mga Emancipation Patents (EPs) at Certificates of Land Ownership Award (CLOAs) ng mga magsasaka. Kailangang isama ang mga agrarian reform beneficiaries bilang mga kinakailangang partido sa ganitong uri ng kaso upang maprotektahan ang kanilang mga karapatan. Ang hindi paggawa nito ay maaaring magresulta sa pagbalewala ng desisyon.

Bukod pa rito, sinuri ng Korte Suprema ang kapangyarihan sa pag-classify ng lupa. Itinukoy nito ang pagkakaiba ng primary classification (agricultural, forest, mineral) at secondary classification (residential, commercial, industrial) ng lupa. Ang primary classification ay tungkulin ng Pangulo sa rekomendasyon ng Department of Environment and Natural Resources (DENR). Sa kabilang banda, ang secondary classification ay kapangyarihan ng mga lokal na pamahalaan (LGUs).

Base rito, sinabi ng Korte na ang muling pag-classify ng LGUs sa mga lupaing agricultural bilang “forest conservation zones” ay hindi awtomatikong nagiging exempted ang mga ito sa CARP. Ayon sa Section 3(c) ng RA 6657, gaya ng inamyendahan, ang forest land na tinutukoy rito ay yaong mga lupaing pangunahing tinukoy ng DENR, hindi yaong mga secondary classification ng mga LGUs. Ngunit, ang Korte ay nagbigay daan na maaaring mapabilang sa exemption ang mga lupaing ito kung aktwal, direkta, at eksklusibong ginagamit ang mga ito para sa mga parke, forest reserves, reforestation, o watersheds sa ilalim ng Section 10(a) ng RA 6657.

Section 10. Exemptions and Exclusions. —

(a) Lands actually, directly and exclusively used for parks, wildlife, forest reserves, reforestation, fish sanctuaries and breeding grounds, watersheds and mangroves shall be exempt from the coverage of this Act.

Sa kabila ng mga exemptions, sinabi ng Korte na kailangang bayaran muna ang disturbance compensation sa mga apektadong tenant bago tuluyang maaprubahan ang application for exemption. Ito’y dahil may karapatan ang mga tenant sa security of tenure, at dapat silang mabigyan ng kompensasyon kung sila’y mapapaalis dahil sa muling pag-classify ng lupa.

Huli, binigyang diin ng Korte na ang boluntaryong pag-aalok ni Juliana na ibenta ang kanyang lupa sa DAR ay walang epekto, dahil ang lupa ay nasa labas na ng saklaw ng CARP noong panahong iyon dahil sa naunang reclassification nito. Kaya kahit nag-alok na si Juliana, hindi na ito mahalaga dahil ang batayan ng exemption ay ang reclassification bago ang June 15, 1988.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung ang mga lupaing sakop ng Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) ay maaaring ma-exempt dahil sa muling pagklasipika nito bilang non-agricultural, at kung may hurisdiksyon ba ang DAR Secretary na magdesisyon dito.
Ano ang sinabi ng Korte Suprema tungkol sa hurisdiksyon ng DAR Secretary?	Sinabi ng Korte na ang DAR Secretary ang may hurisdiksyon sa pagpapasya tungkol sa exemption sa CARP, lalo na kung ito’y nakabatay sa DOJ Opinion No. 44, Series of 1990.
Ano ang kinakailangan para kanselahin ang mga titulo ng lupa ng mga magsasaka?	Kailangan maghain ng hiwalay na kaso para sa pagkansela ng mga EPs at CLOAs ng mga magsasaka, at kailangang isama ang mga agrarian reform beneficiaries bilang mga kinakailangang partido.
Sakop ba ng CARP ang mga lupaing nauri bilang “forest conservation zones”?	Hindi awtomatikong exempted ang mga lupaing ito, ngunit maaaring mapabilang sa exemption kung aktwal, direkta, at eksklusibong ginagamit ang mga ito para sa mga parke, forest reserves, reforestation, o watersheds.
Ano ang “disturbance compensation”?	Ito ay bayad na dapat ibigay sa mga apektadong tenant kung sila’y mapapaalis dahil sa muling pag-classify ng lupa.
Sakop ba ng CARP ang lupaing agro-industrial?	Ang lupaing agro-industrial ay saklaw pa rin ng CARP maliban kung hindi ito arable o ginagamit sa mga aktibidad na exempted.
Ano ang epekto ng boluntaryong pag-aalok ng lupa sa exemption sa CARP?	Ang boluntaryong pag-aalok ng lupa sa exemption sa CARP ay walang epekto sa kasong ito dahil ang lupa ay nasa labas na ng saklaw ng CARP noong panahong iyon dahil sa naunang reclassification nito.
Bakit mahalaga ang petsang June 15, 1988?	Ang mga lupaing nauri bilang non-agricultural bago ang June 15, 1988, ay hindi na kailangan ng conversion clearance mula sa DAR para ma-exempt sa CARP.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay-linaw sa saklaw ng CARP at ang interplay ng iba’t ibang ahensya ng gobyerno sa pagklasipika ng lupa. Tinitiyak nito na protektado ang karapatan ng mga benepisyaryo ng reporma sa lupa, habang kinikilala rin ang legalidad ng mga pagbabago sa paggamit ng lupa na naaayon sa batas.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Farmer-Beneficiaries vs. Heirs of Juliana Maronilla, G.R. No. 229983, July 29, 2019