Ipinasiya ng Korte Suprema na ang pagbebenta ng lupang agrikultural na sakop ng Operation Land Transfer (OLT) matapos ang Oktubre 21, 1972, ay walang bisa. Dahil dito, walang karapatan ang bumili na panatilihin ang lupa. Ang desisyong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagsunod sa mga batas ng reporma sa lupa at nagbibigay-proteksyon sa mga tenanteng magsasaka. Ang hindi pagsunod ay maaaring magresulta sa pagkawala ng lupa.

Nang Binenta ang Lupa: May Alam Ba ang May-ari?

Noong 1976, ibinenta ni Cristino Sibbaluca kay Fe Saguinsin ang isang parsela ng lupa na sakop ng Operation Land Transfer (OLT). Ngunit ayon sa Presidential Decree (PD) No. 27, hindi maaaring ilipat ang pagmamay-ari ng lupang sinasaka matapos ang Oktubre 21, 1972, maliban na lamang sa tenanteng magsasaka. Kaya naman, naghain ng aplikasyon ang balo ni Cristino na si Isabel upang mapanatili ang lupa, na kalaunan ay pinalitan ni Saguinsin. Ang legal na tanong: Maaari bang mapanatili ni Saguinsin ang lupa kahit na ito ay orihinal na sakop ng OLT at binili niya ito pagkatapos ng deadline na itinakda ng PD 27?

Sinabi ng Korte Suprema na ang mga kinakailangan para masakop ang lupa sa ilalim ng OLT ay ang mga sumusunod: (1) dapat nakatuon ang lupa sa pagtatanim ng palay o mais; at (2) dapat may sistema ng share-crop o lease-tenancy. Iginiit ni Saguinsin na hindi tenanted ang lupa nang bilhin niya ito, ngunit pinawalang-bisa ito ng Korte. Ayon sa Korte Suprema, napatunayan na tenanted ang lupa, kaya’t sakop ito ng OLT. Dagdag pa rito, sinabi ng Korte na ang Affidavit of Non-Tenancy na isinagawa ni Cristino ay self-serving at ginawa lamang upang makasunod sa mga kinakailangan para sa pagbebenta kay Saguinsin.

Hindi rin maaaring gamitin ni Saguinsin ang depensa ng pagiging isang good faith buyer dahil alam niya na tenanted ang lupa nang bilhin niya ito. Bukod dito, ang aplikasyon para sa pagpapanatili na inihain ni Isabel, na kanyang hinalinhan, ay isang pagkilala na ang pag-aari ay sakop ng OLT. Hindi maaaring mag-invoke ng karapatan ang isang tao at sabay na itanggi na mayroon ang mga kinakailangan para sa pagsasagawa ng karapatang iyon. Diin ng Korte, “Hindi maaaring mag-claim si Saguinsin ng mga karapatan sa pagpapanatili at tanggihan ang saklaw sa ilalim ng PD No. 27.”

h. Paglipat ng pagmamay-ari pagkatapos ng October 21, 1972, maliban sa aktwal na tenant-farmer tiller. Kung ililipat sa kanya, ang halaga ay dapat na iyon na inireseta ng Presidential Decree No. 27.

Kaugnay nito, binigyang-diin ng Korte na ang sertipiko ng titulo ay hindi laging maituturing na konklusibong ebidensya ng pagmamay-ari. Ang pagmamay-ari ay iba sa sertipiko ng titulo, kung saan ang huli ay nagsisilbi lamang bilang pinakamahusay na patunay ng pagmamay-ari sa isang parsela ng lupa. Ang sertipiko ay hindi laging maituturing na konklusibong ebidensya ng pagmamay-ari, ani Korte Suprema. Sa madaling salita, dahil tenanted rice at/o corn land ang property, ito ay sakop ng OLT, at hindi maaaring ipagbili nang may bisa pagkatapos ng Oktubre 21, 1972.

Kahit na ang pagmamay-ari ay bumalik kay Cristino dahil sa kawalang-bisa ng pagbebenta, hindi nagbigay ng depinitibong pagpapasya ang Korte kung maaaring pa ring isagawa ni Cristino o ng kanyang mga tagapagmana ang karapatan sa pagpapanatili. Nabanggit ng Korte na hindi nabigyan ng pagkakataon ang mga tagapagmana na patunayan ang intensyon ni Cristino na mapanatili ang lupa dahil pinalitan na ni Saguinsin si Isabel sa mga paglilitis. Wala ring naging representasyon ang mga tagapagmana ni Cristino sa mga pagdinig. Ang desisyon sa karapatan sa pagpapanatili ay hindi maaaring gawin nang walang angkop na paglilitis na may kinatawan na tagapagmana ni Cristino.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Ang pangunahing isyu ay kung maaaring panatilihin ni Fe Saguinsin ang lupa na binili niya mula kay Cristino Sibbaluca, dahil sakop ito ng Operation Land Transfer (OLT) sa ilalim ng PD 27.
Ano ang PD 27?	Ang PD 27, o Presidential Decree No. 27, ay batas na nagpapalaya sa mga tenanteng magsasaka mula sa pagkaalipin sa lupa at naglilipat sa kanila ng pagmamay-ari sa lupang kanilang sinasaka. Nagtatakda rin ito ng limitasyon sa lupaing maaaring panatilihin ng mga may-ari.
Ano ang Operation Land Transfer (OLT)?	Ang Operation Land Transfer (OLT) ay isang programa na naglalayong ipatupad ang mga probisyon ng PD 27 sa pamamagitan ng paglilipat ng pagmamay-ari sa mga lupang sakahan sa mga kwalipikadong tenanteng magsasaka.
Kailan nagkabisa ang PD 27?	Nagkabisa ang PD 27 noong Oktubre 21, 1972.
Bakit walang karapatang panatilihin ni Fe Saguinsin ang lupa?	Walang karapatang panatilihin si Saguinsin dahil napatunayang sakop ng OLT ang lupa nang bilhin niya ito, at ang paglipat ng pagmamay-ari ay ipinagbabawal sa ilalim ng PD 27 maliban na lamang sa tenanteng magsasaka.
Ano ang epekto ng pagbebenta ng lupa kay Fe Saguinsin?	Dahil sa pagiging ilegal ng pagbebenta, ang pagmamay-ari ng lupa ay bumalik kay Cristino Sibbaluca.
Maaari pa bang gamitin ng mga tagapagmana ni Cristino Sibbaluca ang karapatan sa pagpapanatili?	Maaari pang mag-apply at gamitin ng mga tagapagmana ni Cristino ang karapatan sa pagpapanatili kung mapatutunayan nila na sila ay may karapatan dito.
Ano ang ibig sabihin ng “good faith buyer”?	Ang “good faith buyer” ay isang bumibili ng ari-arian na walang kaalaman na may ibang tao na may karapatan o interes sa ari-arian, at nagbayad ng buo at makatarungang presyo.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapaalala na dapat sundin ang mga batas at regulasyon tungkol sa reporma sa lupa. Mahalaga na alamin ang kalagayan ng lupa bago ito bilhin, lalo na kung ito ay sakop ng OLT o may mga tenanteng nagbubungkal dito. Dapat ding tiyakin na ang lahat ng transaksyon ay naaayon sa batas upang maiwasan ang mga problema sa hinaharap.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: Fe B. Saguinsin vs. Agapito Liban, G.R. No. 189312, July 11, 2016