Ang kasong ito ay nagbibigay linaw sa mga patakaran tungkol sa pagsasara ng mga daan sa loob ng isang subdivision. Ipinasiya ng Korte Suprema na hindi maaaring basta-basta sarhan o ipagiba ng isang may-ari ang isang daan sa subdivision nang walang pahintulot mula sa Housing and Land Use Regulatory Board (HLURB). Bukod dito, nilinaw rin ng Korte na hindi nito sakop ang mga kaso ng indirect contempt laban sa mga quasi-judicial body katulad ng HLURB; ang tamang venue para dito ay sa Regional Trial Court kung saan naganap ang paglabag. Ang desisyong ito ay mahalaga para sa mga residente ng subdivision upang maprotektahan ang kanilang karapatan sa daan at matiyak na sinusunod ang mga proseso bago ito ipasara.

Ang Daan Ba sa Subdivision ay Pribado o Para sa Publiko? Ang Laban sa Rodriguez

Ang kaso ng Spouses Jose and Corazon Rodriguez v. Housing and Land Use Regulatory Board (HLURB) ay umiikot sa isang daan (road lot) na matatagpuan sa Ruben San Gabriel Subdivision sa Bocaue, Bulacan. Ang mga Spouses Rodriguez, bilang may-ari ng ilang lote sa subdivision, ay sinubukang sarhan ang daan na ito, na nagdulot ng pagtutol mula sa ibang mga residente. Ang mga residente, kabilang ang Spouses Nicolas, Santiago, Rogano, at Gamboa, ay naghain ng reklamo sa HLURB, na nagtatalo na ang daan ay para sa pampublikong gamit at hindi maaaring sarhan nang walang pahintulot. Ang pangunahing tanong sa kaso ay kung ang HLURB ay may hurisdiksyon sa isyu, at kung tama ba ang pagpapasya ng Court of Appeals (CA) na ibasura ang petisyon ng mga Spouses Rodriguez.

Nagsimula ang laban nang ihain ng Spouses Balbino at Nicolas ang reklamo laban sa mga Spouses Rodriguez sa HLURB-RFO III, na sinundan ng isa pang reklamo mula sa Spouses Santiago, Rogano, at Gamboa. Ang mga reklamo ay pinagsama at nauwi sa pagpapalabas ng HLURB-RFO III ng isang Cease and Desist Order laban sa mga Spouses Rodriguez. Ang HLURB-RFO III ay nagpasiya na ang daan ay hindi maaaring isama sa ibang mga pag-aari ng mga Spouses Rodriguez, dahil ito ay para sa pampublikong gamit at nakasaad sa plano ng subdivision.

Ang HLURB Board, sa simula, ay binaligtad ang desisyon ng HLURB-RFO III, na nagsasabing ang pagsasara ng daan ay maaaring pahintulutan kung mayroong aprubadong Alteration Plan. Ngunit, sa pagdinig sa mosyon para sa rekonsiderasyon, binawi ng HLURB Board ang kanilang naunang desisyon at ibinalik ang desisyon ng HLURB-RFO III. Ipinunto ng HLURB Board na ang aprubadong alteration permit ay hindi kasama ang pagbabago ng daan bilang isang regular na lote. Dahil dito, naghain ang mga Spouses Rodriguez ng Petition for Certiorari, Prohibition, and Mandamus sa CA, ngunit ito ay ibinasura dahil sa hindi pagdaan sa tamang proseso ng apela sa Office of the President (OP) at hindi pagkakabit ng mga kinakailangang dokumento.

Hindi sumang-ayon ang Korte Suprema sa argumentong inihain ng mga Spouses Rodriguez. Ayon sa kanila, ang HLURB ay walang hurisdiksyon dahil ang nasabing daan ay pribadong pag-aari, at hindi bahagi ng isang subdivision o condominium. Ngunit, ang Korte Suprema ay sumang-ayon sa HLURB na ang alteration plan ay hindi nagpapahintulot sa pagsasama-sama ng lote ng kalsada sa iba pang mga lote ng subdivision, at lalong hindi sa pagpapalit nito sa isang regular na lote. Binigyang-diin ng Korte na dapat igalang ang mga natuklasan ng HLURB, maliban kung mayroong malinaw na pagkakamali.

Building on this principle, the Court also emphasized the importance of exhausting all administrative remedies before resorting to judicial action. The Spouses Rodriguez failed to appeal the HLURB Board’s decision to the Office of the President, a clear violation of procedural rules. As such, the Court found no reason to overturn the CA’s decision dismissing their petition. It has been repeated many times that if there is another adequate remedy that can be taken, then Certiorari is not the answer.

Bukod pa rito, ang Spouses Nicolas ay naghain ng Petition for Indirect Contempt laban sa Spouses Rodriguez at kay Edjie Manlulu, dahil sa diumano’y pagsuway sa Cease and Desist Order ng HLURB sa pamamagitan ng pagtatambak ng mga materyales na humaharang sa daan. Ngunit, ibinasura rin ito ng Korte Suprema dahil ayon sa Section 12, Rule 71 ng Rules of Court, ang hurisdiksyon sa kasong ito ay nasa Regional Trial Court (RTC) kung saan naganap ang paglabag, at hindi sa Korte Suprema.

Higit pa rito, ayon sa desisyon ng Korte, itinalaga ng Seksyon 12, Rule 71 ng Rules of Court na ang Regional Trial Court, at hindi ang Korte Suprema, ang may hurisdiksyon sa kaso ng indirect contempt na sinasabing ginawa laban sa mga quasi-judicial na ahensya tulad ng HLURB:

SEC. 12. Contempt against quasi-judicial entities.— Unless otherwise provided by law, this Rule shall apply to contempt committed against persons, entities, bodies or agencies exercising quasi-judicial functions, or shall have suppletory effect to such rules as they may have adopted pursuant to authority granted to them by law to punish for contempt. The Regional Trial Court of the place wherein the contempt has been committed shall have jurisdiction over such charges as may be filed therefor.

Sa madaling salita, hindi maaaring litisin ng Korte Suprema ang mga isyu na nangangailangan ng pag-usisa sa mga katotohanan, tulad ng kung may pagsuway sa utos ng HLURB. These factual questions are within the province of the lower courts, and not the Supreme Court.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung maaaring sarhan ng isang may-ari ng lote sa isang subdivision ang isang daan nang walang pahintulot ng HLURB, at kung ang HLURB ay may hurisdiksyon sa isyu.
Ano ang desisyon ng Korte Suprema?	Ipinasiya ng Korte Suprema na hindi maaaring sarhan ng isang may-ari ng lote ang isang daan sa subdivision nang walang pahintulot ng HLURB. Ibinasura rin ang Petition for Indirect Contempt dahil hindi ito sakop ng hurisdiksyon ng Korte Suprema.
Ano ang ibig sabihin ng "exhaustion of administrative remedies?"	Ito ay nangangahulugan na dapat munang subukan ng isang partido na lutasin ang kanilang problema sa pamamagitan ng mga proseso ng ahensya ng gobyerno bago dumulog sa korte. Sa kasong ito, dapat sanang umapela muna ang mga Spouses Rodriguez sa Office of the President bago maghain ng petisyon sa CA.
Saan dapat ihain ang kaso ng indirect contempt laban sa HLURB?	Ang kaso ng indirect contempt laban sa HLURB ay dapat ihain sa Regional Trial Court kung saan naganap ang diumano’y paglabag.
Ano ang papel ng HLURB sa mga subdivision?	Ang HLURB ay may kapangyarihan na pangasiwaan at pangalagaan ang mga subdivision upang matiyak na sumusunod ang mga ito sa mga batas at regulasyon, kabilang ang mga patakaran tungkol sa mga daan at iba pang pampublikong lugar.
Bakit mahalaga ang kasong ito para sa mga residente ng subdivision?	Mahalaga ang kasong ito dahil pinoprotektahan nito ang karapatan ng mga residente ng subdivision sa daan at tinitiyak na sinusunod ang mga proseso bago ito ipasara.
Ano ang kahalagahan ng Alteration Plan sa kasong ito?	Ang Alteration Plan ay mahalaga dahil kailangan itong maging malinaw na nagpapahintulot sa pagbabago ng daan upang ito ay maging legal. Sa kasong ito, hindi ito malinaw na nakasaad sa planong aprubado.
Ano ang papel ng Korte Suprema sa kasong ito?	Ang papel ng Korte Suprema ay suriin kung tama ang ginawang pagpapasya ng Court of Appeals at kung mayroong jurisdictional error na nagawa ng HLURB.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagbibigay diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga regulasyon at proseso sa pagsasara ng mga daan sa subdivision, pati na rin ang tamang pagdaan sa mga legal na remedyo. Tinitiyak nito na ang karapatan ng mga residente sa subdivision ay protektado at hindi basta-basta na lamang naisasawalang-bahala.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: SPOUSES JOSE AND CORAZON RODRIGUEZ, V. HOUSING AND LAND USE REGULATORY BOARD (HLURB), G.R. No. 183324 & 209748, June 19, 2019